Vidi fonton por Rusia rublo

{{Sen fontoj|dato = novembro 2012}}
{{Informkesto valuto
|Valuto = 
|Ŝtato =Rusio
|Subdivido =
|Mallongigo =
|Kurza dato =
|Kurzo =
|Bildo ={{#invoke:Wikidata|claim|P18}}
|Bildo-grandeco=
|Bildo-priskribo=
}}
[[Dosiero:Russia-1998-Coin-1.jpg|eta|1-rubla monero de 1998]]
'''Rusia rublo''' ({{lang-ru|рубль}}<ref group="noto">[[abĥaze]] амааҭ; [[baŝkire]] һум; [[ĉuvaŝe]] тенкĕ; [[komie]] шайт; [[lake]] къуруш; [[maria lingvo|marie]] теҥге; [[osete]] сом; [[tatare]] сум; [[udmurte]] манет; [[jakute]] солкуобай</ref>, simbolo: ₽) estas la [[monunuo]] de [[Rusio]]. La centono ([[cendo]]) de rusa rublo nomiĝas [[kopeko]] (ruse ''копе́йка'').

Internacia [[ISO 4217|ISO-kodo]] de rublo estas RUB, estas erare plu uzata ankaŭ la antaŭa (ĝis [[1997]]) kodo — RUR.

== Deveno de la nomo ==
[[Dosiero:Russia-1997-Coin-0.05.jpg|eta|Kvinkopeka monero de 1997]]
La nomo de la rusia monunuo devenas de la verbo ''рубить'' [ruBIT] «haki»: la unuaj rubloj estis fakte ne moneroj, sed simple pecoj de [[arĝento]], ''hakaĵoj'' — de tio aperis la nomo.

La nomo de la rusia cendo — kopeko — venas de la rusa vorto ''копьё'' [koPJO] «lanco»: en la unuaj kopekoj estis bildo de [[Sankta Georgo]] kun [[lanco]], mortiganta la drakon. Restarigante la tradicion, ankaŭ la modernaj kopekoj havas tiun bildon en sia malantaŭo.

== Historio ==
=== Rublo en cara Rusio ===
[[Dosiero:50 рублей ассигнация.PNG|eta| 50-rubla monbileto de [[1779]]]]
[[Dosiero:Mnt ubt RU15a.jpeg|eta|15 kopekoj de la jaro [[1914]]]]
La rublo kiel monunuo estas menciata unuafoje en la jaro [[1321]].

En la [[Rusia Imperio]] ekde la [[16-a jarcento]] unu rublo egalis al 100 kopekoj, sed nur en la komenco de la [[18-a jarcento]] oni komencis efektive produktadi [[monero]]jn (rubl-onojn kiel grandajn [[arĝento|arĝentajn]] kaj [[kupro|kuprajn]] monerojn, rubl-opojn kiel [[oro|orajn]] monerojn).

La unua monbileto aperis dum regado de la [[Elizabeto (Rusio)|carino Elizabeto]]. Bezonon de la papera mono kaŭzis troa amaso de kupraj moneroj en mona cirkulado; transportadi kupran monon estis malfacile, transpagoj fariĝis tre komplike fareblaj — kaj tiam la papera mono estis enkondukita en [[1769]]. La unuaj monbiletoj aspektis ne tre impone de la nuntempa vidpunkto: blanka paĝo kun skribo «''Al donanto de tiu ĉi ŝtata asignacio Sankt-Peterburga banko pagas 25 rublojn per cirkulantaj moneroj''» (vidu ilustraĵon dekstre).

Fine de la [[19-a jarcento]] la arĝenta rublo enhavis 10 [[hrivno]]jn aŭ 100 kopekojn, la rubla monero konsistis el 18 gramoj de pura [[arĝento]].

=== Rublo post [[1917]] ===
En la tempo de la [[Rusa Revolucio|rusa revolucio]] (1917) oni monfaris la rublon ĉefe en formo de [[monbileto]]j; pro troa produktado de tiuj, la rublo rapide perdadis sian valoron. La monbiletoj de tiu tempo iĝis konataj kiel «kerenkoj», de la nomo de la ĉefo de la Portempa Registaro s-ro [[Kerenskij]]. «Kerenkoj» ekzistis en formo de tre malgrandaj monbiletoj, 20- kaj 40-rublaj, sen numeroj. Cirkulis granda kvanto da falsitaj «kerenkoj» (fakte tiuj monbiletoj estis tiel malbone protektitaj de falsado, ke eĉ fakuloj tute ne povas distingi inter la oficialaj kaj la falsitaj biletoj — krom kiam la falsadoj estis evidentaj, ekz. kun la sama bildo de ambaŭ flankoj).

Dum la Enlanda milito en Rusio ekestis dekoj da diversaj monunuoj, plejparto da kiuj portis nomon ''rublo''. «Rublojn» produktis multaj regionestroj, militestroj, firmaoj, bankoj kaj eĉ fervojoj. Inter la multaj ekzemploj:
* Ĉekoj je diversaj sumoj rublaj, cirkulintaj kiel monbiletoj, emisiitaj de [[Vladikavkaz]]a filio de Ŝtata banko kaj, versimile, estis akceptataj nur en tiu urbo. Similajn ĉekojn emisiis ankaŭ bankoj de aliaj urboj.
* Monbileto de Vladikavkaza fervojo, cirkulis en la tuta [[Norda Kaŭkazio]] kaj estis fidata de loĝantaro pro tio, ke la fervojo el Rostov-na-Donu al Baku («Vladikavkaza fervojo») estis konstruita kun partopreno de la [[Britio|brita]] kapitalo. Oni esperis, ke «la angloj certe pagos».
* Rubloj de tiel nomita [[Norda Rusio (ŝtato)|Norda Rusio]]. Surskribo promesis interŝanĝon po 0,4 tia rublo por 1 [[brita pundo]].

En [[Sovetunio]] ekestis nova, stabila monunuo kun la nomo rublo. En [[1961]] ĝi estis ŝanĝita po 10:1.

=== Rublo post disfalo de Sovetunio ===
Post la disfalo de Sovetunio en [[1991]] ĉiuj novaperintaj landoj eldonis siajn novajn monunuojn. Nur dum mallonga tempo ekzistis en [[Latvio]] rublo (''Rublis''), kiu estis en [[1993]] anstataŭigita per la [[lato]]. La [[Taĝikio|taĝika]] monunuo nomiĝis «rublo» ĝis [[1999]], kiam ĝi anstataŭiĝis per [[somoni]].

Pro la granda inflacio komence de la 1990-aj jaroj, kaj la tia malalta valoro de la rublo, oni en [[1997]] ŝanĝis po 1000 malnovaj rubloj kontraŭ unu nova rublo.

Hodiaŭ ekzistas du malsamaj rublo-monunuoj — krom la rusa rublo ankoraŭ la [[belorusa rublo]]. Se oni ne indikas la landonomon, oni kutime parolas pri la rusa rublo. Ankaŭ en [[Ukrainio]] lokanoj inter si ofte diras «rublo» pri monunuo [[hrivno]] de sia lando.

Krom Rusio, rusia rublo estas fakte uzata en ĉiuj niveloj ene de la memdeklaritaj (internacie neagnoskitaj) ŝtatoj [[Abĥazio]] kaj [[Suda Osetio]]. Monunuo de alia tia neagnoskita memregata teritorio, [[Ĉednestrio]], ankaŭ nomiĝas oficiale «rublo» kaj iom similas [[Sovetia rublo|la sovetian]].

== Simbolo ==
[[Dosiero:RR5709-0001R.jpg|eta|Simbolo de rublo sur unurubla monero]]
En la jaro 2013 [[Banko de Rusio]] oficialigis la simbolon de rublo: ₽ (cirila litero [[Р]] kun streko)<ref>2013-12-11, [http://rt.com/business/ruble-has-its-own-sign-038/ Russian ruble gets graphic symbol], RT.com</ref>. En [[Unikodo]] la simbolo ekhavis kodon:&nbsp;U+20BD<ref>[http://www.unicode.org/charts/PDF/U20A0.pdf Unicode: Currency Symbols (Range: 20A0–20CF)]</ref>.

== Nombraĵoj ==
La rusia rublo eldoniĝas laŭ la sekvaj nombraĵoj:

=== Metalaj moneroj ===
* 1-kopeka monero (malofte uzata)
* 5-kopeka monero
* 10-kopeka monero
* 50-kopeka monero
* 1-rubla monero
* 2-rubla monero
* 5-rubla monero
* 10-rubla monero

=== Monbiletoj ===
Rublaj [[monbileto]]j estas haveblaj en nombraĵoj de 5, 10, 100, 500, kaj 1000. En [[2006]] la ŝtato ekeldonos monbiletojn de 5000 rubloj. Ĉiu monbileto ambaŭflanke enhavas bildojn de vidindaĵoj en certa rusia urbo.

{|
! Antaŭo !! Malantaŭo !! Klarigo pri ilustraĵoj
|-
| align="right"|[[Dosiero:Banknote 5 rubles (1997) front.jpg|240ra]] ||align="left"|[[Dosiero:Banknote_5_rubles_(1997)_back.jpg|240ra]] || Vidindaĵoj en [[Velikij Novgorod]]:<br />'''A:''' Katedralo de Sanktulo Sofio en [[Velikij Novgorod]]<br />'''M:''' Muro de la [[kastelo]] en Novgorod

(Ĉi tiu monbileto estas malofta, ne plu produktata, anstataŭata de la 5-rubla monero.)
|-
| align="right"|[[Dosiero:Banknote_10_rubles_2004_front.jpg|240ra]] || align="left"|[[Dosiero:Banknote_10_rubles_2004_back.jpg|240ra]] || Vidindaĵoj en [[Krasnojarsk]]:<br />'''A:''' Ponto super la rivero [[Jenisej]] en [[Krasnojarsk]]<br />'''M:''' Digo de la Krasnojarska akva elektrocentralo.
|-
| align="right"|[[Dosiero:Banknote_50_rubles_2004_front.jpg|240ra]] || align="left"|[[Dosiero:Banknote_50_rubles_2004_back.jpg|240ra]] || Vidindaĵoj en [[Peterburgo]]:<br />'''A:''' Statuo antaŭ [[Petro-Paŭla Fortikaĵo]]<br />'''M:''' La eksa [[borso|borsejo]]
|-
| align="right"|[[Dosiero:Russia100rubles04front.jpg|240ra]] || align="left"|[[Dosiero:Russia100rubles04back.jpg|240ra]] || Vidindaĵoj en [[Moskvo]]:<br />'''A:''' Statuo antaŭ la [[Teatro Bolŝoj]]<br />'''M:''' La Teatro Bolŝoj
|-
| align="right"|[[Dosiero:Banknote_500_rubles_(1997)_front.jpg|240ra]] || align="left"|[[Dosiero:Banknote_500_rubles_(1997)_back.jpg|240ra]] || Vidindaĵoj en [[Arĥangelsk]]:<br />'''A:''' Monumento de [[Petro la Granda]] kaj [[velŝipo]] en [[haveno]] de Arĥangelsk<br />'''M:''' La Monaĥejo Soloveckij (insuloj en la Blanka Maro)
|-
| align="right"|[[Dosiero:Banknote_1000_rubles_2004_front.jpg|240ra]] ||align="left"|[[Dosiero:Banknote_1000_rubles_2004_back.jpg|240ra]] || Vidindaĵoj en [[Jaroslavlo]]:<br />'''A:''' Monumento de [[Jaroslav|Jaroslav la 1-a la Saĝa]]<br />'''M:''' La Preĝejo de la Antaŭulo
|-
| align="right"|[[Dosiero:Banknote 5000 rubles (1997) front.jpg|240ra]] ||align="left"|[[Dosiero:Banknote 5000 rubles (1997) back.jpg|240ra]] || Vidindaĵoj en [[Ĥabarovsk]]
|}

== Nunaj valoroj de RUB ==
[http://finance.yahoo.com/currency/convert?amt=1&from=CHF&to=RUB&submit=Convert CHF] |
[http://finance.yahoo.com/currency/convert?amt=1&from=CNY&to=RUB&submit=Convert CNY] |
[http://finance.yahoo.com/currency/convert?amt=1&from=EUR&to=RUB&submit=Convert EUR] |
[http://finance.yahoo.com/currency/convert?amt=1&from=GBP&to=RUB&submit=Convert GBP] |
[http://finance.yahoo.com/currency/convert?amt=1&from=INR&to=RUB&submit=Convert INR] |
[http://finance.yahoo.com/currency/convert?amt=1&from=JPY&to=RUB&submit=Convert JPY] |
[http://finance.yahoo.com/currency/convert?amt=1&from=USD&to=RUB&submit=Convert USD]

<small>(anglalingva retejo)</small>

== Notoj ==
{{Notoj}}

== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj}}
<!--* [http://www.russianbons.nm.ru/ Tre ampleksa paĝaro pri rusiaj monbiletoj de diversaj epokoj] (ru)-->
* ({{ref-ru}}) [http://www.goznak.ru/ GOZNAK: ŝtata produktanto de monbiletoj, moneroj, pasportoj ks.] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20210224045506/https://goznak.ru/ |date=2021-02-24 }}
<!--* [http://www.banknotyrosji.republika.pl/esp/ Rusaj monbiletoj 1898 - 1917] (eo)-->
* ({{ref-de}}) ({{ref-en}}) ({{ref-fr}}) {{Citaĵo el la reto|url=http://www.bis-ans-ende-der-welt.net/Russland-B.htm|titolo=Nunaj kaj historiaj monbiletoj el Rusujo|redaktinto=Heiko Otto}} inkluzive de {{Citaĵo el la reto|url=http://www.bis-ans-ende-der-welt.net/UdSSR-B.htm|titolo=monbiletoj de Sovetunio|alirdato=2021-01-16}}

== Referencoj ==
{{Referencoj}}

{{Valutoj de Eŭropo}}
{{Valutoj de Azio}}

{{ADLS|2006|01}}

[[Kategorio:Monunuoj]]
[[Kategorio:Ekonomio de Rusio]]