Vidi fonton por Pitkarna Insularo

{{informkesto geografiaĵo|administra unuo
|kategorio     =
|lando         = 
|regiono       = 
|mapo={{#invoke:Wikidata|claim|P242}}
|mapo priskribo=
|ĉefurbo       = {{#invoke:Wikidata|claim|P36}}
|regiono-ISO   = PN
|mapo2 lokumilo = iso
|kodo          = PN
|kodo tipo     = ISO 3166
|areo_kodo     = 
|establita     = {{#invoke:Wikidata|claim|P571}}
|establita tipo = Fondo
|mapligilo     = jes
|latitudo      = 
|longitudo     = 
|parenco       = 
|parenco_tipo  = 
|loĝantaro denseco = auto
|ĉefulo       = {{#invoke:Wikidata|claim|P6}}
|ĉefulo tipo  = 
|kesteroj=
{{Informkesto geografiaĵo|insularo
|subŝablono=jes
|bildo=neniu
|priskribo de bildo=
|regiono-ISO=PN
|latitudo      ={{#invoke:Wikidata|claim|P625|parameter=latitude}}
|longitudo     ={{#invoke:Wikidata|claim|P625|parameter=longitude}}
|mapligilo     = jes
|zomo          = 6
|longo         = 
|larĝo         = 
|plej alta     = 
|plej alta leviĝo = 
|parenco       = Pacifiko
|parenco_tipo  = Akvejo
}}}}
[[Dosiero:Map of Pitcairn Isl.png|260px|eta|Mapo de Pitkarna Insularo]]
[[Dosiero:Pitcairn.jpg|260px|eta|Mapo de Pitkarna Insulo]]
La '''Pitkarna Insularo''' (angle plurale ''{{lang|en|Pitcairn Islands}}'' [pitken ajlenz]) estas [[Britaj transmaraj teritorioj|britia transmara teritorio]] en [[Oceanio]].

La Pitkarna Insularo estas la plej eta loĝata kolonio de [[Britio]], kaj la plej izolita insularo de [[Polinezio]], post la [[Paskinsulo]], situanta meze de la oceano inter tiu lasta kaj [[Franca Polinezio]]. Nur la efektiva Pitkarna insulo estas loĝata. La pitkarnanoj originas de grupo de anglaj viroj, ribelintoj de la ŝipo [[Bounty]] [Baŭnti] en [[1789]], kaj de ties [[Tahitio|tahitiaj]] inoj. Hodiaŭ ilin vivtenas ĉefe turismo kaj vendado de [[poŝtmarko]]j.

Geografia pozicio: ({{koord|25|04|00|S|130|06|00|U|formato=gms}})

En 1936 sur la insulo ankoraŭ loĝis 200 homoj, en 2004 nur 48 el 9 familioj, el inter ili 12 viroj.

[[Biogeografio|Biogeografie]] la insularo apartenas al la [[pacifika ekozono]] laŭ la [[tipologio]] de la [[Monda Natur-Fonduso]] (WWF) kaj ĝi ankaŭ troviĝas en [[Listo de maraj ekoregionoj|mara ekoregiono]].

== Geografio ==
Pitkarna insularo konsistas el kvar insuloj:
* [[Pitkarna insulo]]
* [[Insulo Henderson]]
* [[Insulo Ducie]]
* [[Oeno|Insulo Oeno]]

== Historio ==
{{Ĉefartikolo|Historio de Pitkarna Insularo}}
La Historio de Pitkarna Insularo komenciĝas per unua ekloĝigo de Pitkarna Insularo fare de [[Polinezio|Polinezianoj]] en la [[11-a jarcento]], kiuj pruveble konstante loĝis en insuloj [[Insulo Henderson|Henderson]] kaj [[Pitkarna insulo|Pitkarno]], kie ili kreis prosperan socion. Polinezianoj eltenis en la insuloj proksimume dum kvar centjaroj kaj poste pro ne tute konataj kialoj forlasis ilin. La unua Eŭropano, kiu aperis en areo de Pitkarna Insularo, estis [[Pedro Fernandes de Queirós]], kiu malkovris kaj nomis du el la insuloj; sed ne estas certa, kiujn insulojn precize li nomis. Dum 17-a kaj 18-a jarcentoj estis sinsekve malkovritaj kaj nomitaj ĉiuj kvar insuloj: [[Oeno]] en la jaro [[1606]] de Pedro Fernandes de Queirós, Henderson same en la jaro 1606 de Pedro Fernandes de Queirós, remalkovrita en la jaro [[1819]] de [[James Henderson]], Pitkarno en la jaro [[1767]] de [[:cs:Philip Carteret|Philip Carteret]] (sed eble jam en la jaro [[1606]] de Pedro Fernandes de Queirós), [[Insulo Ducie|Ducie]] en la jaro [[1791]] de [[Edward Edwards]].

Post kiam la Polinezianoj malaperis el Pitkarna Insularo, la insuloj restis sen loĝantaro ĝis la jaro [[1790]], kiam Pitkarna Insulo estis reekloĝigita de grupo de britiaj ribeloj el ŝipo [[Bounty|HMAV ''Bounty'']] kaj de grupo de Polinezianoj. Eble la unua naskito estis [[Thursday October Christian]].

Konstantaj koloniistoj ekloĝis nur en Pitkarna Insulo, la aliaj insuloj restis sen loĝantoj. Travivitaj Britoj kaj iliaj idoj sur la insulo vivis forgesitaj ĝis la jaro [[1808]], kiam la insulon malkovris usonaj balenĉasistoj, en la jaro [[1814]] la Pitkarnanojn malkovris ankaŭ Britoj. Pitkarna kolonio kreskis kaj pro troplenigo la loĝantoj en la jaro [[1831]] translokiĝis al Tahitio, de kie ili baldaŭ revenis; en la jaro [[1856]] la loĝantoj foriris al [[Norfolkinsulo]], kie jam pliopo de ili konstante restis kaj al Pitkarna Insulo post kelkaj jaroj revenis nur parto de ili. Ekde dua duono de 20-a jarcento el Pitkarna Insulo foriras pli kaj pli da loĝantoj pro laboro kaj la populacio sur la insulo malkreskas. Komence de la 21-a jarcento komencis esploro de akuzo pri seksa misuzo de neplenkreskaj knabinoj, kiun devis sur la insulo fari parto de la viroj, en la jaro [[2004]] ses el ili estis kondamnitaj inklude insulestro [[:cs:Steve Christian|Steve Christian]]. Pitkarna Insularo estas la lasta [[britia transmara teritorio]] en [[Pacifiko]].

== Faŭno kaj floro ==
Sur ambaŭ grandaj insuloj – Henderson kaj Pitkarno – vivas kelkaj [[Endemio|endemiaj specioj]] (specioj kiuj ne vivas aliloke en la mondo) kiel [[Hendersona kanbirdo]] aŭ [[Pitkarna kanbirdo]]. Ekzemplo de endemia planto estas [[Glochidion pitcairnense]], kiu ankaŭ troviĝas sur la ambaŭaj insuloj.<ref>{{citaĵo el la reto | url = http://www.iucnredlist.org/details/32345/0 | titolo = Glochidion pitcairnense | alirdato = 2016-06-09 | verko = The IUCN Red List of Threatened Species | eldoninto = International Union for Conservation of Nature and Natural Resources | lingvo = en}}</ref>

Sur Pitkarnaj insuloj daŭre vivas [[palmkrabo]]j (Birgus latro), [[palinuro]]j (Panulirus penicillatus) kaj [[kelonio]]j.<ref>{{Citaĵo el la reto | url = http://www.national-geographic.cz/zachrante-ocean-pristine-seas/pitcairnovy-ostrovy-unikatni-priroda-uprostred-ticheho-oceanu.html | titolo = Pitcairnovy ostrovy: Unikátní příroda uprostřed Tichého oceánu | alirdato = 2015-05-08 | dato = 2012-09-07 | eldoninto = National Geographic Society and Astrosat Media | lingvo = cs}}</ref>

== Socio ==
* festotago [[Bounty Day]]
Ĉiuj loĝantoj apartenas al la [[Sepataga Adventisma Eklezio]]. Ili aliĝis al ĝi ĉe la fino de la 19-a jarcento, kaj tiu preĝejo ludis gravan rolon en la socia disvolvo de la loka socio. En la lastaj jaroj, ekzistas malkresko en la nivelo de pieco de la populacio, kun nur malmultaj el la loĝantoj de la insulo vizitas la eklezion regule, kaj la plej granda parto de ili vizitas ĝin nur dum specialaj okazoj. [[Sabato]] estas la tago de ripozo. Publikaj demonstroj de amo ne estas akcepteblaj, kaj la vendo de [[alkoholo]] estas malpermesita.

La insulo havas senpagan [[Deviga edukado|devigan edukadon]] por aĝoj 5-16. La eduka sistemo sur la insulo estas limigita, tial la infanoj estas senditaj al loĝlernejoj en Nov-Zelando kaj Aŭstralio. Multaj preferas ne reveni, kaj pro tio la laboristaro en la insulo malpliiĝas, kaj ĝi estis taksita en 2004 je nur 15 homoj. La vivteno de la loĝantoj baziĝas sur malgranda komerco kun turistoj kaj donacoj.

La loĝantoj konservas sociajn ligojn kun la loĝantoj de [[Norfolkinsulo]], kaj multaj el ili ankaŭ havas parencojn tie. En septembro 2003, bebino naskiĝis sur la insulo, unuafoje en 17 jaroj, kaj alia bebo naskiĝis en marto 2007. En 2005, la unua ne-indiĝena paro edziĝis sur la insulo kaj ricevis civitanecon de la insulo.

La lingvo parolata sur la insulo estas [[kreola lingvo]] derivita de la 18-a jarcento la angla kaj la [[tahitia lingvo]]. Por la indiĝenoj de la insulo ĝi estas [[gepatra lingvo]], kaj ĝi estas instruata en la loka lernejo, kune kun norma angla. Ĝi estas proksime rilatita al la kreola lingvo parolata en Norfolk, ĉar Norfolkinsulo estis loĝita en la 19-a jarcento fare de Pitkarnaj indiĝenoj.

== Defendo ==
Pitkarna Insularo estas [[Britaj transmaraj teritorioj|britia transmara teritorio]]; defendo estas en respondeco de [[Ministerio pri Defendo (Britio)|britia Ministerio pri Defendo]] kaj [[Brita Armeo|Britia armeo]].<ref>{{citaĵo el la reto | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/pc.html | titolo = Pitcairn Islands | alirdato = 2016-06-09 | verko = The World Factbook | eldoninto = CIA | lingvo = en | citaĵo = defense is the responsibility of the UK | arkivurl = https://web.archive.org/web/20171025180747/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/pc.html | arkivdato = 2017-10-25 }}</ref> En 2004 la loĝantoj havis ĉirkaŭ 20 armilojn, kiuj estis retenitaj pro juĝado pri seksperfortoj.<ref>{{citaĵo el la reto | url = http://tvnz.co.nz/content/441332 | titolo = Pitcairn islanders to surrender guns | alirdato = 2016-06-09 | dato = 2004-08-11 | verko = Television New Zealand | lingvo = en | arkivurl = https://web.archive.org/web/20150317210435/http://tvnz.co.nz/content/441332 | arkivdato = 2015-03-17 }}</ref>

== Galerio ==
{{Marko sur bildo komenco|bildo=Pc-map.jpg|larĝo=260|floso=right}}
{{Marko sur bildo|x=0.23|y=0.9|skalo=260|teksto=<center>'''''[[Pacifiko|<span style="color:#04B2D4;">Suda Pacifika Oceano</span>]]}}'''''
{{Marko sur bildo fino}}
[[Dosiero:Pitcairnsatellite.png|eta|maldekstra|300px|Satelita foto]]
[[Dosiero:Pitcairn Islanders, 1916.jpg|dekstra|eta|260px|La insula loĝantaro en 1916]]
[[Dosiero:Pitcairn_-_Church_of_Adamstown.jpg|eta|maldekstra|La preĝejo de Adamstown.]]
{{-}}

== Referencoj ==
{{tradukita|en|Pitcairn Islands|724396533}}
{{Referencoj}}

== Vidu ankaŭ ==
* [[Norfolkinsulo]]
* [[Pitkarna kanbirdo]]
* [[Hendersona kanbirdo]]

== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj|commonscat=Pitcairn Islands}}
* {{Oficiala retejo}}
* [https://www.visitpitcairn.pn/ Turisma retejo de Pitkarna Insularo] {{en}}
* [https://www.immigration.pn/ Retejo pri enmigrado en Pitkarnan Insularon] {{en}}
* [https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/pitcairn-islands/ CIA Factbook pri Pitkarna Insularo] {{en}}

{{Polinezio}}
{{Komunumo de Nacioj}}
{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Pitkarna Insularo| ]]
[[Kategorio:Polinezio]]
[[Kategorio:Britaj transmaraj teritorioj]]
[[Kategorio:Insuloj en Oceanio]]
[[Kategorio:Maraj ekoregionoj]]