Vidi fonton por Nov-Gvineo

{{Informkesto insulo
|nomo=Nov-Gvineo
|dosiero1=Karte Neuguinea.png
|priskribo de dosiero1=Topografia mapo de Nov-Gvineo
|akvejo=Pacifika oceano
|insularo=
|latitudo=005/19/33/S
|longitudo=141/36/26/E
|regiono-ISO=ID/PG
|mapo1=LocationNewGuinea.png
|situo sur mapo=neniu
|longo=2398
|larĝo=400
|areo=786000
|altaĵo=[[Puncak Jaya|Jaya]]
|alteco=4884
|ĉefa loko=[[Port-Moresbo]]
|loĝantaro=7500000
|censo=2005
}}

[[Dosiero:New guinea blank.svg|eta]]
'''Nov-Gvineo''' estas granda [[insulo]], tuj norde de [[Aŭstralio]].

Kutime, oni rigardas Nov-Gvineon [[Listo de insuloj laŭ areo|la dua plej granda insulo en la mondo]] post [[Gronlando]], kaj la apudan Aŭstralion la plej malgranda [[kontinento]].

Laŭ sciencaj teorioj, Nov-Gvineo estis geografia parto de la aŭstralia ĉeftero ĝis antaŭ ĉirkaŭ 7000 jaroj, kiam ekestis la [[markolo de Torres]] kaj dividis la insulon disde la kontinento.

[[Biogeografio|Biogeografie]] la insulo estas aparta [[ekoprovinco]] el la [[aŭstralazia ekozono]] laŭ la [[tipologio]] ellaborita de la [[Monda Natur-Fonduso]] (WWF).

La teritorio de Nov-Gvineo estas nuntempe dividita inter du landoj: la okcidenta parto apartenas al [[Indonezio]], dum la orienta parto estas la memstara lando [[Papuo-Nov-Gvineo]] ([[monarkio]] kun la sama [[monarko]] kiel [[Britio]]).

Antaŭe, la nun indonezia parto estis [[Nederlando|nederlanda]] [[kolonio]]. La nordorienta parto de la insulo estis antaŭe [[Germanio|germana]] kolonio, dum la sudorientan parton regis unue [[Britio]] kaj poste [[Aŭstralio]]. Post la [[unua mondmilito]], Aŭstralio transprenis la regadon ankaŭ de la germana parto; en [[1975]], la tuta orienta parto de Nov-Gvineo sendependiĝis.

La okcidenta parto restis nederlanda, kiam sendependiĝis [[Indonezio]] en [[1949]], sed en [[1962]], post armita konflikto inter Indonezio kaj Nederlando, Nederlando cedis Okcidentan Nov-Gvineon al Indonezio sub premo de la [[UN]] kaj [[Usono]].

== Historio ==
* [[Kampanjo de la Kokoda Vojo]]
* [[Kampanjo de Nov-Gvineo]]

== Demografio ==
Kanakoj.

== Nov-Gvineo en Esperanto ==
* [[Kenneth G. Linton]], ''Kanako el Kananam'', The Esperanto Publishing Company, Rickmansworth, 1960, 200 p.<ref>[[Jorge Camacho]]: ''Romano pri amikiĝo kun kanakoj'', recenzo pri ''Kanako el Kananam'' de [[Kenneth G. Linton]], nome aŭstraliano en Nov-Gvineo en 1944-1945. [[Beletra Almanako]], [[BA22|nº 22]], Mondial, Novjorko, Februaro 2014. paĝoj 127-128.</ref>

== Vidu ankaŭ ==
{{Projektoj
|commonscat=New Guinea
|ReVo=gvine#gvine.nov0o
}}
* [[Aŭstralia kontinento]]
* [[Dani]]
* [[Golfo de Papuo]]
* [[Papuo]]
* [[Papuo Barato]]
* [[Germana Novgvineo]]

== Referencoj ==
{{Referencoj}}

{{Portalo Indonezio}}

[[Kategorio:Nov-Gvineo| ]]
[[Kategorio:Indoneziaj insuloj]]
[[Kategorio:Papuo-Nov-Gvineo]]