Vidi fonton por Oléron

{{Informkesto insulo
| nomo               = Oléron
| mapo               = Île d'Oléron.svg
| situo              = [[Atlantika Oceano]]
| latitudo           = 45/56/20/N
| longitudo          = 1/17/25/W
| regiono-ISO        =FR-17
| situo sur mapo     = Francio
| longo              =34
| larĝo               =12
| areo               = 174
| altaĵo             =
| alteco             =34
| alteco-rilato      =
| ŝtato              = Francio
| teritorio          = [[Charente-Maritime]]
| ĉefa loko           = [[Saint-Pierre-d’Oléron]]
| loĝantaro          = 21871
| censo              = 2010
}}
'''Oléron''' [{{IPA|oleʁɔ̃}}] estas [[insulo]] en [[Atlantiko]] apud la bordo de sudokcidenta [[Francio]]. Ĝi estas la dua plej granda franca insulo post [[Korsiko]] (nekonsiderante la transmarajn teritoriojn): ĝi estas proksimume {{unuo|30|km}} longa kaj {{unuo|8|km}} larĝa, ĝia areo estas {{unuo|174|km|2}} kaj ĝi havas pli ol {{formatnum:21000}} daŭrajn loĝantojn<ref>Laŭ la oficialaj datumoj de 2010, ĝi havas {{formatnum:21869}} loĝantojn (nombro kalkulita sumante la loĝantarojn de la kantonoj de Saint-Pierre-d’Oléron kaj Le Château-d’Oléron).<br />{{Citaĵo el la reto
| url = http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp?dep=17&annee=2010#pop_can
| titolo = Populations légales 2010 - 17-Charente-Maritime
| alirdato = 9-an de junio 2013
| aŭtoro = [[Insee]]
| lingvo = fr
}}</ref>. Dum [[malfluso]], surfaco de Atlantiko malaltiĝas je minimume 3 metroj, kaj la maro malproksimiĝas je 300 ĝis 500 metroj.

Dum sia historio, ĝi apartenis jen al la provinco [[Aunis]], jen al la provinco [[Saintonge]]. Laŭ administra vidpunkto, ĝi hodiaŭ estas parto de la departemento [[Charente-Maritime]], en la regiono [[Nova Akvitanio]], kaj ĝi estas dividita en 8 [[Komunumo (Francio)|komunumojn]]. Ĝia ĉefurbo estas [[Saint-Pierre-d'Oléron]].

Ekde la 19-a de marto 1966, la insulon konektas al ĉeftero [[Ponto de Oléron|ponto]] {{unuo|2862|m}} longa, la tria plej longa en Francio (post tiuj de [[Ponto de Ré|Ré]] kaj [[Ponto de Saint-Nazaire|Saint-Nazaire]]).

En la insulo estas troveblaj [[preĝejo]]j, [[sonorilo|sonorilejoj]] kaj [[lumturo]]j. Somere Oléron allogas multajn turistojn danke al sablaj [[strando]]j, suna klimato, [[flusejo]] taŭga por fiŝkaptado, arbaroj, biciklaj vojoj, ktp. Ĝi estas fama ankaŭ pro siaj [[ostro]]j.

== Geografio ==
=== Situo ===
Situanta en [[Atlantiko]], Oléron estas ĉirkaŭata de pluraj [[markolo]]j:
* norde, la [[markolo Antioche]] (''pertuis d'Antioche'') apartigas ĝin de la [[insulo Ré]];
* oriente, la [[ankrejo de Eŭskoj]] (''rade des Basques'') apartigas ĝin de la ĉeftero kaj de la insulo [[Île-d'Aix|Aix]];
* sude, la [[markolo Maumusson]] (''pertuis de Maumusson'') apartigas ĝin de la [[duoninsulo de Arvert]].

Oléron ankaŭ frontas du [[estuaro]]jn, tiujn de la riveroj [[Charente (rivero)|Charente]] kaj [[Seudre]]. Tiuj ludas gravan rolon en la ekonomio de la insulo, plifaciliginte la disvolviĝon de [[ostrobredado]] per alfluo de [[nesala akvo]].

[[Dosiero:Pont d'Oléron.jpg|eta|maldekstra|La [[ponto de Oléron]]. Malantaŭe videblas la ĉeftero.]]
En 1966, Oléron parte perdis sian insulecon pro la konstruo de ponto, kiu estis la unua ponto en Francio liganta insulon al la ĉeftero. La [[ponto de Oléron]], inaŭgurita la 21-an de junio 1966, iĝis senpaga en 1991. Ĝi ligas la komunumojn [[Le Château-d'Oléron]] kaj [[Bourcefranc-le-Chapus]]. Ĝi estis konstruita el [[betono]] kaj apogiĝas sur 45 pilieroj, {{unuo|23|m}} super la marnivelo. Ĝi estas {{unuo|10.6|m}} larĝa kaj estas malfermita al motoraj veturiloj, bicikloj kaj piedirantoj<ref>{{Citaĵo el la reto
| url = http://www.structurae.de/structures/data/index.cfm?id=s0000150
| titolo = Viaduc d’Oléron (Le Château-d’Oléron, 1966)
| alirdato = 10-an de junio 2013
| eldoninto = [[Structurae]]
}}</ref>.

=== Priskribo ===
[[Dosiero:Île d'Oléron aerial view.jpg|eta|dekstra|Aera foto de la insulo vidata de nordo. Malantaŭe videblas la estuaro de [[Seudre]], la [[duoninsulo de Arvert]] kaj [[Ĝirondo]].]]
Administre, en Oléron estas ok [[Komunumo (Francio)|komunumoj]]. De nordo al sudo, ili estas: [[Saint-Denis-d'Oléron]], granda plezurhaveno, [[La Brée-les-Bains]], malgranda banurbo kun longa sabla strando, [[Saint-Georges-d'Oléron]], mezepoka urbeto konstruita ĉirkaŭ [[Romaniko|romanika]] preĝejo, [[Saint-Pierre-d'Oléron]], la plej grava urbo en la insulo, [[Dolus-d'Oléron]], kiu havas ankaŭ grandan komercan aktivecon, [[Le Château-d'Oléron]], urbo kun citadelo planita de [[Sébastien Le Prestre de Vauban|Vauban]], [[Le Grand-Village-Plage]], kiu havas grandan strandon ĉe la oceano, kaj [[Saint-Trojan-les-Bains]], grava banurbo situanta apud granda [[Pinastro|pina]] [[Arbaro de Saint-Trojan|arbaro]].

[[La Cotinière]] estas la sola fiŝkapta haveno en la okcidenta bordo de Oléron kaj la plej granda en la tuta insulo. Cento da [[Fiŝkapta ŝipo|ŝipoj]] kolektas ĉiujare {{unuo|4000|[[Tuno|t]]}} da marbestoj, inkluzive de {{unuo|60|t}} da [[salikoko]]j<ref name="gallimard">{{citaĵo de libro
|titolo=Poitou-Charentes
|serio=Guides Gallimard
|dato=2001
|lingvo=fr
|isbn=2-74-240770-7
|paĝoj=paĝoj 196–199
|ĉapitro=L’île d’Oléron
}}</ref>.

La malnovaj [[salejo]]j (en la sudo kaj la oriento de la insulo) estas hodiaŭ uzataj por [[ostrobredado]]: Oléron apartenas al la ostrobreda regiono [[Marennes-Oléron]]. Alia fama produktaĵo de la insulo estas la vino ''[[pineau des Charentes]]''.

[[Dosiero:Dune à Boyardville.JPG|eta|maldekstra|Duno en la arbaro apud [[Boyardville]]]]
Proksime de la orienta bordo, fronte al la arbaro ''forêt des Saumonards'' (apud [[Boyardville]]), du kilometrojn for de la insulo, staras la fama [[fortikaĵo Bojardo]], kies konstruon ordonis [[Napoleono Bonaparte|Napoleono la 1-a]]. Ekkonstruite en [[1804]] dum la [[Unua Imperio (Francio)|Unua Imperio]] por protekti la enfluejon de [[Charente (rivero)|Charente]] kaj la armean armilejon de [[Rochefort (Charente-Maritime)|Rochefort]], ĝi finkonstruiĝis en [[1859]] dum la regno de [[Napoleono la 3-a]]. Post [[1990]], ĝi estas uzata por la [[Fort Boyard (televida ludo)|samnoma televida ludo]].

En la norda pinto de la insulo, en [[Saint-Denis-d'Oléron]], staras la 50 metrojn alta [[lumturo Chassiron]].

En la sudo de la insulo, [[Saint-Trojan-les-Bains]] estas konata pro sia [[Arbaro de Saint-Trojan|2000-hektara arbaro]] kaj sia [[Trajneto de Saint-Trojan|turisma trajneto]]. Ĝi estas ankaŭ la komenco de longa sabla strando, kiu etendiĝas laŭ [[Akvitanio]] ĝis [[Eŭskio]], interrompita nur de la [[markolo Maumusson]] kaj la estuaro [[Ĝirondo]].

{{-|maldekstre}}

=== Klimato ===
Oléron estas la plej suda el la francaj atlantikaj insuloj; pro tio ĝia klimato estas milda vintre.
[[Dosiero:Mimosa-iledere.jpg|eta|dekstra|upright=0.5|La milda klimato de Oléron ebligas al [[mimozo]] ekflori februare.]]
{{Klimata diagramo
|la nordo de la insulo (1961–1990)
|4.5|8.7|81.1
|5|9.6|64
|6.4|11.6|52.9
|8.4|14|47.3
|11.3|17|58.6
|14.2|20.2|43.5
|16.3|22.5|35
|16.4|22.4|42
|15|20.9|54.9
|11.9|17.5|69.6
|7.9|12.6|83.6
|5.2|9.5|79.3
|Fonto=Infoclimat.fr<ref>{{citaĵo el la reto
| url=http://www.infoclimat.fr/climatologie-07314-pointe-de-chassiron.html
| titolo = Normes et records 1961-1990
| alirmonatotago = 30-a de junio| alirjaro = 2012}}</ref>
}}

=== Arbaroj ===
[[Dosiero:Forêt de Saint-Trojan (2).JPG|eta|dekstra|La [[arbaro de Saint-Trojan]]]]
Oléron havas relative grandan proporcion da arbaroj, same kiel la tuta departemento Charente-Maritime. Ĉiuj arbaroj de la insulo estas administrataj de la [[Nacia ofico de arbaroj]] (''Office national des forêts''), kiu prizorgas entute {{formatnum:2729}} hektarojn da arbaro en la insulo, kio estas 15,6% de la tuta areo de la insulo.
* La [[arbaro de Saint-Trojan]], en la sudo, kovras parton de [[Saint-Trojan-les-Bains]], [[Le Grand-Village-Plage]] kaj [[Dolus-d'Oléron]]. Ĝi ampleksas {{unuo|1867|ha}}, kaj pro tio estas la plej granda arbaro en la insulo.
* Nordoriente, la arbaro Saumonards, konsistanta ĉefe el [[pinaloj]] kaj [[kverko]]j, ampleksas {{unuo|645|ha}}. Ĝi estas en [[Saint-Georges-d'Oléron]] ĉe la bordo de la [[markolo Antioche]], fronte al la fama [[fortikaĵo Bojardo]].
* La tria plej granda ({{unuo|164|ha}}) estas la arbaro Domino, en la nordoriento, apud la oceano. Ĝi konsistas ĉefe el [[Pinastro|marbordaj pinoj]].
* La aliaj arbaretoj de la insulo havas suman areon je {{unuo|53|ha}}.

== Administro ==
[[Dosiero:Drapeau Oléron.svg|eta|dekstra|upright=0.7|La flago de Oléron]]
Oléron estas parto de la [[arondismento de Rochefort]], en la [[Departementoj de Francio|departemento]] [[Charente-Maritime]]. Ĝia teritorio estas dividita en du [[Kantono (Francio)|kantonojn]] kaj ok [[Komunumoj de Francio|komunumojn]], de nordo al sudo:
* [[kantono de Saint-Pierre-d'Oléron]]:
** [[Saint-Denis-d'Oléron]],
** [[La Brée-les-Bains]],
** [[Saint-Georges-d'Oléron]],
** [[Saint-Pierre-d'Oléron]],
* [[kantono de Le Château-d'Oléron]]:
** [[Dolus-d'Oléron]],
** [[Le Château-d'Oléron]],
** [[Le Grand-Village-Plage]],
** [[Saint-Trojan-les-Bains]].

== Turismo ==
{{Vidu ankaŭ|Turismo en Charente-Maritime}}
[[Dosiero:Fort-Boyard depuis la plage des Saumonards.JPG|eta|maldekstra|La [[fortikaĵo Bojardo]] kaj la insulo [[Île-d'Aix|Aix]] vidataj de [[Boyardville]].]]
Oléron estas turisma loko pro siaj strandoj kaj arbaroj. La plej famaj konstruaĵoj estas [[Fortikaĵo Bojardo]] (''Fort Boyard'', fronte al la vilaĝo [[Boyardville]]), la [[lumturo Chassiron]] kaj la citadelo en [[Le Château-d’Oléron|Le Château-d'Oléron]].

{{-|maldekstre}}

== Kulturo ==
[[Dosiero:17, Ile d´Oléron Saint Pierre, Charente-Maritime, coiffure oléronnaise le ballon. 1915.jpg|eta|dekstra|''Ballon'', tradicia kapvesto de Oléron, 1915]]
Oléron situas en la areo de la [[sentonĵa lingvo]] (''saintongeais''), dialekto de la [[Lingvoj de oïl|nordfranca lingvaro]].

Tipa recepto de Oléron kaj [[Royan]] estas ''[[éclade]]'' (aŭ ''églade''), konsistanta el [[mitulo]]j. Oni starigas mitulojn spirale sur lignan plankon, oni kovras ilin per pingloj de [[pino]] kaj oni fajrigas ilin por kuiri la mitulojn. Oni kutime manĝas ilin kun pano, sala butero kaj loka [[blanka vino]].

== Referencoj ==
{{Referencoj}}

== Vidu ankaŭ ==
* [[Île-d'Aix]]
* [[Insulo Ré]]

== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj}}
* [http://www.ile-oleron-marennes.com/ Turismo en Oléron]

[[Kategorio:Insuloj en la Atlantiko]]
[[Kategorio:Insuloj alfabete ordigataj]]
[[Kategorio:Oléron|*]]