Vidi fonton por Vroclavo

{{Geokesto | urbo
<!-- *** Kapo *** -->
| nomo                     = Vroclavo (ekde 1945)
| devena_nomo              =
| alia_nomo                = {{Lang-pl|Wrocław}}
| alia_nomo1               = {{Lang-la|Vratislavia}} aŭ ''{{lang|la|Wratislavia}}''
| alia_nomo2               = {{Lang-de|Breslau}}
| alia_nomo3               = {{Lang-eo|Breslaŭo}} (ĝis 1945)
| alia_nomo4               = {{Lang-sli|Brassel}}
| alia_nomo5               = {{Lang-szl|Wrocłow}}
| kategorio                = urbo
<!-- *** Nomo *** -->
| etimologio               =
| oficiala_nomo            =
| moto                     = {{lang|pl|Miasto spotkań}}
| kromnomo                 =
<!-- *** Dosiero *** -->
| dosiero                  = Wrocław Collage.png
| dosiero_grandeco           = 300px
| dosiero_priskribo        =
<!-- *** Simboloj *** -->
| flago                    = POL Wrocław flag.svg
| blazono                  = Herb wroclaw.svg
<!-- *** Lando ktp. *** -->
| lando                    = Pollando
| lando_tipo               = Urbo
| lando_flago              = 1
| ŝtato                    =
| regiono                  = [[Malsupra Silezio]]
| regiono_tipo             = [[Provincoj de Pollando|Provinco]]
| distrikto                =
| distrikto_tipo           =
| komunumo                 =
| komunumo_tipo            =
| municipo                 =
| municipo1                =
| municipo_tipo            =
| histregiono              =
| histregiono1             =
| histregiono2             =
| histregiono_tipo         =
<!-- *** Familio *** -->
| parenco                  =
| parto_faldo              =
| parto_tipo               =
| parto                    =
| rivero                   = Odro
| memorindaĵo              =
| memorindaĵo1             =
| memorindaĵo_tipo         =
| ŝoseo_tipo               =
| ŝoseo                    =
| ŝoseo1                   =
| konstruaĵo               =
| montaro                  =
<!-- *** Situo *** -->
| situo                    = Vroclavo
| koordinatoj_ne_en_titolo = true
| leviĝo                   = 111
| lat_d                    = 51
| lat_m                    = 06
| lat_s                    = 36
| lat_NS                   = N
| long_d                   = 17
| long_m                   = 01
| long_s                   = 20
| long_EW                  = E
<!-- *** Dimensioj *** -->
| areo                     = 292.82
| areo_rondumo             = 1
| areo_urbo                =
| areo_metropolo           =
<!-- *** Loĝantaro *** -->
| loĝantaro                = 641996
| loĝantaro_dato           = 2019
| loĝantaro_denseco        = auto
| loĝantaro_urbo           =
<!-- *** Historio & gvidantaro *** -->
| establita                =
| establita_tipo           =
| dato                     =
| urbestro                 = Jacek Sutryk
| ĉefulo                   =
| ĉefulo_tipo              =
| ĉefulo_partio            =
<!-- *** Kodoj *** -->
| horzono                  = [[Mez-Eŭropa tempo|MET]] (UTC+1)
| horzono_DST              = [[Mez-Eŭropa tempo|MET]] (UTC+2)
| poŝtkodo                 = 50-141
| areo_kodo                =
| areo_kodo_tipo           =
| kodo                     = DW
| kodo_tipo                = aŭtokodo
| kodo1                    =
| kodo1_tipo               =
| kodo2                    =
| kodo2_tipo               =
<!-- *** UNESCO ktp. *** -->
<!-- *** Liberaj kampoj *** -->
| libera                   = [[Eŭropa Futbal-Ĉampionado 2012]]
| libera_tipo              = Okazejo
| libera1                  =
| libera1_tipo             =
| libera2                  =
| libera2_tipo             =
<!-- *** Mapoj *** -->
| mapo_priskribo           = Situo de Vroclavo enkadre de Pollando
| mapo_lokumilo            = Pollando
| mapo1                    =
| mapo1_fono               =
| mapo1_priskribo          =
| mapo1_lokumilo           =
| mapo2                    =
| mapo2_priskribo          =
<!-- *** Retpaĝoj *** -->
| retpaĝo                  = [http://www.wroclaw.pl www.wroclaw.pl]
| commons                  = Wrocław
| portalo                  = Pollando
<!-- *** Notoj *** -->
| notoj                    = {{maplink|frame=yes|plain=yes|type=shape|stroke-width=2|stroke-color=#000000|zoom=10|frame-align=center|frame-width=260}}
}}

'''Vroclavo'''<ref>{{citaĵo el libro |titolo= Słownik esperancko-polski / Esperanta-pola vortaro |familia nomo=Michalski |persona nomo= Tadeusz J.|aŭtoroligilo=Tadeusz J. Michalski |kunaŭtoroj= |jaro= 1991|eldoninto= Wiedza Powszechna|loko= Varsovio|isbn=8321406882 |paĝoj= 528 }}</ref> ({{lang-pl|Wrocław}} {{prononco|VROcŭaf}}, [[Silezia-pola lingvo|en silezia pola dialekto]] ''Wrocław'' {{prononco|VROcŭaf}}; {{lang-de|Breslau}} {{prononco|BRESlaŭ}}, [[Silezia-germana lingvo|en la silezia germana dialekto]] ''Brassel'' {{prononco|BRASl}}, {{lang-cs|Vratislav}}) estas la 4-a plej granda [[urbo]] de [[Pollando]], situanta ĉe la [[rivero]] [[Odro]].
Ĝi estas urbo kun [[rajto]] de [[distrikto]] ([[eksterdistrikta urbo]]): tamen ĝi funkcias kiel administra centro por la samnoma [[distrikto Vroclavo]], kiu duone ĉirkaŭas la urban komunumon. Fine de {{WikidataLoĝantaroDato}} en la urbo vivis {{unuo|{{WikidataLoĝantaro}}|loĝantoj}}. Ekde la fino de la [[Dua Mondmilito]] ĝi apartenas al [[Pollando]]; ĝis la fino de la [[Dua Mondmilito]] ĝi apartenis al [[Germanio]] kaj nomiĝis ''Breslau'' (legu: Breslaŭ). La esperantlingva nomo de la urbo tial ĝis post la Dua Mondmilito estis '''Breslaŭo'''.<ref>[http://classicbooks.bookgenesis.com/excerpts/c43f998703e577b4c2ded5d58c0edce89c655ec2396b7ac4abf4c2ac5e8e08f4 La e-lingva nomo ''Breslaŭo'' estas menciata ekzemple en artikolo] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20151117022109/http://classicbooks.bookgenesis.com/excerpts/c43f998703e577b4c2ded5d58c0edce89c655ec2396b7ac4abf4c2ac5e8e08f4 |date=2015-11-17 }} [http://eremita.di.uminho.pt/gutenberg/3/7/9/7/37977/37977-h/37977-h.htm de la gazeto ''The Esperantist'' el novembro 1904] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20151117021204/http://eremita.di.uminho.pt/gutenberg/3/7/9/7/37977/37977-h/37977-h.htm |date=2015-11-17 }}, eventuale temas pri la unua mencio de ĝi. Vidu la artikolon "[[Esperantigo de loknomoj]]".</ref> Laŭ legendo la urbo estis fondita ĉirkaŭ la jaro [[1000]] de la [[Ĉeĥio|ĉeĥa]] princo [[Vratislav la 1-a]] (kaj nomita laŭ li). Dum la [[mezepoko]], la urbo apartenis al la komerca ligo [[Hanso]].
[[Dosiero:598563 Wrocław zespól urbanistyczny Ostrowa Tumskiego 05.JPG|eta|Elrigardo de turo de katedralo de Sankta Johano]]
[[Dosiero:Narodowe Forum Muzyki im. Witolda Lutosławskiego we Wrocławiu.jpg|eta|'''Nacia Forumo de Muziko]]
[[Dosiero:Narodowe Forum Muzyki we Wrocławiu, Sala Główna.jpg|eta|La ĉefa muzika [[aŭditorio]] kun la 1804 sidlokoj de la '''Nacia Forumo pri Muziko''', je la dispono de la '''Muzika Universitato de Vroclavo''']]
[[Dosiero:Narodowe Forum Muzyki we Wrocławiu, foyer.jpg|eta|La '''fojero''' de la '''Nacia Forumo pri Muziko''', je la dispono de la '''Muzika Universitato de Vroclavo''']]
[[Dosiero:Ossolineum, Breslavia, Polonia, 2017-12-20, DD 20.jpg|eta|[[Ossolineum]] - pola scienca kaj kultura instituto ĝis la jaro 1945 en [[Lvovo]] post 1945 en Vroclavo]]
[[Dosiero:Rynek Starego Miasta We Wroclawiu (152991773).jpeg|eta|Vroclava placo]]
[[Dosiero:Wrocław Ratusz nocą.jpg|eta|Urbodomo]]
[[Dosiero:Wroclaw Glowny - budynek dworca.jpg|eta|Ĉefa fervoja stacidomo]]
[[Dosiero:2015 Sky Tower we Wrocławiu.jpg|eta|'''Sky Tower''' – la plej alta domo (konstruaĵo) en Pollando]]
[[Dosiero:Wroclaw - Hala Stulecia z fontanna.jpg|eta|[[Hala Ludowa]] / Jahrhunderthalle, nun nomata la ''Jarcenta Halo'', ĝi estas en la listo de [[Monda heredaĵo de Unesko]]]]
Konataj simboloj de la urbo estas la koncertejo ''Jahrhunderthalle'' ("jarcenta halo"), kiu ekde 1945 ricevis la nomon [[Hala Ludowa]], la monumento [[Iglica]] kaj la [[Panoramo pri Racławice]], kiu origine situis en [[Lvovo]]. Krome el la urba silueto elstaras la historia [[Akvoturo en Vroclavo|akvoturo]]. En [[2016]] Vroclavo kune kun la [[eŭskio|eŭskia]] urbo [[Donostio]] estis la du [[Eŭropa Kultura Ĉefurbo|Eŭropaj Kulturaj Ĉefurboj]]. [[Holtei-monumento]], por dialekte verkinta gravega verkisto, detruitis en 1945.

== Historio ==
Breslaŭo ekde la 11-a jarcento estis la centro de unu el multaj [[sileziaj duklandoj]], kaj ekde la 14-a jarcento iom post iom integriĝis en la germanlingva [[reĝlando Bohemio]] kaj kun tiu ekde la jaro 1526 estis parto de la habsburga imperio [[Aŭstrio]]. Ekde la jaro 1742 Breslaŭo estis la ĉefurbo de [[prusa Silezio]], kiu estis provinco de la [[reĝlando Prusio]] kaj ekde 1871 provinco de la [[Germana Regno]]. En Germanio, ĝi estis unu el la gvidaj kulturaj, ekonomiaj kaj edukaj metropoloj, nelaste pro la germanlingva [[universitato de Breslaŭo]].
Nokte el la 9-a je la 10-a de novembro 1938 en Breslaŭo okazis la tn. "Breslaŭa [[kristala nokto]]", kiam ĉi tie okazis la plej granda atako kontraŭ la loka [[judoj|juda]] loĝantaro. Dum la [[Dua Mondmilito]] estis malliberejo en strato ''Kletschkauerstraße'' (post 1945 renomita, ekde 1971 ''ulica Kleczkowska''), en kiun estis sendataj malliberigitoj plejparte el dummilita [[ gestapo]]-malliberejo instalita en studenta loĝejo nomata ''Kounicovy koleje / Kaunitz-Wohnheim'' de la [[Masaryk-Universitato]] [[Brno]], kaj kie oni plenumis mortpunojn aparte de studentoj kaj aliaj junuloj el [[protektorato Bohemio kaj Moravio|Ĉeĥio]].<ref>{{Citaĵo el libro
| famila nomo = Styx
| persona nomo = Josef
| ligilo al aŭtoro = Josef Styx
| titolo = Zapadalo slunce nad Breslau naposledy
| lingvo = cs
| eldoninto = Šimon Ryšavý
| loko = Brno
| jaro = 2011
| nombro de paĝoj = 275
| isbn = 978-80-7354-099-9
}}</ref> Ekzekutitaj ĉi tie estis ekzemple la ĵurnalisto ''Vlastislav Kroupa'' (24-jara) kaj [[Marie Kudeříková]] (22-jara). Fine de la milito Breslaŭo estis fare de la germanoj proklamita kiel fortreso (''Festung Breslau'') kaj por prezo de grandega materia detruado kaj grandaj perdoj en la vivoj ĉi tie [[Wehrmacht|germanaj soldataroj]] defendis sin al antaŭeniranta [[Ruĝa Armeo]]. La 6-an de majo 1945 Breslaŭo kapitulacis. La germana loĝantaro deportiĝis okcidenten ĝis aŭtuno 1946 kaj estis anstataŭiga per poloj el antaŭaj orientaj regionoj de la intermilita [[Pola Respubliko]], kiuj post 1945 iĝis partoj de [[Belarusa SSR]] kaj [[Ukraina SSR]] en [[Sovetunio]].

== Kulturo ==
[[Ossolineum]] (pole: ''Zakład Narodowy im. Ossolińskich'' (ZNiO), ''Ossolineum'') estas pola scienca kaj kultura instituto ĝis la jaro 1945 en [[Lvovo]] post la 1945 en Vroclavo (vidu la supran foton).

== Edukado kaj Universitatoj ==
* La [[Universitato de Vroclavo]] (pole: ''Uniwersytet Wrocławski''), fondita en la jaro 1702, estas unu el la plej elstaraj edukaj institucioj en la tuta regiono ([[Silezio]]) (vidu la supran foton);
* La '''Teknika Universitato de Vroclavo''' (pole: ''Politechnika Wrocławska''), fondita en la jaro 1910 (tiam sub la germana nomo: ''Technische Hochschule'') (vidu la supran foton);
* La '''Medicina Universitato de Vroclavo je la nomo de Sileziaj [[Piastoj]]''' (pole: ''Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich'', antaŭe sub la nomo ''Akademia Medyczna'' / ''Medicina Akademio'') fondita en la jaro 1950, kaj la tradicioj pri la edukado estas de la jaro 1811 (vidu la supran foton);
* La '''Ekonomia Universitato de Vroclavo''' (pole: ''Uniwersytet Ekonomiczny'' antaŭe sub la nomo ''Akademia Ekonomiczna'' / ''Ekonomia Akademio'') fondita en la jaro 1947 (vidu la supran foton);
* La '''Naturscienca Universitato de Vroclavo''' (pole: ''Uniwersytet Przyrodniczy'' antaŭe ''Akademia Rolnicza'' / ''Agrikultura Akademio'') fondita en la jaro 1951 (vidu la apudan foton);
* La '''Universitato pri Artoj en Vroclavo je la nomo de Eugeniusz Geppert''' (pole: ''Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta'') fondita en la jaro 1946 (vidu la supran foton);
* La '''Muzika Universitato de Vroclavo''' (pole: ''Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego'') fondita en la jaro 1948 (vidu la 4 fotojn apudajn kaj subajn);
* La '''Universitato de Korpa Edukado de Vroclavo''' (pole: ''Akademia Wychowania Fizycznego'') fondita en la jaro 1950 (vidu la suban foton);
* La '''Milita Akademio de Ter-Armeo je la nomo de generalo [[Tadeusz Kościuszko]]''' (pole: ''Akademia Wojsk Lądowych im. gen. Tadeusza Kościuszki'') fondita en la jaro 2002 (vidu la suban foton);
* La '''Akademio de Teatraj Artoj je la nomo de [[Stanisław Wyspiański]]''' en Krakovo (Aktora kaj Pupteatra Fakultatoj de Vroclavo) (pole: ''Akademia Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego'' w Krakowie (Wydział Aktorski i Wydział Lalkarski we Wrocławiu) (vidu la suban foton);
* kaj pluraj ne publikaj Universitatoj, Akademioj aŭ Altlernejoj.
<gallery>
Dosiero:UniwersytetWroclawski-Odra.jpg|[[Universitato de Vroclavo]]
Dosiero:Wejście do kampusu od pl. Grunwaldzkiego.JPG|La enirejo al la [[kampuso]] ĉe Placo Grunwaldzki de '''Teknika Universitato de Vroclavo''', la konstruaĵoj: D1 kaj D2 (''1950–1960'') kaj fone de ili C5 kaj C7, kaj inter de ili D21
Dosiero:Wrocław, Ośrodek Badawczo–Naukowo–Dydaktyczny Dolnośląskiej Farmacji - fotopolska.eu (210589).jpg|La Farmacia Esplor-Centro de '''Medicina Universitato de Vroclavo'''
Dosiero:Moderus Gamma Wrocław No500.jpg|La '''Ekonomia Universitato de Vroclavo''', la Fakultato pri Mastrumado, [[Informadiko]] kaj Financoj (la konstruaĵo Z)
Dosiero:WKSiG - Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu.JPG|La '''Naturscienca Universitato de Vroclavo''', la Fakultato pri Inĝenierado de la Formado de Medio kaj [[Geodezio]]
Dosiero:P5040440 web hd.jpg|eta|La '''Muzika Universitato de Vroclavo'''
Dosiero:Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu.JPG|La Fakultato de [[Fizioterapio]] de la '''Universitato de Korpa Edukado de Vroclavo'''
</gallery>

== Konataj urbanoj ==
En Vroclavo naskiĝis inter aliaj:
{{Div col|cols = 2}}
* [[Adolf Anderssen]]
* [[Adolph Hesse]]
<!--* [[Albert Neisser]]
* [[Alfred Jahn]]-->
* [[Alois Alzheimer]]
* [[András Dudith]]
* [[Andrzej Ziemiański]]
* [[Angelus Silesius]]
<!--* [[Aron Heppner]]
* [[August Mosbach]]-->
* [[August von Heyden]]
* [[Auguste Schmidt]]
<!--* [[Carl Wernicke]]
* [[Czesław Czaplicki]]
* [[Daniel Harrwitz]]-->
* [[Dietrich Bonhoeffer]]
* [[Edith Stein]]
* [[Ephraim Moses Kuh]]
<!--* [[Felix Hausdorff]]-->
* [[Ferdinand Julius Cohn]]
* [[Ferdinand Lassalle]]
* [[Friedrich Hofmann]]
* [[Friedrich Schleiermacher]]
* [[Georg Christian Gebauer]]
* [[Georg Mahn]]
* [[Gustav Robert Kirchhoff]]
* [[Helmut Berve]]
* [[Hugo Steinhaus]]
* [[Jan Evangelista Purkyně]]
* [[Jan Jakub Kolski]]
* [[Ján Jesenský]]
* [[Jerzy Grotowski]]
* [[Joachim Meisner]]
* [[Joachim Wanke]]
* [[Johann Beckenschlager]]
* [[Johann Christfried Sagittarius]]
* [[Johann Crato von Krafftheim]]
* [[Johann Heinrich Zedler]]
* [[Julius Scholtz]]
<!--* [[Julius Schottländer]]-->
* [[Karl von Holtei]]
* [[Konrad Alberti]]
* [[Manfred von Richthofen]]
* [[Marek Hłasko]]
* [[Mateusz Morawiecki]]
* [[Max Waldau]]
* [[Mirosław Hermaszewski]]
* [[Norbert Elias]]
* [[Norbert Wójtowicz]]
* [[Otto Stern]]
<!--* [[Paul Peikert]]-->
* [[Peter Hacks]]
* [[Peter Monau]]
* [[Reinhard Selten]]
* [[Stanisław Tołpa]]
* [[Tadeusz Różewicz]]
* [[Vitelono]]
* [[Waldemar Fydrych]]
* [[Wanda Rutkiewicz]]
* [[Willibald Alexis]]
* [[Władysław Frasyniuk]]
{{Div col end}}
En Vroclavo mortis la hungara komponisto [[György Jarnó]].

== Transporto ==
=== Fervoja transporto ===
Vroclavo estas grava fervoja nodo de Pollando, ĉar el ĝi iras multaj linioj en jenaj direktoj: [[Leszno]] – [[Poznań]], [[Opole]] – [[Katowice]] – [[Krakovo]], [[Opole]] – [[Lubliniec]] – [[Częstochowa]], [[Legnica]] – [[Zgorzelec]], [[Głogów]] – [[Zielona Góra]], [[Kłodzko]] – [[Kudowa-Zdrój]], [[Kłodzko]] – [[Międzylesie]], [[Wałbrzych]] – [[Jelenia Góra]], [[Oleśnica]] – [[Ostrovo]] – [[Łódź]] – [[Varsovio]].

=== Urba trafiko ===
En Vroclavo ekzistas entute 20 [[Tramtransporto en Vroclavo|tramaj linioj]]. Je tri el tiuj linioj estas uzataj nur ambaŭdirektaj tramoj [[Škoda 19 T]].

Krome, en urbo ekzistas reto de [[Sistemo de pruntepreneblaj bicikloj|pruntepreneblaj bicikloj]] de kompanio [[Nextbike]].

== Partneraj rilatoj ==
La urbo havas amikajn rilatojn interalie kun
* [[Dosiero:Flago-de-Germanio.svg|20ra]] la urbodistrikto [[Reinickendorf]] de [[Berlino]] en [[Germanio]]
* [[Dosiero:Flag of the United States.svg|20ra]] [[Charlotte]], [[Usono]]
* [[Dosiero:Flag of France.svg|20ra]] [[Lille]] / [[Lilo]], [[Francio]]

== Esperanto en Vroclavo ==
[[Dosiero:Flag of Esperanto.svg|kadra|maldekstra|40ra]]
[[Dosiero:Wrocławska fontanna Piotr Walczak2.jpg|eta|dekstra|La Vroclava Fontano, ĉe la [[Hala Ludowa]], nokte]]
[[Dosiero:Ogród japoński we Wrocławiu - panoramio.jpg|eta|La Japana Ĝardeno en la Parko Szczytnicki]]
[[Dosiero:Wrocław Breslau Ulica Świdnicka4.JPG|eta|La hotelo "Monopol" en Vroclavo (1892), apude estas malfru-gotika preĝejo de Sankta Stanislao, Sankta Dorotea kaj Sankta Vaclavo kun la barokstila interno kaj la postmodernisma vendejo "Solpol"]]
[[Dosiero:Kosciol sw wojciecha.jpg|eta|dekstra|La preĝejo de [[Sankta Adalberto]]]]
[[Dosiero:Wrocław - Archikatedra św. Jana Chrzciciela (1).jpg|eta|334x334ra|La Arkikatedralo de la Sankta [[Johano la Baptisto]]]]
En [[1905]] fondiĝis esperantista grupeto en tiama Breslau sub provizora prezido de [[Rudolf Janas]] ĉe Gustav-Freytag-Straße 15. La 12-an de aprilo, 10 amikoj kunvenis kaj decidis lerni Esperanton kaj labori por ĝia disvastigo en Breslau. Komence la grupo ne funkciis, en [[1906]] oni refondis la grupon. Oni elektis novan estraron: d-ro Geldner 1-a prezidanto. [[Karl Wallon]] 2-a prezidanto, Rudolf Janas sekretario kaj kasisto. Danke al la klopodoj de Wallon, la grupo rekomencas bataladon kun novaj fortoj. La nove vivigita grupo havis 15 anojn; la kunvenoj okazis ĉiumarde en la restoracio Böttcher, Neue Gasse 15, vespere je la 9-a, lokaj gazetoj raportis pri Esperanto.

Rudolf Janas translokiĝis al [[Poznań]] kie ankaŭ fondis grupon en [[1908]]. En tiu jaro, novaj grupoj fondiĝis: la ''Esperanto-Asocio des Evang. Treubundes'' kies Prezidanto estis [[Erich Pattloch]], Theresenstr. 22. Kunvenoj okazis ĉiudimanĉe 4-6 posttagmeze en Treubundsaal, Gräbschnerstr. 117; la [[Esperanto-Grupo de Abstinenculoj]] kaj la Esperanto-Asocio de [[KUJV]].

En [[1909]] ĉe [[Humboldt-Verein für Volksbildung]] fraŭlino [[Julie Wolfson]] aranĝis kurson. En tiu jaro, ĉar ne ankoraŭ ekzistis aparta organizo por Silezio la loka grupo aliĝis al la [[Orientgermana Esperantista Ligo]]. Laŭ invito de la tiea sekcio de „Societo de germanaj inĝenieroj” sinjoro Schiff, prezidanto de la grupo de [[Berlino]], paroladis pri la aparta graveco de internacia helpa lingvo por la [[inĝeniero]]j. [[Arnold Behrendt]] faris paroladon en tiea bankista unuiĝo pri la temo „Nuna stato kaj estonteco de Esperanto”. La jubileo de Zamenhof estis bele festita. Mahn faris la festan paroladon, sinjorino Eisner, la unua profesia deklamantino esperanta recitis kelkajn poemojn, estis ludita teatraĵo kaj kantita speciala festkanto. La gazetaro favore raportis pri la movado, kelkaj lokaj [[kafejo]]j kaj [[hotelo]]j por siaj gastoj abonis esperantajn ĵurnalojn. La kunvenoj, kiuj de 1910 okazis en Theater-Café, Theaterstrasse estis vizititaj de pluraj fremdaj gesamideanoj.

En la unuiĝo de la komercaj agentoj paroladis d-ro Kandt [[1910]]. [[Georg Mahn]], kiu plenumis ekzamenon en Barcelono, en la Humbold-Akademio gvidis kursojn. Post paroladoj de Georg Mahn en „[[Verein der Deutschen Kaufleute]]” kaj „[[Kaufmännischer Verband für weibliche Angestellte]]” komenciĝis novaj kursoj gvidataj de fraŭlino [[Julie Wolfson]]. Unu el la plej malnovaj membroj sinjoro Skeide, pro translokiĝo devis transdoni sian oficon de kasisto de loka grupo al sinjoro Wolfson. Fondiĝis instituto speciala por instruado pri nia lingvo, kiu troviĝas en Augustastr. 36. En ĝi oni instruas laŭ deziro dum ĉiu ajn tempo de la tago. Post konvinka parolado de sinjoro Schlaf kvindekses laboristoj fondis grupon specialan, Georg Mahn instruis ilin. Plie [[Siegmund Freund]] entuziasmigis kelkajn geblindulojn por nia afero, kun kiuj li studis nian lingvon.

En la kunvenoj ĉiusemajnaj estis farataj regule paroladoj kun sekvanta diskuto, la unua estis farita de sinjoro direktoro [[Salo Sackur]], la 75-jara „[[Nestoro]]” de la grupo. La grupo decidis akcepti neaktivajn membrojn je tre malalta kotizaĵo, por ebligi al ĉiuj interesuloj la subtenon de la movado. Ĝi de nun kunvenis marde en „Vier Jahreszeiten” kaj ĵaŭde en „Theaterrestaurant”. Okazis diversaj gravaj paroladoj propagandaj: de [[Siegmund Freund]] en „[[Demokratische Vereinigung]]” pri „Ĉu la enkonduko de Esperanto estas demokratia postulo?” kaj de sinjoro Wolfson en „Kaufmänischer Verein für weibliche Angestellte” pri „Kion celas efektive la internacia helplingvo Esperanto?” Tre signifa estis parolado de eminenta kuracisto, prof. Rosenfeld, en Humbold-Akademio, temanta „Pri artefaritaj mondlingvoj”. Al 250 aŭskultantoj li varme rekomendis nian lingvon. Liaj paroloj estis des pli impresaj, ĉar li studis 33 lingvojn kaj parolas 15 el ili. ─ Komenciĝis novaj kursoj; pola kaj bohema gastoj estis bonvenataj en la grupaj kunvenoj. Dum unu el ili, [[Elias Zepler]], reveninte de orientvojaĝo, raportis pri siaj spertoj. Trapasante 10 diverslingvajn landojn, li preskaŭ ekskluzive uzis la esperantan lingvon.

Ekde aŭgusto [[1911]] estis eldonata gazeto „Poŝta Esperantisto” ĝis [[1914]]. Post [[1913]] la eldonado estis neregula. „Unuiĝ-Informoj de la Germana Esperanto-Unuiĝo de Poŝtaj kaj Telegrafaj Oficistoj” eble estas alia nomo de la sama gazeto. Gazeto „Mitteilungen der Ortsgruppe Breslau” estis eldonita en Breslau de majo [[1912]] ĝis 1913.

En [[1912]] kurso por [[ruĝakruco|Ruĝkrucanoj]] komenciĝis, partoprenis 27 personoj. La katolika Esperanto-grupo festis la 15-an de decembro la naskiĝtagon de d-ro Zamenhof. La festparoladon faris [[kalkulkonsilisto]] [[Edmund Schulz]] el [[Schweidnitz]]. Fraŭlino Wojciechowska kantis kaj prezentado de vivantaj bildoj priesperantaj plibeligis la bone vizititan feston. La estraro de la grupo tiam konsistis el sinjoroj Janietz, Wolf kaj Würz kaj fraŭlino Montag. La ĝistiama prezidanto, sinjoro Reichelt, ne povis reakcepti la elekton pro siaj studoj. En [[1912]] ekzistis en Breslau entute 17 novaj kursoj, inter ili unu en la imperiestra telefonoficejo, sub gvidado de [[Arnold Behrendt]], nur por poŝt- kaj telegrafoficistoj (136 anoj) kaj Ruĝkruca kurso kun 50 partoprenantoj.

[[Elias Zepler]] mortis la 6-an de februaro [[1913]]. Ĉe la enteriga soleno ĉeestis reprezentantoj de ĉiuj Breslau'aj Esperanto-grupoj, en kies nomo Arnold Behrend parolis varmajn adiaŭajn vortojn al la mortinto. En la Januara/Februara numero de Mitteilungen der Ortsgruppe Breslau estis publikigitaj artikoloj pri „Elias Zepler kiel esperantisto” de Georg Mahn kaj „Esperanto und Ido” de Arnold Behrendt. La lasta artikolo speciale atentigas pri la tie eldonita nova flugfolio pri tiu ĉi temo, verkita de d-ro Haller-Leisnig.

Ankoraŭ en februaro, Arnold Behrendt propagande parolis en „Libera Studentaro, sekcio por ŝtata kaj popola scienco”, kaj en la loka grupo de „Vortrupp”. En marto li faris paroladon en la loka grupo de „Alldeutscher Verband” pri „Esperanto-movado kaj Deutschtum”.

Katolika Esperanto-Grupo komencigis 2 kursojn, unu por gesinjoroj, en kiu partoprenas 19 personoj, kaj alia por 21 membroj de la societo „[[Katholische weibliche Angestellte und Beamten]]”, en kiu sinjoro Wolf faris propagandan paroladon. La unuan kurson gvidas sinjoro Wolf, la duan fraŭlino Wojciechowska. Laborista Grupo en februaro ricevis viziton de kamarado Frimberger el [[Wiesbaden]]. En la februara monata kunveno parolis sinjoro Keller pri [[esperantismo]].

En la jarcenta ekspozicio de [[Prusio]] okazis la 10-an de aŭgusto [[1913]] [[Silezia Esperanto-Tago]], kiun partoprenis multaj gastoj el la tiamaj orientaj provincoj de Germanio kaj ankaŭ el aliaj partoj de Germanujo. Sabaton oni konatiĝis en saluta vespero, dimanĉon matene, en festkunsido, la kunvenintoj estis salutataj de reprezentanoj de la magistrato kaj de la porfremdula societo; la festparoladon faris sinjoro Arnold Behrendt. Dum la tago oni vizitis la ekspozicion, kaj vespere direktoro d-ro [[Albert Schramm]] el [[Leipzig]] propagande parolis. En festo de la katolika virunuiĝo sinjoro Wolf transdonis gratulojn en la nomo de Katolika Esperanto-Grupo.

Laŭ instigo kaj sub gvidado de studento [[Fritz Wiener]], la 23-an de junio 1913 en universitata aŭskultejo kun partopreno de rektoro komenciĝis kurso por studentoj. Samideano el Aŭstrio, d-ro [[Paja Staniĉiĉ]], vizitis la lokan laboristan Esperanto-grupon kaj vekis viglan intereson inter la ĉeestantoj, tiel ke tuj 4 novaj anoj aliĝis al la grupo. Okaze de la kunveno de sileziaj [[filologo]]j, la 4-an de oktobro, prof. d-ro L. Huebner el [[Schweidnitz]] en speciala kunsido parolis pri Esperanto kaj ĝia valoro por la lernejo; ankaŭ en la oficialaj kunsidoj kelkfoje estis okazo atentigi pri Esperanto. Tio estis speciale valora propagando, ĉar tiel ĉiuj instruistoj de la sileziaj altlernejoj konatiĝis kun nia afero aŭ persone, aŭ ili ricevis informojn per la oficialaj raportoj. Laborista Grupo per disdonado de flugfolioj, anonco kaj artikolo en „[[Volkswacht]]” sukcesis aranĝi kurson kun 33 geanoj sub gvidado de [[Johann Burda]].

Estas kreita en [[1914]] [[Internacia Ligo de Esperantistaj Poŝtoficistoj]] ([[ILEPO]]) kun oficejo en Breslau. La ligo celis disvastigi Esperanton inter [[poŝtoficisto]]j ĉiulandaj kaj la publiko, la ĉiumonata organo estis „[[Poŝta Esperantisto]]”, Arnold Behrend iĝis sia prezidanto.

=== Unua mondmilito ===
La [[Unua mondmilito]] tre malhelpis la Esperanto-Movadon. Malgraŭ la milito esperantistoj de Breslau kaj aliaj sileziaj urboj kontinuis Esperanto-agadon, kvankam ke multaj militservis kaj kelkaj ne revenis el la milito.

Loka Grupo de GEA pro klopodoj de [[monaĥo|monaĥino]], fraŭlino M. Koscinska, povas okazigi kurson gvidita de [[Georg Mahn]] por la gejunularo de la Liberreligia Komunumo en [[1916]]. Krome Georg Mahn faris paroladon en la hejmo de la socialista gejunularo; sufiĉe granda nombro da ĝi anoncis sian pretecon lerni Esperanton. En la loĝejo de sia prezidanto [[Adolf Selten]] la blindula unuiĝo „[[Interna Lumo]]” solenis la naskiĝotagon de Zamenhof. La membroj kaj gastoj havis grandan ĝuon per multaj muzikaj kaj deklamaj reprezentaĵoj. Pola samideano, sinjoro Wiesenthal el [[Varsovio]], vizitis la lokan grupon en decembro. Li ĝojigis la grupanojn per tre interesa parolado di sia nelibervola, preskaŭ unu- kaj duonjara restado en [[Parizo]] kaj en [[Svislando]]. Kunsidoj regule okazas malgraŭ la milito kaj estas ofte tre interesaj pro la alvenintaj leteroj de militistaj samideanoj. D-ro [[Felix Zamenhof]] ĝojigis la grupon dum sia kvarsemajna restado en Breslau [[1916]] regule per sia vizitado. En oktobro 2016 en la urbo mortas [[Benno Küster]], kiu i. a. al Esperanto tradukis la "eposon idilian" ''[[Hermano kaj Doroteo]]'' de [[Goethe]].

=== Post la unua mondmilito ===
[[Loka Ligo de Breslaŭaj Esperanto-Unuiĝoj]] estis fondita en [[1919]] ĉe Matio-gimnazio, nove aranĝita kurso estas gvidata de [[Max Mielert]]. En tiu jaro oni fondis ankaŭ grupon [[Katolika Esperanto-Societo Unueco]]. En [[1920]] estis tri esperanto-grupoj en la urbo, estis fondita en [[1921]] junulara grupo kun 23 membroj, kiu du jarojn poste estos la kerno de nova [[Asocio de Junaj Germanaj Esperantistoj]] kaj ties loka grupo en la urbo. Ankaŭ en 1921, Vroclavo estis sidejo de ĵus-fondita [[Silezia Esperanto-Ligo]] ([[SILEO]]) (germane [[Schlesischer Esperanto-Verband]]).

Tie okazis [[11-a Germana Esperanto-Kongreso]] [[1922]].

En [[1923]] en la urbo fondiĝas [[Asocio de Junaj Germanaj Esperantistoj]] ĉe Schleiermacherstr. 19.

De [[1924]] ĝis [[1933]] okazis esperantlingva disaŭdigo de [[Radiostacio Breslau]] kun Esperanto-kursoj. En [[1925]] loka movado okazigis Esperanto-prezentadon kaj kostumfeston por 140 personoj.

La antaŭkongreson 30-an julio [[1931]] en Breslau partoprenis kongresanoj el dek landoj kun akcepto per la urba estraro en la salonego de la urba deputitaro. Alparolis la kongresanojn urbestro Mache en la nomo de la urbo, [[Geheimrat Rosenfeld]] por la [[Gesellschaft für vaterländische Kultur]] kaj la [[Humboldtsocieto]], d-ro Grumbkow en la nomo de la Radio-stacio. Por la esperantistoj en Breslau parolis [[Siegmund Freund]], la delegito de [[UEA]]. Vizito al la mezepoka urba domo kaj la muzeo en la iama kastelo finis tiun antaŭkongresan kunvenon. La partoprenintoj kore dankis al fraŭlino [[Elsa Koschate]], [[Bernhard Zenker]], fraŭlino [[Margarete Polier]] por la afabla gvidado.

[[Dosiero:Anoj de esperantista renkontiĝo Vroclave en somero 2008.jpg|eta|Anoj de esperantista renkontiĝo, Vroclavo en somero 2008]]
Kiam ekregis la nacisocialistoj en Germanio en januaro 1933, unue estis malpermesitaj la laboristaj Esperanto-grupoj kaj persekutiĝis politike maldekstraj civitanoj, en 1936 komplete malpermesiĝis ĉia aktivado por Esperanto. Ekde la pogroma [[Kristala nokto]] de novembro 1938 la antaŭe jam senrajtigitaj judaj civitanoj de Breslau samkiel en aliaj partoj de Germanio ekmurdiĝis; tiun sorton trafis ankaŭ la judaj esperantistoj en Breslau - kiel ekzemplo por multaj aliaj menciiĝu [[Adolf Selten]], antaŭe gvidanto de unu el la urbaj Esperanto-grupoj, kiu post longa torturado fare de la nazioj murdiĝis en 1942. Post la anekso de [[Sudetio]] en 1938 kaj post komenciĝo de la Dua Mondmilito en 1939 la konkero de pliaj landoj fare de [[Nazia Germanio]] ankaŭ la persekuto de esperantistoj ampleksiĝis al tiuj teritorioj. Kiel ekzemplo por multaj aliaj menciiĝu [[Josef Raška]], nelacigebla aktivulo en la [[Ostrava-regiono]], poste translokiĝinta al [[Příbor]]: Li estis arestita la 16-an de aŭgusto [[1941]] pro sekreta movado kaj arestata en [[Nový Jičín]], [[Moravia Ostrava]], [[Opava]], [[Mírov]], kaj fine en Vroclavo, kie li estis post longa turmentado ekzekutita la 16-an de aprilo [[1943]].

=== Post la Dua Mondmilito ===
Post la Dua Mondmilito ĉiuj loĝantoj de Breslau kaj de la cetera germanlingva provinco Silezio, kiuj ankoraŭ vivis, estis forpelitaj al centra kaj okcidenta Germanio, kaj estis anstataŭigitaj per antaŭaj loĝantoj de orienta Pollando. La forpelo trafis kompreneble ankaŭ la lokajn esperantistojn, ekzemple la familion de la fine de la milito 14-jara [[Reinhard Selten]]. Tiel la historio de la urbo Breslau kaj de ties Esperanto-movado finiĝis. Inter la novaj polaj loĝantoj ankaŭ estis iuj esperantistoj kaj homoj eklernantaj la lingvon; tiel ekestis nova loka Esperanto-movado tute sen rilato al la antaŭa. Komuna karakterizaĵo de la malnova Esperanto-vivo en Breslau kaj la nova en Vroclavo estas, ke la urbo kaj en sia germana kaj pola epokoj estis influita per granda universitato kaj multaj studentoj: tial daŭre estas relative multaj junaj esperantistoj en la urbo.

=== 21-a jarcento ===
En julio de [[2009]] okazis la 19-a [[Ekumena Esperanto-Kongreso]] [http://www.ikue.org/kong2009/] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20090710162047/http://www.ikue.org/kong2009/ |date=2009-07-10 }}.

Ekde julio 2009, la sona programo de [[Panoramo pri Racławice]] estas aŭdebla en Esperanto.

Nuntempe agadas en Vroclavo studenta grupo [https://www.facebook.com/Esperantistoj Aŭroro], kiun gvidas [[Konstantin Tiĥomirov]].

[[Ĉelima Aŭtuna Renkontiĝo]] estas junulara Esperanto-aranĝo por novuloj, organizata unue de la Studenta Esperanto-Klubo “Aŭroro” el Vroclavo kaj ekde la jaro 2014 de [[Pola Esperanto-Junularo]] kunlabore kun najbaraj junularaj organizoj.

Maje [[2013]] gastis en '''Vroclavo''' dum sia turneo tra [[Pollando]] la [[Esperanto]]-ekspozicio, kiu unue estis oktobre [[2012]] en [[Varsovio]] en la [[Senato|Pola Senato]] kaj estis organizita okaze de la '''125-jara Jubileo de Esperanto''' fare de [[Pola Asocio Eŭropo - Demokratio - Esperanto]] ([[EDE]]-Pollando) kun financa helpo de '''Mecenato de Esperanto''' [[Etsuo Miyoshi]]. Post la [[Senato]] la ekspozicio estis en [[Malborko]], [[Nowy Staw]], [[Tczew]], [[Gdynia]], [[Pelplin]], [[Wołów]]. Al Vroclavo la ekspozicion invitis kaj organizis la [[Silezia Esperanto-Asocio]] kaj Margareta Komarnicka. Poste la ekspozicio veturis al alia urbo en [[Malsupra Silezio]], t.e. [[Złotoryja]] kaj sekve al [[Supra Silezio]], t.e. [[Sosnowiec]], [[Czeladź]] kaj poste al [[Lębork]], [[Lodzo]], [[Łowicz]] ... kaj poste denove al norda Pollando: [[Sztum]], [[Kwidzyn]], [[Elbląg]], [[Słupsk]], [[Kartuzy]], ... .

En [[2016]] en Vroclavo okazis la [[IJK 2016|72-a]] [[Internacia Junulara Kongreso]]<ref>{{Citaĵo el la reto |url=https://tejo.org/2014/11/ijk-en-2016-okazos-en-pollando/ |titolo=Arkivita kopio |alirdato=2019-06-28 |arkivurl=https://web.archive.org/web/20160605120831/http://tejo.org/2014/11/ijk-en-2016-okazos-en-pollando/ |arkivdato=2016-06-05 }}</ref>.

=== Esperantistoj de Vroclavo ===
* [[Arnold Behrendt]]
* [[Kurt Bujakowski]]
* [[Joseph Driessler]]
* [[Siegmund Freund]]
* [[Jakub Garbar]]
* [[Georg Habellok]]
* [[Alfred Hanuschke]]
* [[Walter Knopf]]
* [[Georg Mahn]]
* [[Max Mielert]]
* [[Karl Wallon]]
* kaj la jam menciita [[Reinhard Selten]] kaj lia patro [[Adolf Selten]]

{{Granda dosiero|Wroclaw18395.jpg|1000ra|{{center|La mezepoka centro de la urbo je julio 2008 kun Urboplaco, Urbodomo, vido el la turo de la Baziliko de Sankta Elizabeta}}}}

== Referencoj ==
{{Referencoj}}

== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj}}
* {{Oficiala retejo}} ({{pl}}, {{en}})
* {{ueavikioniamondokat|{{paĝonomo}}|{{paĝonomo}}}}

{{Navigilo Pollando}}
{{Vojevodio Malsupra Silezio}}

[[Kategorio:Vroclavo| ]]
[[Kategorio:Urboj en Malsuprasilezia provinco]]
[[Kategorio:Urboj en Pollando]]
[[Kategorio:Hansourboj]]
[[Kategorio:Setlejoj sur Odro]]