Pikuaĥ nefeŝ
Pikuaĥ nefeŝ (hebree: פיקוח נפש, "savi vivon") estas la principo en juda juro, ke la konservo de homa vivo superregas preskaŭ ĉiun ajn alian religian regulon.[1] Kiam la vivo de specifa persono estas en danĝero, preskaŭ ĉiu micva lo taase (ordono ne fari agon) de la Torao fariĝas neaplikebla.[2]
Toraa fonto
[redakti | redakti fonton]La Torao, en Levidoj 18:5, deklaras, "Kaj observu Miajn leĝojn kaj Miajn decidojn, kiujn plenumante, la homo vivas per ili: Mi estas la Eternulo."[3] Jeĥezkelo 20:11 ankaŭ deklaras ĉi tiun frazon: "Kaj Mi donis al ili Miajn leĝojn, kaj Mi konigis al ili Miajn decidojn, per kies plenumado homo vivas." La implico ĉi tie estas, ke judoj devas vivi per Torao prefere ol morti pro ĝi.[4]
Talmuda diskuto
[redakti | redakti fonton]La Talmudo diskutas diversajn okazojn, kiel ekzemploj, en kiuj oni povas malobservi biblie postulitajn leĝojn por savi homan vivon (B.Joma 84b). Ĉiuj el ĉi tiuj ekzemploj rilatas al ŝabataj malpermesoj: savi infanon de la maro, disrompi muron, kiu falis sur infanon, rompi pordon fermontan sur infano, kaj estingi fajron por savi vivon.
La Miŝno diskutas, kiam oni rajtas rompi sian faston sur Jom Kipur: "Se iun kaptas vivo-minaca malsato, al tiu oni povas doni eĉ malkoŝerajn manĝaĵojn por manĝi, ĝis liaj okuloj estas senpezigitaj." (B.Yoma 83)
Necerteco
[redakti | redakti fonton]Se oni ne povas certiĝi, ĉu situacio estas vivminaca, la situacio nepre estu konsiderata vivminaca ĝis la kontraŭo pruviĝos, tiel permesante, ke ago estu farita. Ĉefe gravas, ke se oni kredas, ke vivo povas esti minacata, kaj sekundoj povas determini la rezulton, oni nepre ne hezitu helpi la viktimon pro timo malobservi halaĥon. Se oni faras agon kontraŭ halaĥo por savi vivon, kiam ili kredas, ke la situacio estis vivminaca, sed poste lernas, ke neniu minaco al homa vivo ekzistis, oni ne pekis kaj ne sentu sin kulpa.[5][1][6]
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ 1,0 1,1 Mel Berwin and Jennifer Sartori Making Our Wilderness Bloom: Women Who Made American Jewish History 2004 - p 191 "PIKUACH NEFESH Judaism values life more than anything else. We are commanded to preserve our own lives and those of ... potentially lethal drugs ... in a building or car on fire The Hebrew phrase pikuach nefesh means “saving a life.
- ↑ George Robinson Essential Judaism: a complete guide to beliefs, customs and rituals 2001 p100 "For example, as noted in Chapter 2, the principle of pikuakh nefesh, of saving a life, takes precedence over virtually all other mitzvot.... Rather than commit any of these three offenses, a Jew is expected to give up his or her life."
- ↑ Leviticus 18:5 Hebrew "אֲשֶׁר יַעֲשֶׂה אֹתָם הָאָדָם וָחַי בָּהֶם"
- ↑ "Yoma85b". www.sefaria.org. Alirita la 9an de majo 2020.
- ↑ Barry L. Schwartz Jewish Heroes, Jewish Values: Living Mitzvot in Today's World p68 1996 - 120 PIKUAJJ NEFESH - THE MITZVAH OF SAVING A LIFE "Saving one life is like saving an entire world. "
- ↑ James M. Lebeau, Stephen Garfinkel The Jewish dietary laws: sanctify life 1983 p112 -"These situations demonstrate the flexibility of Jewish law. Some would argue that the many instances of martyrdom throughout Jewish history involving Kashrut observance, violate the principle of saving a life. There have been times when ..."