Vidi fonton por Terscienco

{{Scienco}}
[[Dosiero:Carl_Spitzweg_025.jpg|eta|dekstra|''La geologo'', 19-a jarcenta pentraĵo de [[Carl Spitzweg]].]]
[[Dosiero:Volcano q.jpg|eta|180ra|[[Vulkano|Vulkana]] erupcio<!--  estas la (liberigi, eldoni) de butikita energio de pli sube la surfaco de Tero, devenanta de radiaktiveco kaj gravita (specanta, klasado, ordiganta) en la Tera kerno kaj gasmufo, kaj restaĵa energio (konkeris, gajnita, amplifita) dum la Tero`s formigo.<ref>Enciklopedio de Vulkanoj, Akademia Premi, Londono, 2000</ref> -->]]
[[Dosiero:Limu o Pele.jpg|eta|180ra|Lafo fluas el la vulkano [[Kīlauea]] en la oceanon sur insulo [[Havajo (Insulo)|Havajo]]]]
[[Dosiero:Magnetosphere rendition.jpg|eta|180ra|La [[magnetosfero]] ŝirmas la surfacon de Tero de la ŝargitaj partikloj de la [[suna vento]]. Ĝi estas kunpremata sur la taga flanko pro la forto de la alvenantaj partikloj, kaj etendata sur la nokta flanko. (Bildo ne en skalo)]]
[[Dosiero:Mahameru-volcano.jpeg|eta|180ra|Vulkano de la monto Bromo sur la insulo [[Javo]] en [[Indonezio]]]]
[[Dosiero:Earth Eastern Hemisphere.jpg|eta|180ra|Tero vidata el kosmo]]

'''Terscienco''' estas fako de [[scienco]]j, kies esplorobjekto estas [[Tero]]:
* '''[[Ekologio]]''' - scienco, kiu studas la rilatojn inter la vivantaj estaĵoj kaj ilia medio.
* '''[[Fizika geografio]]''' - branĉo de [[geografio]], kiu studas la naturajn aspektoj de la tero, strukturajn partojn de natura teritorio de ĉiuj rangoj. Ĝi inkludas ankaŭ intersciencajn fakojn: [[Geomorfologio]], [[Klimatologio]], [[Oceanologio]], [[Hidrologio]] de la Tero, [[Glaciologio]], [[Biogeografio]], k.a.
* '''[[Fora perceptado]]''' - observi la teran surfacaĵon sen fakte kontaktigi kun ĝi
* '''[[Geologio]]''' - scienco, kiu studas la solidan [[ŝelo]]n de la tero kaj la fenomenojn rilatantajn al ĝia konsisto.
* '''[[Geofiziko]]''' - scienco, pri la fizikaj statoj kaj procezoj de la firma tero, de la teraj [[oceano]]j aŭ de la tera [[atmosfero]].
** '''[[Geodezio]]''' - scienco, branĉo de la [[matematiko]], celanta difini la [[formo]]n kaj la [[grando]]n de la tero aŭ de sufiĉe granda parto de ĝi, por ke estu necese konsideri ĝian kurbecon.
** '''[[Meteologio]]''' - scienco pri la [[atmosferaj fenomenoj]].
** '''[[Sismologio]]''' - scienco pri [[tertremo]]j kaj la movo de ondoj tra la tero.
* '''[[Mineralogio]]''' - scienco pri la [[mineralo]]j.
* '''[[Paleontologio]]''' - scienco pri la elfositaj restaĵoj aŭ postsignoj de praaj [[bestoj]] kaj [[vegetaĵoj]].
* '''[[Pedologio]]''' - scienco pri la grundoj, ilia evoluo, ilia uzado
* '''[[Petrologio]]''' - scienco pri ŝtonoj/rokoj, ilia konsisto, ilia evoluo

La '''geosciencoj''' (derivita de la [[Greka lingvo|greka]] Γεω ''geo'' de ''gē'' „tero“; ''tersciencoj'') ampleksas la [[scienco]]jn, kiuj okupiĝas pri la tero kaj do apartenas al la [[natursciencoj]]. Al la [[naturscienco]]j oni alkalkulas interalie la fakojn [[geologio]], [[geografio]], [[geoinformadiko]], [[paleontologio]], [[mineralogio]], [[petrografio]], [[kristalografio]], [[geofiziko]], [[geodezio]], [[glaciologio]], [[kartografio]], [[fotogramometrio]], [[meteorologio]] kaj [[pedologio|grundoscienco]].

La geosciencoj uzas la sciojn kaj metodojn de la bazosciencoj [[fiziko]], [[matematiko]], [[astronomio]], [[kemio]] kaj [[biologio]].

Ĉar la geosciencoj estas tre [[interfakeco|interfaka]]j kaj fakkombinantaj, ekzistas multaj specifaj fakoj, kiuj forte koncernas la [[medio]]n, ekzemple la [[aplikata geologio]] larĝasence, la [[inĝeniergeologio]], [[hidrogeologio]], [[hidrologio]], [[geokemio]] (specife la [[mikrobiologia geokemio]]), [[geoekologio]], [[meteorologio]], [[klimatologio]], [[geotermio]].

La geosciencoj ludas ĉefan rolon por la provizo je energio kaj je krudmaterialoj en la [[mondo]]. Geosciencistoj projektas kaj realigas la esploradon je [[trinkakvo]], karbonoksidoj ([[nafto]], [[tergaso]], [[karbo]]), metaloj kaj nemetaloj ([[petro|ŝtonaĵoj]] kaj [[teraĵoj]]), kiel ekzemple [[gravelo]], [[konstrusablo]], [[tegol-argilo]], [[kalcia karbonato|kalko]], [[cemento]] ktp., sed ankaŭ nukleenergiaj krudmaterialoj ([[urano]]) kaj [[tervarmo]]. Sed la ekstraktado de tiuj krudmaterialoj apartenas prefere al la tereno de la [[inĝenierscienco]]j, precipe de la [[minado]]. La aplikataj geosciencoj estas bezonataj ĉe multaj [[konstruprojektoj]] ([[fundamentado (konstrufako)|fundamentado]]) de konstruaĵoj, [[terkonstruado]], [[fundkonstruado]] kaj [[tunelkonstruado]]).
La [[spacoplanado]], la [[mediprotektado]] ĝis la [[rubekonomio]] ([[deponejo]]j) bezonas geosciencajn sciojn.

La difino de la nocio "geosciencoj" ne estas tute klara. La fako [[geografio]] estas bona ekzemplo por tio. La supre nomitaj "malmolaj" temoj estas ankaŭ eroj de la "[[fiziogeografio]]". Aliflanke ekzistas la branĉo "[[antropogeografio]]" kun multnombraj rilatoj al la ja spacorilataj, sed ne senpere "ter"-rilataj temoj. Menciendaj estas ekzemple [[ekonomigeografio]], [[socigeografio]] kaj multaj aliaj. Sed ankaŭ tiu supozita kontraŭdiro perdas sian gravecon per la kreskantaj intervenoj de la homo en la sistemon de la [[geosfero]].

== La unuopaj sciencobranĉoj ==
; [[astrogeodezio]]
; [[pedologio|grundoscienco]]
; [[distanca esploro]]
; [[fotogramometrio]]
; [[geokemio]]
; [[kosmokemio]]
; [[geodezio]]
; [[geografio]]
; [[geoinformadiko]]
; [[geologio]]
; [[geofiziko]]
; [[geomorfologio]]
; [[geotekniko]]
; [[geotermio]]
; [[hidrologio]]
; [[inĝeniergeologio]]
; [[kartografio]]
; [[kristalografio]]
; [[limnologio]]
; [[meteorologio]]
; [[mineralogio]]
; [[oceanografio]]
; [[paleoklimatologio]]
; [[paleontologio]]
; [[petrologio]] kaj [[petrografio]]
; [[petrofiziko]]
; [[stratigrafio (geologio)|stratigrafio]]
; [[tektoniko]]
; [[vulkanologio]]
; [[ekonomigeologio]]

== Konataj geosciencistoj ==
* [[Georgius Agricola]]
* [[Walter Christaller]]
* [[Stephen Jay Gould]]
* [[Arthur Holmes]]
* [[Carl Friedrich Gauß]]
* [[Alexander von Humboldt]]
* [[James Hutton]]
* [[Charles Lyell]]
* [[Georg von Neumayer]]
* [[William Smith]]
* [[Nicolaus Steno]] alinome [[Nicolaus Steno|Nils Stensen]]
* [[Alfred Wegener]]
* [[Abraham Gottlob Werner]]

== Institucioj ==
* [[Instituto pri Geologio kaj Minindustrio de Hispanio]]

== Vidu ankaŭ ==
{{Projektoj
|commonscat=Earth sciences
|n=Kategorio:Tersciencoj
|s=Kategorio:Tersciencoj}}
* [[Mondo]]
* [[Terhistorio]]
* [[Geologia temposkalo]]
* [[Fosilio]]
* [[Dinosaŭro]]
* [[Glaciepoko]]
* [[Cunamo]]
* [[Tertremo]]
* [[Vulkano]]

{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Terscienco| ]]