Vidi fonton por Waldeck

{{Apartigila paĝo|Waldeck (apartigilo)}}
{{Informkesto pereinta ŝtato
|origina nomo = Fürstentum Waldeck und Pyrmont
|nomo = Princlando Waldeck-Pyrmont
|ŝtata formo = ĝis [[1918]] [[monarĥio]] (princlando)<br />ĝis [[1921]]/[[1929|29]] [[respubliko]]
<!--
|status_text            = [[States of the Holy Roman Empire|State]] of the [[Holy Roman Empire]],<br> [[States of the Confederation of the Rhine|State]] of the [[Confederation of the Rhine]],<br> [[States of the German Confederation|State]] of the [[German Confederation]],<br> [[States of the North German Confederation|State]] of the [[North German Confederation]],<br> [[States of the German Empire|State]] of the [[German Empire]]
-->
|jaro de estiĝo        = 1180
|jaro de pereo          = 1929
|estiĝo                = establita kiel [[graflando]]
|pereo = [[1921]] Pyrmont iĝas parto de [[prusia provinco]] [[Hanovro (lando)|Hanovro]]<br />[[1929]] Waldeck iĝas parto de [[prusia provinco]] Hesio-Nasaŭo
<!--
|event1                 = Became ''[[Reichsgraf]]''
|date_event1            = 1349
|event2                 = Succeeded to [[Bad Pyrmont|Pyrmont]]
|date_event2            = 1625
|event3                 = Raised to [[Holy Roman Empire|Imp.]] [[Prince|Principality]]
|date_event3            = January 1712
|event4                 = Administered by [[Kingdom of Prussia|Prussia]], <br>{{spaces|4}}with [[autonomous area|autonomy]]
|date_event4            = &nbsp;<br>1868
-->
|antaŭ 1               = Duklando Frankonio
|antaŭ 1 flago         = Frankenrechen.svg
|post 1                 = Libera Ŝtato Prusio
|post 1 flago           = Freestate_of_prussia_flag_1920%E2%80%931947.png
|flago                  = Flag of Germany (3-2 aspect ratio).svg
|blazono                = Coat of Arms of the Principality of Waldeck and Pyrmont.svg
|xmapo                   = Deutsches Reich (Karte) Waldeck.svg
|mapo                   = Waldeck in the German Reich (1871).svg
|mapo noto              = Situo de Waldeck en la [[Germana Imperiestra Regno|Germana Regno]]<br /><br />[[Dosiero:Hessen-Kassel.png|200ra|kadra]]<br />Situo de Waldeck-Pyrmont (helverde):<br />parto ''Waldeck'' meze, markita "Fsm. Waldeck"<br />parto ''Pyrmont'' supre, markita "W"
|ĉefurbo               = [[Waldeck (apud Edersee)|Waldeck]] (ĝis 1655)<br />[[Bad Arolsen|Arolsen]] (ekde 1655)
|latd=51 |latm=22 |latNS=N |longd=9 |longm=1 |longEW=E
|nacia himno = ''Waldecker Lied''
|lingvoj = [[Germana lingvo|germana]]
|areo = 1121
|areo noto = (1905)
|nombro de loĝantoj = 59135
|nombro de loĝantoj noto = (1905)
}}
[[Dosiero:Map Waldeck.png|200ra|eta|maldekstra|Mapo de Waldeck, kun la limo inter [[Vestfalio]] kaj [[Hesio-Nasaŭo]]]]
'''Waldeck''', {{prononco|'''val'''dek}}, aŭ pli poste '''Waldeck kaj Pyrmont''' (ebla esperantigo estus: "Valdeko-Pirmonto"), estis historia ŝtateto en meza Germanio. Ekde la [[14-a jarcento]] ĝi estis memstara graflando en la [[Sankta Romia Imperio]], ekde [[1815]] kiel '''princlando Waldeck-Pyrmont''' membro-ŝtato de la [[Germana Federacio]] kaj poste de la [[Germana Imperiestra Regno]] kaj de la [[Vajmara Respubliko]]. Rezidejo kaj administrejo estis unue la kastelo [[Waldeck (apud Edersee)|''Burg Waldeck'' apud ''Eder'']] kaj poste [[Bad Arolsen|Arolsen]]. La princlando konsistis ekde [[1625]] el du geografie disaj partoj: la iama '''graflando Waldeck''' (en la nordo de la hodiaŭa [[federacia lando (Germanio)|federacia lando]] [[Hesio]]) kaj la multe malpli granda '''graflando Pyrmont''' (en la sudo de la hodiaŭa [[Malsupra Saksio]]).

Ekde [[1868]] la princlando havis kontrakton kun la [[reĝlando Prusio]], laŭ kiu la multe pli granda reĝlando administris la etan najbaran princlandon, kiu tamen formale plu restis suverena ŝtato. Tiu kontrakto estis renovigita ĉiun dekan jaron, ankaŭ post la [[Novembra Revolucio (Germanio)|Novembra Revolucio]] en [[1918]], kiam kaj Prusio kaj Waldeck iĝis "liberaj ŝtatoj" (= respublikoj). La ŝtateto tamen ne sukcesis resti memstara, kaj fine plene iĝis parto de Prusio: unu en [[1921]] la eta norda parto ''Pyrmont'', kaj en [[1929]] fine la restanta parto ''Waldeck''.

La nigra-ruĝa-ora flago de Waldeck iĝis flago de la [[Vajmara Respubliko]] kaj pli poste [[flago de Germanio|de la Federacia Respubliko Germanio]].

== Dinastio Waldeck-Pyrmont ==
Dum preskaŭ 800 jaroj la landon regis la '''dinastio Waldeck''', pli poste nomata '''dinastio Waldeck-Pyrmont'''. Ĝi estas proksime ligita al la reĝa familio de Nederlando. En [[1879]] la 20-jara princino [[Emma de Waldeck-Pyrmont]] (filino de princo Georgo Viktoro kaj fratino de la lasta reganta princo, Frederiko) edziniĝis kun reĝo [[Vilhelmo la 3-a (Nederlando)|Vilhelmo la 3-a]] de [[Nederlando]] kaj per tio fariĝis prapatrino de ĉiuj nederlandaj reĝoj kaj reĝinoj ĝis hodiaŭ.

[[Dosiero:Vajmara Respubliko mapo.svg|eta|maldekstra|300ra|{{centre|{{PAĜONOMO}} en la [[Vajmara Respubliko]] (1918-1933)}}]]

== Regantoj de Waldeck kaj Pyrmont ==
Princoj (''Fürsten''):

* 1712–1728: Frederiko Antono Ulriko, rangaltigita 1712 al hereda princo
* 1728–1763: Karolo Aŭgusto
* 1763–1812: Frederiko Karolo Aŭgusto
* 1812–1813: Georgo la 1-a
* 1813–1845: Georgo la 2-a
* 1845–1893: Georgo Viktoro
* 1893–1918: Frederiko, frato de [[Emma de Waldeck-Pyrmont|Emma]]

{{-l}}

== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj}}
* [http://www.deutsche-schutzgebiete.de/fuerstentum_waldeck.htm Princlando Waldeck] {{de}}
<!--* [http://www.lwl.org/westfaelische-geschichte/portal/Internet/ku.php?tab=que&ID=1559 Kanona leĝo de Waldeck, 1556]{{404|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}-->
* [http://home.att.net/~david.danner/militaria/waldeck.htm Militaj dekoraĵoj de la princlando Waldeck] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20090908075333/http://home.att.net/~david.danner/militaria/waldeck.htm |date=2009-09-08 }}

<!--
{{Landoj de la Rejna Federacio}}
-->
{{Landoj de la Germana Federacio}}
{{Landoj de la Nordgermana Federacio}}
{{Landoj de la Germana Imperiestra Regno}}
{{Landoj de la Vajmara Respubliko}}

[[Kategorio:Waldeck| ]]
[[Kategorio:Germanaj princlandoj]]
[[Kategorio:Historiaj germanaj teritorioj]]
[[Kategorio:Eksaj landoj de Eŭropo]]
[[Kategorio:Historio de Hesio]]
[[Kategorio:Historio de Malsupra Saksio]]
[[Kategorio:Distrikto Waldeck-Frankenberg]]