Dobrzany
| Dobrzany | |||
|
| |||
| Blazono | |||
 | |||
| |||
| Genitivo de la nomo | Dobrzan | ||
| Provinco | Okcidenta Pomerio | ||
| Distrikto | Distrikto Stargardzki | ||
| Komunumo | Komunumo Dobrzany | ||
| Speco de komunumo | Urbo-kampa | ||
| Urborajtoj | Ekde antaŭ 1336 | ||
| Koordinatoj | 53° 22′ N, 15° 26′ O (mapo)53.35861111111115.426111111111Koordinatoj: 53° 22′ N, 15° 26′ O (mapo) | ||
| Areo | 5,34 km² | ||
| Loĝantaro | 2463 (en 2004) | ||
| Loĝdenso | 461,2 loĝ./km² | ||
| Poŝtkodo | 73-130 | ||
| Telefona antaŭkodo | 91 | ||
| Aŭtokodo | ZST | ||
| TERYT | 4324314034 | ||
| Estro | Witold Kasprzak-Dżyberti | ||
| Titolo de estro | Urbestro | ||
| Adreso de estraro | ul. Staszica 1 | ||
| Poŝtkodo de estraro | 73-130 | ||
| Telefono de estraro | 91 562-02-01 | ||
| Fakso de estraro | 91 562-02-04 | ||
Dobrzany (kaŝube: Jakùbòwò; dum la historio estis diversaj nomoj de la urbo: Iacobshage, Jacobshagen, Iacopshagen 1595, Jakobshagen, Jakubowo, germane: Jacobshagen, Jakobshagen) - estas urbo en Okcidenta Pomerio en Pollando.
Ĝi apartenas al komunumo Dobrzany en distrikto Stargardzki.
Historio[redakti | redakti fonton]
Historio de Dobrzany de la antikveco ĝis la Mezepoko[redakti | redakti fonton]
La ĉirkaŭaĵoj de Dobrzany estis setligitaj jam en la ferepoko. Pruvas tion pluraj trovitaj arkologiaj eltrovaĵoj, la ŝtonaj hakiloj, malgrandaj hejmaj grenmueliloj, la peziloj de la fiŝretoj kaj aliaj. Od X do XII wieku funkcjonowały tu dwa grodziska obronne. Przypuszcza się, że początek miastu dała osada przygrodowa, jaka wytworzyła się przy młodszym z grodów, datowanym na XI lub XII wiek. Jednak nieznana pozostaje pierwsza słowiańska nazwa tej miejscowości. W zachowanych dokumentach występowała pod nazwą Jacobshagen . Nazwa ta po II wojnie światowej uległa kilkakrotnej zmianie. Najpierw miejscowość nazywała się Jakubowo , później Dobrzanek , aż wreszcie utrwaliła się obecna nazwa Dobrzany . Od początku XIV wieku Dobrzany należały do pomorskiego rodu rycerskiego Steglitzów. Prawa miejskie Dobrzany otrzymały przed 1336 rokiem. W roku 1359 Steglitzowie będący lennikami księcia z linii szczecińskiej, przeszli w służbę księcia z linii wołogoskiej i Dobrzany zostały wówczas podporządkowane domenie książęcej w Szadzku. Po przejściu pod władzę domeny książęcej w Szadzku, nadano miastu herb stosownie do ówcześnie panujących zwyczajów. Od roku 1430 Dobrzany używały pieczęci z wyobrażeniem postaci w aureoli, trzymającej w prawej ręce miecz, a w lewej pastorał, napis w otoku pieczęci brzmiał „Secret. Civitatis Jacobshagen”. Mieszkańcy Dobrzan trudnili się przede wszystkim rolnictwem i rzemiosłem. De la jaro 1368 la urbeto estis en la limoj de Duklando de Wolgast, dum la jaroj 1368-1459, post la denova divido de la Okcidenta Pomerio ĝi ektroviĝis en la Duklando de Słupsk.
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Historio de Dobrzany de la 16a jc ĝis la 19a jc[redakti | redakti fonton]
* blue: Margraflando Brandenburgio en la jaroj 1600
* verde: Duklando Prusio en la jaro 1600
* flave: Teritorioj aneksitaj en la 1600-1772
* ruĝe: Teritorioj aneksitaj en la 1772-1795 sekve de la dispartigoj de Pollando-Litovio 1. "Nova Silezio" (Duklando Siewierz) 2. Varmio 3. Malantaŭa Pomerio 4. Antaŭpomerio 5. Magdeburgo 6. Osnabrück 7. Minden 8. Mark 9. Kleve
Post la unuiĝo de Pomerio fare de duko Bogusław la 10-a, Dobrzany eniris la Okcidenta Pomerio. Od roku 1653 znalazły się w państwie Brandenburgio], następnie od 1701 roku w granicach Reĝlando Prusio (vidu la apudan mapon). Były niewielką miejscowością, funkcjonującą w cieniu zamku szadzkiego wzniesionego w XIII wieku. Zamek był wielokrotnie zdobywany (przez Brandenburczyków w 1445 i 1478 r. i przez Szwedów w okresie wojny trzydziestoletniej) nie odbijało się to szczególnie na losie Dobrzan. Dopiero wielki pożar w 1781 roku, bardzo poważnie zniszczył miasto. Przystąpiono do jego odbudowy wykorzystując do tego celu cegły z rozbieranych murów zamku w Szadzku. Komence la reĝo Frederiko la 2-a nie wyraził zgody na użycie elementów zamku, jednakże ostatecznie zezwolił na rozbiórkę, z zastrzeżeniem że pod nadzorem władz rejencji Odbudowa Dobrzan kierował znakomity architekt pomorski, David Gilly. On też zaprojektował istniejący dziś kościół. En la jaro 1896 komencis funkcii la loka mallarĝa fervojo inter Stargard kaj Poźrzadło Dwór.
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Historio de Dobrzany dum la 20a jc[redakti | redakti fonton]
.jpg)
.jpg)
La 2an de marto 1945 la urbon ekokupis la Ruĝa Armeo. Działania wojenne w 1945 roku zniszczyły Dobrzany w 60 %.Jeszcze w tym samym miesiącu wybrano burmistrza Dobrzan, którym został Jan Nagórski.
Post la fino de Dua Mondmilito la urbo eniris Pollandon laŭ la decido de la Potsdama konferenco kaj ankaŭ laŭ la decidoj de la konferenco komenciĝis la procedo de translokiĝo de la germana popolo kaj anstataŭigo de ili per poloj de la centra Pollando kaj de orienta Pollando de post la Curzon-linio (vidu la apudan mapon). Pierwszymi nowymi osadnikami byli Polacy wracający z przymusowych robót w Niemczech. W latach czterdziestych XX wieku samorząd miejski organizował życie mieszkańców. Rozpoczęły swoją działalność: Nadleśnictwo Państwowe, Szkoła Podstawowa, Ośrodek Zdrowia, Poczta Polska i zakłady drzewne. Ponadto miasto zasilane było własna energią elektryczną. Bardzo wolno miasto odbudowywało się i zaludniało. Istniała duża migracja ludności do końca lat pięćdziesiątych XX wieku. Nazwę Dobrzany oficjalnie wprowadzono w listopadzie 1946 roku. Granda disvolviĝo de la komunuma kaj kooperativa konstruado de la loĝdomoj okzis en la sepdekaj jaroj de la 20a jc.
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Bibliografio[redakti | redakti fonton]
- Fritz R. Barran, Städte-Atlas Pommern, Leer: Rautenberg, 1993.
- Tadeusz Białecki, Słownik współczesnych nazw geograficznych Pomorza Zachodniego z nazwami przejściowymi z lat 1945-1948, Szczecin: Książnica Pomorska w Szczecinie, 2002.
- Lucyna Turek-Kwiatkowska, Dobrzany. Dzieje Miasta, Szczecin: Szczecińskie Wydawnictwo Diecezjalne, 1989.