Vidi fonton por Mostar

{{Heredaĵo de UNESKO}}
{{Geokesto | urbo
<!-- *** Kapo *** -->
| nomo                     = Mostar
| devena_nomo              = 
| alia_nomo                = 
| alia_nomo1               = 
| kategorio                = urbo
<!-- *** Nomo *** -->
| etimologio               = 
| oficiala_nomo            = Mostar
| moto                     = 
| kromnomo                 = 
<!-- *** Dosiero *** -->
| dosiero                   = Mostar_(collage_image).jpg
| dosiero_grandeco          = 300px
| dosiero_priskribo         = 
<!-- *** Simboloj *** -->
| flago                     = Flag of Mostar.svg
| blazono                   = Coat of arms of Mostar.svg
<!-- *** Lando ktp. *** -->
| lando                     = Bosnio kaj Hercegovino
| lando_tipo                = Ŝtato
| lando_flago               = 1
| ŝtato                    = [[Balkana duoninsulo|Balkano]]
| ŝtato_tipo               = Duoninsulo
| regiono                   = [[Federacio Bosnio kaj Hercegovino|FBH]]
| regiono_tipo              = [[Administra divido de Bosnio kaj Hercegovino|Entito]]
| distrikto                 = [[Kantono Hercegovina-Neretva|KHN]]
| distrikto_tipo            = Kantono
| municipo                  = Mostar
| municipo_tipo             = Opĉino
| histregiono               = Osmanida imperio
| histregiono1              = [[Reĝlando de serboj, kroatoj kaj slovenoj|Reĝlando SKS]]
| histregiono2              = [[Socialisma federacia respubliko Jugoslavio|SFRJ]]
<!-- *** Familio *** -->
| parenco                   = 
| parto                     = 
| rivero                    = Neretva
| rivero1                   = 
| montaro                   = 
| konstruaĵo               = 
| konstruaĵo1              = 
| urbo                      = 
| urbo_tipo                 = 
| memorindaĵo_faldo        = 
| memorindaĵo_tipo         = Memorindaĵoj
| memorindaĵo              = 
| memorindaĵo1             = 
| memorindaĵo2             = 
| memorindaĵo3             = 
| memorindaĵo4             = 
| montaro                   = 
| planto                    = 
| planto_tipo               = 
<!-- *** Situo *** -->
| situo                    = Mostar
| koordinatoj_ne_en_titolo = true
| leviĝo                  = 100
| lat_d                    = 43
| lat_m                    = 20
| lat_s                    = 58
| lat_NS                   = N
| long_d                   = 17
| long_m                   = 48
| long_s                   = 45
| long_EW                  = E
| plej_alta_situo            = 
| plej_alta_leviĝo          = 
| plej_alta_lat_d            = 
| plej_alta_long_d           = 
| plej_malalta_leviĝo           = 
| plej_malalta_lat_d             = 
| plej_malalta_long_d            = 
<!-- *** Dimensioj *** -->
| areo                     = 1175.0
| areo_rondumo             = 1
<!-- *** Loĝantaro *** -->
| loĝantaro               = 111186
| loĝantaro_dato          = 2009
| loĝantaro_denseco       = auto
<!-- *** Historio & gvidantaro *** -->
| establita              = 1452
| establita_tipo         = Unua skribmencio
| dato                     = 
| urbestro                  = Mario Kordić
| ĉefulo                    = 
| ĉefulo_tipo               = 
| ĉefulo_partio             = 
<!-- *** Kodoj *** -->
| horzono           = [[Mez-Eŭropa tempo|MET]] | utc_offset =+1
| horzono_DST       = [[Mez-Eŭropa tempo|MEST]] | utc_offset_DST =+2
| poŝtkodo              = 88 000
| areo_kodo                = (+387) 036
| areo_kodo_tipo           = 
| kodo                     = 
| kodo_tipo               = 
| kodo1                    = 
| kodo1_tipo               = 
| kodo2                    = 
| kodo2_tipo               = 
<!-- *** UNESCO ktp. *** -->
| unesko_nomo               = Stari Most
| unesko_jaro               = 2005
| unesko_tipo               = kultura heredaĵo
| unesko_kriterioj          = vi
| unesko_regiono            = 4
| unesko_numero             = 946
<!-- *** Liberaj kampoj *** -->
| libera                    = 
| libera_tipo               = 
| libera1                   = 
| libera1_tipo              = 
| libera2                   = 
| libera2_tipo              = 
<!-- *** Mapoj *** -->
| mapo_priskribo             = Situo enkadre de Bosnio kaj Hercegovino
| mapo_lokumilo              = Bosnio kaj Hercegovino
| mapo1                      = 
| mapo1_fono                   = 
| mapo1_priskribo              = 
| mapo1_lokumilo               = 
| mapo2_priskribo        = Situo enkadre de Eŭropo
| mapo2_lokumilo         = Eŭropo
<!-- *** Retpaĝoj *** -->
| retpaĝo                  = [http://www.mostar.ba/ www.mostar.ba]
| commons                   = Mostar
<!-- *** Notoj *** -->
| notoj                    = {{mapligilo urbo|zomo=10}}
}}
'''Mostar''' estas la plej granda urbo de la historia regiono [[Hercegovino]], la suda parto de la [[Bosnio kaj Hercegovino]]. Ĝi estas administra centro de kantono [[Hercegovino Neretva]] de [[Federacio Bosnio kaj Hercegovino]] kaj en 2003 havis 105 448 loĝantojn. La urbo estas konsiderata la neoficiala centro de la historia regiono Hercegovino, situanta ĉe la rivero [[Neretva]].

== Historio ==
La historio de la urbo estis multe influita de diversaj grandaj potencoj kiel la [[Otomana Regno]] (1452 - 1878) kaj la imperio [[Aŭstrio-Hungario]] (1878 - 1918) <ref>”''[https://www.britannica.com/place/Mostar Mostar | Bosnia and Herzegovina]''”, [[Encyclopaedia Britannica|Encyclopedia Britannica]] ({{en}})</ref>.

Ĝis januaro 2004 (post la enlanda milito), la urbo dividiĝis administre en du partoj: unu kroata parto sur la okcidenta bordo de la rivero [[Neretva]] kaj unu bosna sur la orienta bordo. Ekde januaro de [[2004]] tiu dividita stato malaperis kaj formiĝis unuo kun 6 novaj distriktoj.

Tra Mostar kondukas la fervojlinio [[Ploce|Ploče]]-[[Sarajevo]] (kun kontakto tra [[Banja Luka]] al Zagrebo kaj tra Osijek al Budapeŝto), kun po du ĉiustaciaj trajnoj ambaŭdirekte. Pli frue (ĝis la 1970-aj jaroj) ekzistis etŝpura fervojlinio [[Sarajevo]] - [[Dubrovnik]].

[[Dosiero:Mostar Old Town Panorama 2007.jpg|eta|maldekstra|250ra|{{centre|la konata malnova ponto ''[[Stari Most]]'', detruita dum la milito en 1993, post rekonstruo en 2007}}]]
== Klimato ==
Kun mezumo de 2291 horoj da sunbrilo jare, Mostar estas la plej suna loko en Bosnio kaj Hercegovino. Mostar estas unu el la plej varmaj urboj en Eŭropo. En la someraj monatoj, temperaturoj ofte pliiĝas al pli ol 40&nbsp;{{GdC|}}<ref>''[https://web.archive.org/web/20150924020302/http://www.fzs.ba/BihB/Temperatures.htm Temperaturoj kaj Precipitaĵoj],'' arkivita de la originalo la 21-an de aŭgusto 2021 en la ''[[Interreta Arkivo|Interreta Arkiv]]<nowiki/>o.''</ref>.

== Administra divido ==
Administre Mostar formis du urbojn ekde la [[Bosnia Milito|interna milito]]: kroata ĉe la okcidenta bordo de la rivero Neretva kaj bosnia ĉe la orienta bordo. Nome de [[Eŭropa Unio]], Hans Koschnick estis sendita al Mostar kiel peranto. En januaro 2004, tiu ĉi stato estis formale nuligita kaj nova regularo enkondukita laŭ kiu la urbo estas dividita en ses urbetojn, kiuj kune formas ununuran enton. Ekzistis neniuj komunumaj balotoj en Mostar de 2008 ĝis 2020 kiel rezulto de la daŭranta disputo pri la administra strukturo.

Post la [[Eŭropa migra krizo|krizo de rifuĝintoj en Eŭropo]], apud Mostar estis kreita provizora loĝado de [[rifuĝinto]]j en [[2018]], kiun migrantoj uzas kiel provizoran loĝejon antaŭ transiri la landlimon al la Eŭropa Unio<ref>Andrej Ivanji, [https://www.mdr.de/nachrichten/welt/osteuropa/ostblogger/fluechtlinge-in-bosnien-verpruegelt-hungrig-verlassen-100.html artikolo ''Flüchtlinge in Bosnien: Verprügelt, hungrig und sich selbst überlassen]'' ("rifuĝintoj en Bosnio: batataj, malsataj kaj lasitaj sen subteno"), mdr.de, la 7-an de novembro 2018, alirite la 19-an de januaro 2022. ({{de}})</ref>.
[[Dosiero:Mehmed Koski pašina džamija by Pudelek.jpg|alternative=Koski Mehmed pasa-moskeo|175ra|maldekstra|eta|{{centre|Koski Mehmed pasa-moskeo}}]]
Urbomarko estas la fama ''[[Stari Most]]'' (Malnova Ponto de Mostar) super [[Neretva]] el la osmanida tempo, laŭ kiu la urbo ricevis sian nomon (Mostar = ''pontogardanto''). La ponto estis detruita dum la [[Bosnia Milito]] en [[1993]]. Internaciaj instancoj financis per 15 milionoj da eŭroj la rekonstruajn laborojn, kiuj komenciĝis en [[1996]] kaj finiĝis en 2004 per solena malfermo la [[23-a de julio|23-an de julio]] en 2004. La ponto enlistiĝis ĉe [[UNESCO]] kiel [[Monda Kulturheredaĵo]]. (Verkis pentraĵon pri la ponto la hungara pentristo [[Tivadar Csontváry Kosztka]]).

== Edukado ==
La [[Universitato de Mostar]] ([[Kroata lingvo|kroate]] ''Sveučilište u Mostaru)'' estas la due plej granda en la lando, fondita en 1977.

En 1993 estis fondita la Universitato de Mostar, nomita laŭ Jemal Biedic (''Univerzitet "Džemal Bijedić" u Mostaru/Universitato "Jemal Bijedi" u Mostaru'').

En 2006 estis malfermita en la urbo internacia kolegio (''Koledž Ujedinjenog svijeta u Mostaru''), kiu estas unu el la Kolegioj de la internacia komunumo ([[Unuiĝintaj Mondaj Kolegioj]])<ref>''[[:en:United World College in Mostar|United World College in Mostar]]'' ({{en}})</ref>.

== Transporto ==
La urbo estas grava transporta navo. La vojo E73 pasas tra Mostar. Estas busa stacidomo kun busoj kiuj ĉiutage veturas al [[Sarajevo]]. Estas fervojo de Mostar al Ploċe kaj al la flughaveno de Mostar ([[Bosna lingvo|bosne]]: ''Međunarodni aerodrom Mostar''; kroate: ''Međunarodna Zračna Luka Mostar''; serbe: ''Међународни аеродром Мостар'').

Aŭtovojo inter Sarajevo kaj Mostar (120&nbsp;km) estas konstruata kaj verŝajne estos finkonstruita en [[nun en 2025|2025]].

== Referencoj ==
{{Referencoj}}

== Literaturo ==
* [[Spomenka Štimec]]. ''Hodler en Mostar,'' Pisa, 2006, [[Edistudio]], 105 paĝoj ({{eo}}) <ref>[[Andreas Künzli]], [https://esperanto-ondo.ru/Recenzoj/R-mostar.htm Arte malambicia, sed psikologie instiga delicaĵo], La Ondo de Esperanto. 2007. №5 (151) ({{eo}})</ref>
* Giovanni Scotto, ''Friedensbildung in Mostar. Die Rolle der internationalen Nicht-Regierungsorganisationen'' ("konstruado de paco en Mostar. La rolo de internaciaj neregistaraj organizoj"). Lit Verlag, Münster 2004, ISBN 3-8258-7852-X ({{de}})

== Lokaj famuloj ==
* Aleksa Šantić (1868-1924), poeto
* Zdravko Grebo (1947-2019), rektoro kaj fondinto de la serba filio de Open Society Foundations (Fondumoj de [[George Soros]]).
* Daniela Janjić  (n. en 1984), verkistino

== Partneraj urboj ==
Mostar flegas partnerajn rilatojn kun la sekvaj urboj:<ref name="partneraj urboj">[https://web.archive.org/web/20131030103002/http://www.mostar.ba/gradovi-prijatelji.html informo en la retejo de Mostar, arkivigita je la stato de de oktobro 2013] (jen {{hr}}/{{bs}}, ankaŭ {{sr}})</ref>
{| class="toptextcells" width="65%"
|-
|width="55%"|
* {{flago|JOR}} [[Amano]] en Jordanio
* {{flago|ITA}} [[Arsoli]] en [[Lazio]], Italio
* {{flago|BIH}} [[Brčko]] en Bosnio kaj Hercegovino
* {{flago|TUR}} [[Izmir]] en Turkio
* {{flago|HUN}} [[Kaposvár]] en Hungario
* {{flago|TUR}} [[Kayseri]] en Turkio
* {{flago|NOR}} [[Orkdal]] en Norvegio
|
* {{flago|SRB}} [[Kragujevac]] en Serbio
* {{flago|FRA}} [[Millau]] en la regiono de [[Okcitanio]], Francio
* {{flago|ITA}} [[Montegrotto Terme]] en [[Veneto]], Italio
* {{flago|HRV}} [[Split]] en Kroatio
* {{flago|SRB}} [[Tutin]] en Serbio
* {{flago|DNK}} [[Vejle]] en Danio
* {{flago|CHN}} [[Jinĉŭano]] (銀川市) en [[Popola Respubliko Ĉinio|Ĉinio]]
|}
Krome, Mostar tenas amikecajn rilatojn kun {{flago|DEU}} [[Heidelberg]]<ref name="partneraj urboj"/><ref>https://www.heidelberg.de/hd,Lde/HD/Leben/Partnerstaedte.html informoj en la urba retejo ''heidelberg.de''] ({{de}})</ref> en Germanio.

== Referencoj ==
{{Referencoj}}

== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj}}
* [https://www.openstreetmap.org/#map=14/43.3446/17.8054 Urbomapo]
* (en, kr) [http://www.turizam.mostar.ba/index.php?lang=en Turisma Portalo de Mostar]
* (de) [https://de.wikivoyage.org/wiki/Mostar Mostar] en [[Vikivojaĝo]]
* [http://www.mostar2004.ba Oficiala retpaĝo de la solena remalfermo de ''Stari Most'' en Mostar] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20050201052913/http://mostar2004.ba/ |date=2005-02-01 }}
* [http://esperanto.cri.cn/recomended2/3842/20220104/726255.html Intervjuo al Spomenka Stimec pri Hodler en Mostar], proponita de ILEI por sulbola tutmonda legado de ŝia libro “Hodler en Mostar” dum la Tago de la Esperanta libro 2021, Ĉina Radio Internacia.

[[Kategorio:Bosnio kaj Hercegovino]]
[[Kategorio:Mondaj heredaĵoj en Bosnio kaj Hercegovino]]
[[Kategorio:Geografio de Bosnio kaj Hercegovino]]