Scanlation
Scanlation (anlga por skantraduko) estas vortokunfando farita el la anglaj terminoj "scan" kaj "translation", kiu signifas ciferecan skanaĵon de bildstrioj, precipe de mangao aŭ manhwa, kiujn ŝatantoj tradukas al alia lingvo, redaktas kaj ofertas interrete por legado aŭ elŝutado[1][2]. Aldone al verkoj publikigitaj fare de eldonistoj, fanpublikaĵoj kiel ekzemple dōjinshi, kiuj estas adaptado de bonkonataj serioj, distribuiĝas per scanlations. Tiu ĉi speco de distribuado estas tamen regule same nedezirinda, aŭ almenaŭ ne aprobita, de la fanaŭtoroj, kiel okazas ĉe scanlations de eldonejoj[3].
Simila fanpraktiko ekzistas por animeo kaj aliaj filmoj en la formo de fan-subtekstaĵoj (fansubs), faritaj kaj publikigitaj subtekstoj.
Historio[redakti | redakti fonton]
Kun la popularigo de mangao en Ameriko kaj Eŭropo en la fruaj 1990-aj jaroj, fanoj opiniis ke la materialoj haveblaj en sia merkato ne sufiĉis. Intertempe ili povis uzi la evoluantan Interreton por havi rektan aliron al japanaj publikaĵoj. Aperis grupoj kiuj tradukis japanajn seriojn, publikigis ilin sen permesilo kaj faris ilin por la unua fojo alireblaj por okcidentaj spektantaroj. La malrespekto de kopirajto estis akceptita ekde la komenco por akiri aliron al la serio kaj distribui ilin[2].
La unuaj grupoj publikigis tradukojn en pura teksta formo. La leganto devis aĉeti la japanan originalon kaj povis legi ĝin helpe de traduko en alia lingvo ol la japana. Kun la apero de pli rapida retaliro en la daŭro de la 1990-aj jaroj, la kompletaj paĝoj ankaŭ estis publikigitaj. Platformoj poste estis kreitaj kiuj arigis publikaĵojn de multaj grupoj.
Ekde 2004 ekzistas ankaŭ studenta scanlation-grupo en Aŭstralio kiu tradukas niĉajn verkojn kaj japanajn retajn komiksojn kaj publikigas ilin sub la titolo Lost in Scanlation (Perdita en skantradukado). Ĉar ĝi koncentriĝas pri niĉaj verkoj kun la permeso de la aŭtoroj kaj tial komence subtenata de la Tokyo Foundation kaj Tokyopop, ĝi estas speciala kazo[2]. En 2009, la projekto One Million Manga Pages ekzamenis skantradukojn tra bildanalizaj programoj por pli bone kompreni la bildlingvon de mangao.
La grandeco de la skantraduka scenejo ne povas esti precize kalkulata, ĉar la membroj laboras preskaŭ ekskluzive rete kaj anonime. Unu el la plej grandaj komunumplatformoj, mangahelpers.com, havis pli ol 100 000 membrojn en 2011. En kelkaj kazoj, skanlatogrupoj laboras surbaze de ĉinaj tradukoj de mangao, ĉar tradukistoj de la ĉina pli multnombras ol japanaj tradukistoj. Estas vigla interŝanĝo inter la grupoj. Kelkaj membriĝas en pluraj grupoj. La grupoj havas diversajn celojn kaj prioritatojn: la pli maljunaj emas koncentriĝi je postulemaj serioj aŭ klasikaĵoj, dum la pli junaj grupoj tradukas aktualajn kaj popularajn seriojn. La reputacio ene de la scenejo tial malsamas depende de la grupmembreco kaj personaj celoj: dum kelkaj grupoj interesiĝas pri distribuado de nekonataj verkoj, aliaj pli zorgas pri altaj alirnombroj kaj populareco[4].
Traduka procezo[redakti | redakti fonton]
La kvalito de la tradukoj fare de komercaj eldonejoj estas ofta plendo[5]. Lokaĵigado ankaŭ estas ofta plendo inter subtenantoj de skantradukoj. Komercaj eldonoj ofte havas ŝanĝitajn titolojn, nomojn, vortludojn kaj kulturajn referencojn por havi pli da senco por la celgrupo.
Dum tradukado kaj redaktado, skantradukaj grupoj kutime klopodas resti kiel eble plej proksime al la originalo kaj konservi la kulturajn proprecojn de la originalo - kontraste al la praktiko, kiun foje uzas eldonejoj kiuj volas kulture adapti verkon kaj anstataŭigi aŭ forigi fremdajn elementojn, kiuj povas ĝeni la leganton. En la kazo de tradukoj de mangao, tio inkluzivas, ekzemple, la legodirekton, la japanan alparoladon de homoj aŭ onomatopeon. En skantradukoj okazas, ke tiaj elementoj estas konservataj kaj ke oni atendas ke la leganto konas la fremdan kulturon aŭ ke tiuj elementoj estas klarigitaj per piednotoj. James Rampant parolas ĉi tie pri formo de "fremdiĝo" en la tradukprocezo[2].
Leĝa kaj etika problemaro[redakti | redakti fonton]
Ĉar skanadoj estas kutime nepermesitaj modifoj kaj eldonoj de verkoj kiuj estas protektitaj per kopirajto, ili reprezentas malobservon de la kopirajto kaj estas kontraŭleĝaj[2] Skantradukoj respondecas por la ekonomia damaĝo al eldonistoj[6] kaj verkintoj precipe tra la perado de grandaj kvantoj de serioj en platformoj kiuj ankaŭ gajnas monon de la scanlations kun anoncoj[7].
Skanantaj grupoj konscias pri la juraj kaj etikaj aferoj. Ili do kutime finas la eldonaĵojn kiam licencita versio en la respektiva lingvo venas sur la merkaton kaj ofte ankaŭ postulas la aĉeton de la leĝa eldonaĵo[2].[4]. Multaj eldonejoj do toleras skanladojn, se temas pri pure fanagado, kiu unuafoje konigas verkon. Tamen, kelkaj grupoj daŭre publikigas eĉ post kiam ili estis oficiale licencitaj. Ili tial ankaŭ havas malbonan reputacion en partoj de la skanlata sceno[2][7][8]
Efiko kaj graveco[redakti | redakti fonton]
Granda nombro da verkoj ne estas allogaj por komerca ekspluatado, ĉar ili ne promesas enspezojn aŭ implicas tro grandan riskon. Skantradukoj tamen igas ilin alireblaj por nova publiko, tiel ke merkatoj por ĉi tiuj niĉoj unualoke povas ekesti kaj ebligante malalt-sojlan kulturan interŝanĝon[9]
En 2010, japanaj kaj usonaj eldonistoj kunligis fortojn por aktive kontraŭbatali precipe komercigitajn skanltradukojn. Dum skantradukaj grupoj kaj uzantoj argumentas ke eldonistoj estus premataj por oferti mangaon ciferece, japanaj eldonistoj pli malvolonte donas permesilojn por ciferecigitaj kopioj, ĉar ili timas ke tio instigus fari kontraŭleĝajn kopiojn.
Literaturo[redakti | redakti fonton]
(angla) Donovan, Hope (2010), "Gift Versus Capitalist Economies", En: Levi, Antonia; McHarry, Mark, Pagliassotti, Dru (eld.), Boys' Love Manga: Essays on the Sexual Ambiguity and Cross-Cultural Fandom of the Genre, McFarland & Company, paĝoj 11–22, ISBN 978-0-7864-4195-2
Noto kaj referencoj[redakti | redakti fonton]
Tiu ĉi artikolo estas parta aŭ tuta traduko de la samtitola artikolo en la germana vikipedio, listo de aŭtoroj.
- ↑ (en) Klarigo pri Scanlation, Insidescanlation.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 (en) James Rampant, The Manga Polysystem: What Fans Want, Fans Get. En: Toni Johnson-Woods (eld.): Manga – An Anthology of Global and Cultural Perspectives, Continuum Publishing, New York 2010, ISBN 978-0-8264-2938-4, paĝoj 221–231.
- ↑ Nele Noppe: Social Networking Services as Platforms, En: Jaqueline Berndt und Bettina Kümmerling-Meibauer (eld.): Manga’s Cultural Crossroads. Routledge, New York 2013, ISBN 978-0-415-50450-8, paĝo 156.
- ↑ 4,0 4,1 (en) Dirk Deppey: Scanlation Nation: Amateur Manga Translators Tell Their Stories. En: The Comics Journal, la 13-an de julio 2005, arkivita de la originalo[rompita ligilo] en reta arkivejo pere de Wayback Maŝino, la 26-an de januaro 2021
- ↑ (en) Donovan, Hope (2010), "Gift Versus Capitalist Economies", En; Levi, Antonia; McHarry, Mark; Pagliassotti, Dru (eld.), Boys' Love Manga: Essays on the Sexual Ambiguity and Cross-Cultural Fandom of the Genre, McFarland & Company, paĝoj 18–19, ISBN 978-0-7864-4195-2
- ↑ (en) Frederik L. Schodt, The View from North America. En: Jaqueline Berndt kaj Bettina Kümmerling-Meibauer (eld.): Manga’s Cultural Crossroads. Routledge, Novjorko, 2013, ISBN 978-0-415-50450-8, paĝo 22.
- ↑ 7,0 7,1 (en) Calvin Reid, Japanese, U.S. Manga Publishers Unite To Fight Scanlations. En: Publishers Weekly. la 8-an de junio 2010,
- ↑ (en) Dirk Deppey, Scanlation Nation: Amateur Manga Translators Tell Their Stories. En: The Comics Journal, la 13-an de julio 2005, arkivita de la originalo la 29-an de januaro 2021 en interreta arkivejo pere de Wayback Maŝino.
- ↑ (en) Dirk Deppey, A Comics Reader's Guide to Manga Scanlations. En: The Comics Journal. la 13-an de januaro 2006, arkivita de la originalo, la 24-an de marto 2016
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
Retaj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- (en) Inside scanlations
- (en) Argumentoj por kaj kontraŭ skantradukoj Arkivigite je 2005-09-11 per la retarkivo Wayback Machine ĉe scanlation.com, paĝo arkivita en la Interreta Arkivo, la 20-an de februaro 2005.