Maria Agata Szymanowska
Maria Szymanowska ( Pola elparolo: [ˈmarjaʂɨmaˈnɔfska] ; fraŭlinnome Marianna Agata Wołowska; naskiĝis la 14-an de decembro 1789 en Varsovio - mortis la 25-an de julio 1831 en Sankt-Peterburgo, Rusio) estis pola komponisto kaj unu el la unuaj profesiaj virtuozopianistoj de la 19-a jarcento. Ŝi vojaĝis multe tra Eŭropo, precipe en la 1820-aj jaroj, antaŭ ol ŝi ekloĝis daŭre en Sankt-Peterburgo. En la rusa imperia ĉefurbo ŝi komponis por la kortego, realigis koncertojn, instruis muzikon, kaj prizorgis influhavan salonon.
Ŝiaj komponaĵoj - plejparte pianomuzikaĵoj, kantoj, kaj aliaj malgrandaj kameroverkoj, same kiel la unuaj koncertaj pianoetudoj kaj nokturnoj en Pollando - reprezentas la brilan stilon de la epoko antaŭ Chopin. Ŝi estis patrino de Celina Szymanowska, kiu geedziĝis kun la pola romantika poeto Adam Mickiewicz.
Junaĝo
Marianna Agata Wołowska naskiĝis en Varsovio, Pollando, la 14-an de decembro 1789, en la juda familio. Historio de ŝiaj fruaj jaroj kaj aparte ŝiaj muzikaj studoj estas necerta; ŝi ŝajnas esti studinta pianon kun Antoni Lisowski kaj Tomasz Gremm, kaj komponarton kun Franciszek Lessel, Józef Elsner kaj Karol Kurpiński. Ŝi prezentis siajn unuajn publikajn recitalojn en Varsovio kaj Parizo en 1810.
La saman jaron ŝi geedziĝis kun Józef Szymanowski, kun kiu ŝi havis tri infanojn: Helena (1811-61) kaj ĝemelojn Celina (1812-55, kiuj geedziĝis kun Adam Mickiewicz) kaj Romualdo (1812-40, kiu fariĝis inĝeniero). La infanoj restis kun Mario post ŝia apartigo de Szymanowski en 1820. La geedziĝo finiĝis per divorco. Józef Szymanowski mortis en 1832.
Koncerta kariero
Ŝia profesia pianokariero komenciĝis en 1815, kun prezentoj en Anglio en 1818, turneo de Okcidenta Eŭropo en 1823-1826, inkluzive kaj publikajn kaj privatajn prezentojn en Germanio, Francio, Anglio, Italio, Belgio kaj Holando. Pluraj el tiuj prezentoj okazis private por reĝaj familioj.Ŝia ludado estis tre bone aprezita flanke de kritikistoj kaj same de spektantaro, per kio ŝi gajnis reputacion pro delikata tono kaj lirika senso de virtuozeco. Efektive, ŝi estis unu el la unuaj profesiaj pianovirtuozoj en 19-a jarcenta Eŭropo. Post tiuj jaroj da vojaĝado, ŝi revenis al Varsovio por iom da tempo antaŭ translokiĝi en 1828 al Sankt-Peterburgo, kie ŝi estis nomumita kortega pianisto de la carino.
Reputacio
Szymanowska evoluigis fortan reton de kontaktoj kelkaj el la plej famaj artistoj, ekz. Luigi Cherubini, Gioacchino Rossini, Johann Hummel, John Field, Johann Wolfgang Goethe kaj Adam Mickiewicz k.a.. Hummel kaj Kampo dediĉis al ŝi komponaĵon. Goethe estis onidire profunde enamiĝinta al ŝi. La salono kiun ŝi establis en St. Petersburg allogis multajn elstarulojn, kio fortigis ŝian postenon de kortega muzikisto.
Komponaĵoj
Kiel multaj virinokomponistoj de ŝia tempo, ŝi skribis plejparte muzikon por instrumentado al kiu ŝi havis aliron, inkluzive de multaj solludaj pianaj muzikaĵoj kaj miniaturoj, kantoj, kaj kelkaj kameroverkoj. Ŝia verkaro estas signata stile kiel parto de la preromantisma periodo kaj de pola sentimentalismo.
Verkoj
Album per pianoforte. Maria Szmyd-Dormus, ed. Kraków: PWM, 1990.
25 Mazurkas. Irena Poniatowska, ed. Bryn Mawr, PA: Hildegard, 1991.
Music for Piano. Sylvia Glickman, ed. Bryn Mawr, PA: Hildegard, 1991. Six Romances. Maria Anna Harley [now: Maja Trochimczyk], ed. Bryn Mawr, PA: Hildegard, 1999.
Diskografio
Maria Szymanowska: Piano Works. Anna Ciborowska, piano. Dŭ, 2004.
Szymanowska: Album. Carole Carniel, piano. Ligia Digital, 2005.
Chopin und Polish Piano. Jean-Pierre Armengaud, piano. Man, 2001. (inkluzivas verkojn ankaŭ de aliaj komponistoj)
Inspiration to Chopin. Karina Wisniewska, piano. Denon, 2000.
Riches and Rags: A Wealth of Piano Music by Women. Nancy Fierro, piano. Ars Musica Poloniae, 1993. (Includes works by other composers.)
Eksteraj ligiloj
- Bibliografio en Polish Music Journal online (de Sławomir Dobrzański kiel parto de lia artikolo el 2002)
- Senpagaj muziknotoj de Maria Szymanowska en la retejo International Music Score Library Project (IMSLP)