Monopolo pri perforto: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e r2.5.4) (robota aldono de: ru:Монополия на насилие
HiW-Bot (diskuto | kontribuoj)
e r2.7.2) (robota aldono de: zh:對武力的壟斷
Linio 21: Linio 21:
[[ru:Монополия на насилие]]
[[ru:Монополия на насилие]]
[[sv:Våldsmonopol]]
[[sv:Våldsmonopol]]
[[zh:對武力的壟斷]]

Kiel registrite je 05:34, 25 apr. 2012

Oni komprenas je la ŝtata, instanca monopolo pri perforto (aŭ je perforto) tiun leĝan rajton de la ŝtataj organoj, instancoj, ke nur ili povas uzi fizikan, administran perforton por atingi, trudi la ŝtatan celon. Ĝi estas principo de la moderna ŝtato kaj validas kiel bazo por la funkciado de la jurŝtato.

La esprimon uzis unuafoje la germana sociologo Max Weber en 1919 en sia prelego Politiko kiel profesio, sed esence uzis ĝin kiel sekvon de la ŝtata suvereneco jam Jean Bodin (en verko Ses libroj pri la ŝtato (1576)) kaj pli poste Thomas Hobbes ekz. en Leviathan (1651).

Esceptoj al la ŝtata perforta monopolo estas, se iu persono estas en iu danĝero kaj ŝi/li devas tuj agi, ekz. sin aŭ alian personon defendi.