Vidi fonton por Genocido

'''Genocido''' estas la sistema kaj planita ekstermado de popolo, de etna grupo aŭ de difinita homa grupo. Ĉi tiun fakvorton ekuzis en [[1944]] la poldevena juda advokato [[Raphael Lemkin]] prenante kiel ekzemplon la planitan amasmortigon de la [[Junaj Turkoj]] kontraŭ la [[Armenoj]].

Genocidoj okazis multfoje dum Historio, unu genocido povas esti kaŭzo de morto de kelkaj milionoj da homoj.

Kiel regulo en la historio, [[indiĝenaj popoloj]] ŝajne estas ĉiam celitaj esti viktimoj de tutetna-kontraŭaj klopodoj de centra registaro fare de armeo.

[[Konvencio pri la prevento kaj puno de genocido]], (angle: ''Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide'', aŭ mallonge Genocido-Konvencio aŭ Konvencio pri genocido estas multŝtata (multlatera) konvencio kiu establas la internacian juran statuson de la koncepto de "genocido" kiel gravan krimon kontraŭ la homaro, kaj ankaŭ donas ĝian laŭleĝan difinon. Ĝi estis adoptita per rezolucio 260 (III) fare de la [[Ĝenerala Asembleo de Unuiĝintaj Nacioj]] la 9-an de decembro 1948 en Parizo. La Konvencio ekvalidis la 12-an de januaro 1951. 

La [[Internacia Asocio de Genocidologoj]] (angle ''International Association of Genocide Scholars'') estas neprofitcela internacia organizaĵo kaj eldonejo kies celo estas antaŭenigi la esploradon kaj instruadon de la temo de genocido, kaj antaŭenigi politikon de genocid-evitado.

== Parta listo de akuzoj pri genocidoj ==
* La [[Biblio|Biblia]] genocido en [[Kanaano]], en kiu malaperis la kanaanaj gentoj post la invado de [[Hebreoj]], kiel rakontita en la [[Josuo (libro)|libro de Josuo]] kaj en [[Readmono]].
*Genocido de la [[Adigoj]], oni taksas, ke pli ol miliono da adigoj pereis inter 1864-1860.
* [[Libera Ŝtato Kongo#La subpremo|Konga genocido]] farita de belga reĝo
* [[Germana genocido de hereroj kaj namoj]]
* [[Armena genocido]], farita de [[Otomana Imperio]]
* [[Asiria genocido]]
* [[Genocido de la grekoj de la Ponto]]
* [[Holodomoro]], soveta genocido farita de [[NKVD]] per [[malsatego|malsatigo]] de kelkaj milionoj de [[ukrainoj]]
* [[Genocido de la ingriaj finnoj]]
* Genocido de [[Josif Stalin]] en [[Sovetunio]], konata kiel la [[Granda purigo]]. Laŭ la konkludoj de la komisiono instalita de [[Boris Jelcin]], en la jaro 1937 estis arestitaj 136.000 ekleziuloj kaj je ili 85.000 estis mortigitaj; en la sekvanta jaro estis arestitaj kaj deportitaj 28.000 ekleziuloj kaj je ili 21.500 estis mortigitaj... vidu [[Gulago]].
* [[Masakro de Katin]] de kelkdek miloj de polaj oficiroj fare de [[NKVD]]
* [[Holokaŭsto]], la tuteŭropa genocido de [[judoj]] fare de germanaj [[NSDAP|nazioj]]
* "[[Porajmos]]", la tuteŭropa genocido de [[ciganoj]] fare de [[Tria Regno]]
* [[Volinia masakro]] de [[poloj]] fare de [[ukrainoj|ukrainaj]] [[naciismo|naciistoj]]
* [[Dispartigo de Hindio]]
* Japana [[amasbuĉo de Nankino]]
* Genocido farita de [[Mao Zedong]] en [[Ĉinio]] dum la [[Kultura Revolucio]]
* [[Bangladeŝa genocido]]
* [[Kamboĝa Genocido]] 
* [[Operaco Anfal]], en [[Irako]] kontraŭ la [[kurdoj]]
* [[Ruanda genocido]]
*Genocido en la [[Balkana duoninsulo|Balkano]], [[Kosovo]]<ref>Fatbardha Demi, [https://www.scribd.com/doc/228321298/buletini-113#download&from_embed Genodico dum du jarcentoj,] Bulteno de la albana Esperanto-Asocio, nro 113, junio 2014, p. 23, la 31-an de januaro 2014, alirita la 31-an de januaro 2017.</ref> [[Masakro de Srebrenico]]
* [[Palestinanoj]] taksas sian ''Napha'' (mortigo, forfuĝigo kaj diasporigo) kiel genocido, kaj lastatempe fare de la israela armeo kontraŭ palestinanoj de [[Gaza strio]] ekde la fino de 2023 kiel reago al antaŭa terorisma atako fare de Hamas kaj ĝenerale fare de la israelaj fortoj kaj aliaj judoj kontraŭ ambaŭ sektoroj de [[Palestino]]. Ĉu temas pri genocido aŭ ne okazas disputo kaj eĉ juraj procesoj, same kiel okazis ĉe aliaj akuzoj pri genocido.
* [[Milito en Darfuro#Demando pri genocido kaj militkrimoj|Milito en Darfuro]]
* La etna purigo de la [[Jezidoj]] fare de la [[Islama Ŝtato]]
* [[n:Birmo_akuziĝas_ĉe_la_Internacia_Kortumo_pri_genocido_kontraŭ_la_rohinĝoj|Birmo akuziĝas ĉe la Internacia Kortumo pri genocido kontraŭ la rohinĝoj]]
* Atombombadoj de Hiroŝimo kaj Nagasako

== Referencoj ==
{{Referencoj|2}}

== Vidu ankaŭ ==
* [[Krimoj kontraŭ la homaro]]
* [[Rasismo]]
* [[Socia darvinismo]]
* [[Etna purigado]]
* [[Internacia Krima Kortumo]]
* [[Sven Lindqvist]]
* [[Koncentrejo]]
* [[Ekstermejo]]
* [[Holokaŭsto]]
* [[Kultura genocido]]
* [[Koro de Mallumo]]
<gallery>
Dosiero:Genocide_Victims_Rwanda_Photo_by_Sascha_Grabow.jpg|<!-- thumb|maldekstra|180px|-->Viktimoj de la [[Ruanda genocido]].<br>Foto Sascha Grabow
Dosiero:Buchenwald-bei-Weimar-am-24-April-1945.jpg|<!-- thumb|maldekstra|180px| -->[[Koncentrejo]] [[Buchenwald]], [[24-a de aprilo]] [[1945]]
Dosiero:Mummified victims of the Rwandan genocide (1994) at Murambi Technical School.gif|<!-- thumb|maldekstra|180px|-->Viktimoj de la [[Ruanda genocido]] en [[1994]]
Dosiero:Choeung_Ek_memorial_stupa.jpg|<!-- thumb|maldekstra|180px|he:קמבודיה: מונומנט 'שדות הקטל' שהוקם לזכר הנספים ברצח העם בקמבודיה בשנים 1975-1979 על ידי תנועת ה[[חמר רוז']]. המונומנט יוצא הדופן מלא כולו בגולגלות של נרצחים   he->eo:Kamboĝo: _מונומנט_ '_שדות_ _הקטל_' _שהוקם_ _לזכר_ _הנספים_ _ברצח_ _העם_ _בקמבודיה_ _בשנים_ 1975-1979 _על_ _ידי_ _תנועת_ _ה_[[_חמר_ _רוז_']]. _המונומנט_ _יוצא_ _הדופן_ _מלא_ _כולו_ _בגולגלות_ _של_ _נרצחים_ -->Memorigaĵo
</gallery>
{{-}}

== Eksteraj ligiloj ==
{{Projektoj}}
* http://www.genocidewatch.org <!-- lt:Genocide Watch organizacija     lt:Genocide Watch -->
* http://www.armenian-genocide.org <!-- lt:Armėnų tautinis institutas apie genocidą     sq:The Authoritative Armenian Genocide website -->

{{Morto}}
{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Politiko]]
[[Kategorio:Militoj]]
[[Kategorio:Internacia juro]]
[[Kategorio:Genocidoj| ]]
[[Kategorio:Genocido| ]]