Vidi fonton por Microsoft Windows

{{Informkesto operaciumo
|nomo = Microsoft Windows
|familio = Windows
|logotipo = Windows logo and wordmark - 2021.svg
|grandeco = 125px
|ekrankopio = Windows10abstract.png
|subteksto = Windows 10
|evoluiganto = [[Microsoft]]
|retpaĝo = {{oficiala retejo}}
|fonta kodo = [[Proprieta programaro]]
|licenco = [[Fermitkodo]] (Microsoft EULA)
|kernotipo = [[Hibrida kerno]]
|apera dato = 
|apera TTT =
|versio  = Windows 10 NT 10.0.10586.104
|versia dato = la 18-an de februaro 2016
|versia TTT =
|subteno =
|rilataj = 
}}
'''Microsoft Windows''' ([[angla lingvo|angla]] elparolo [{{IPA|ˈmaɪ.kɹoʊ.sɒft ˈwɪn.doʊz}}], en [[Esperanto]] '''Vindozo'''{{noto|El [[Komputada Leksikono]]:<br /><br />Vindoz·o —<br />Esperantigita nomo de ''Windows''.<br /><br />{{Parenteze|Noto. [[Pejno Simono|Simono Pejno]] skribis en s.c.e. (1995-09-17):<br /><br />Eble interesas tio, kial mi persone ne skribas «Fenestroj», ja la vortecan tradukon el la Angla.<br /><br />Nu fakte, tiu Angla produktonomo ''Windows'' kaŭzas malgrandan dilemon por Esperanto. En la angla oni povas apliki substantivojn adjektive per simpla apozicio. Ekz-e ''Windows compatibility''. Ĉe tio tute ne ĝenas ebla pluraleco de la adjektivigotaĵo. En Esperanto oni evidente ne povas fari la frazon «Fenestroj-a kongrueco». Je la plua ŝtupo: ''Windows compatibilty issues'', oni tradukante devus tute reformuli la aferon al io simila al «gravaj temeroj rilate la kongruecon de Fenestroj». Aldone oni konsideru, ke la Angla gramatike plurala termino fakte uziĝas ununombre, kiel speco de kolektivo aŭ nevariigebla tuto. Ankaŭ la ebla termino «Fenestraro» ne tute kontentigas, ĉar tiu koncepto de areco iel malestas en la originalo.<br /><br />Ĉiuj ĉi pripensoj kondukis al la iom aŭdaca esperantigo «Vindoz/o».<br /><br />Evidente per tiu oni povas skribi: Vindozo, Vindoza, Vindozaĵo, Vindozulo, Vindoze kongrua, Vindozkongrua, Vindozliveranto, Vindoze ktp (…)<br /><br />Tamen tute aparte de tiuj logikaj tialoj la kvazaŭsufikso «-oz» ŝajnas al multaj komputilistoj tre konvena rilate al Vindozo ☺.<br /><br /> 
Angle: Windows { ☺ Windoze, Microsloth Windows }<br />Ruse: Винды}}}}<ref>Laŭ la [[Akademio de Esperanto]], en [https://www.akademio-de-esperanto.org/oficialaj_informoj/oficialaj_informoj_22_2013.html#noto4 Rekomendo de la Akademio pri la uzo de propraj nomoj]: "La Akademio rekomendas:  ... Indas plu flegi kaj subteni la kutimon plene esperantigi ofte uzatajn proprajn nomojn, precipe kiam temas pri: a) Ofte bezonataj kaj menciataj aferoj (ekzemple la komputil-rilataj nomoj Vindozo, Linukso, Guglo)."</ref> aŭ '''Fenestroj''') estas serio de plurtaskaj [[operaciumo]]j produktataj fare de [[Microsoft]] (en Esperanto ''Mikrosofto''). Ili plejparte estas destinitaj por [[persona komputilo|personaj komputiloj]] (PC) ekipitaj per [[procesoro]]j [[Intel]]-kongruaj; la kombinon de tiu ĉi [[aparataro]] kaj de Windows oni foje nomas ''Vintelo''. Windows estas la plej vaste uzata operaciumo en la mondo. La nomo ''Windows'' (angle ''"fenestroj"'') venas de tio, ke la [[uzanto-interfaco]] montras la rulantajn aplikaĵojn kiel kvarangulajn fenestrojn.

== Historio de Windows ==

La unua versio de Windows estis enkondukita en la jaro [[1985]], kiam ĝi ankoraŭ estis nura [[grafika uzantinterfaco]] por la tiam populara [[operaciumo]] [[MS-DOS]]. Ekde tiam aperis pliaj versioj. La unua vere disvastiĝinta estis la versio 3 ([[1990]]), ĉe kelkaj malnovaj komputiloj ankoraŭ estas uzata la versio 3.11 ([[1992]]). Poste apartiĝis [[Windows NT]] kiel jam memstara operaciumo, dume [[Windows 95]] fariĝis pro la granda progreso ekde la lasta versio grava paŝo antaŭen. Per ĝia plibonigo aperis [[Windows 98]], ankoraŭ nun sufiĉe vaste uzata operaciumo. [[Windows 2000]] estis daŭrigo de la ''NT''-serio. Kvankam ĝi enhavis kelkajn funkciojn prenitajn de la versioj naŭdekkelkaj, tiuj iĝis sekvitaj per eldono de [[Windows ME]]. Estis kreita surbaze de Windows 2000 en [[2001]] [[Windows XP]]; la serio naŭdekkelka estas ne plu disvolvigota. En [[2006]] estis eldonita [[Windows Vista]], en [[2009]] [[Windows 7]], en [[2012]] [[Windows 8]] kaj en [[2013]] [[Windows 8.1]], nune la plej lasta operaciumo de Windows.

Krome ekzistas ankoraŭ versio ''Windows CE'' por [[poŝkomputilo]] (en la angla 'PDA') kaj aliaj porteblaj aparatoj.

''Microsoft Windows'' estas [[registrita marko|markonomo]] de la entrepreno [[Microsoft]].

== Versioj de Windows ==
''Windows'' konsistas el multaj generacioj de produktoj kiujn oni povas klasifiki laŭ operaciuma medio:

=== 16-bita medio ===

Lau fruaj versioj de Windows nur estis MS-DOS programoj, kiuj provizis [[grafika uzantinterfaco|grafikan uzantinterfacon]] inter la uzanto kaj la suba MS-DOS servoj, kiel servoj aŭ traktiloj por la klavaro, muso, dosiersistemo, kaj printiloj. Windows estis supera al MS-DOS, provizante grafikajn servojn, kaj normigante la fasadon de programoj verkitaj por Windows, anstataŭante nefacilajn komandliniajn interfacojn. Malsame al MS-DOS, Windows havis neprioritatan vicigilon por samtempa plurtaskado de pluraj programoj. Finfine, oni realigis programan sistemon de memor-regado, kiu permesis al la GUI ruligi programojn pli grandajn ol la disponebla memoro, aŭ la 64 k-bita MS-DOS limigo. Ekzemploj inkluzivas Windows 1.0 ([[1985]]) kaj Windows 2.0 ([[1987]]).

=== Hibrida 16/32-bita medio ===

Windows/386 utiligis 32-bitan [[protekta reĝimo|protektan reĝimon]] en sia [[kerno (komputiko)|kerno]] kaj [[virtuala maŝino]]. Dum Vindoza seanco, ĝi ebligis virtualajn konektadojn por la disk-[[adaptilo]], videokarto, klavaro, muso, ktp. Tiel, ĝi ebligis plurkaskadon de MS-DOS medioj per interrompa ŝanĝado inter la variaj taskoj. Windows 3.0 ([[1990]]) kaj [[Windows 3.1]] ([[1992]]) plibonigis la serion, pro [[virtuala memoro]] kaj ŝarĝeblaj [[pelilo]]j ([[VxD|VxD-oj]]) kiuj ebligis al multaj programoj uzi la samajn rimedojn. Plej grave, Windows ebligis al aplikoj de Windows funkcii en speciala sekcio de la memoro, kiu iomete protektis sin mem kaj aliajn programojn. Plie, Microsoft ankaŭ rekodis kritikajn operacierojn el [[C programlingvo]] al [[asembla lingvo]], kiu malpligrandigis kaj rapidigis la kodon.

=== 16/32-bita operaciumo ===
Pro la enkonduko de 32-bita dosieratingo en ''Windows for Workgroups 3.11'', Windows ebligis finfine eviti DOS por dosiero-administrado. Pro tio, [[Windows 95]] enkondukis « Longajn Dosiernomojn » kaj ebligis plenan 32-bitan operacion. MS-DOS tiam estis kunpakigita kun Windows, kiu ebligas iom da interoperacio. Tamen, iuj programoj el aliaj firmaoj ne funkciis kun la nova platformo. Ekzemploj el ĉi tiu serio estis [[Windows 95]], [[Windows 98]], kaj [[Windows ME]].

=== Plena 32-bita operaciumo ===
Ĉi tiu serio estis farita por firmaecaj komputiloj sen MS-DOS. La unua eldono estis Windows NT 3.1 ([[1993]]) elektita por samigi la norman Windows-version de tiam, kaj superigi la versio-numeron de [[OS/2]] 2.1 de [[IBM]]. Ekzemploj de ĉi tiu serio estas [[Windows 2000]] kaj [[Windows XP]].
<!--
=== Plena 64-bita operaciumo ===

==Interfaco==

==Populareco==
-->

== Sekureco ==
Dum multaj jaroj sekureco estis (kaj plu estas) grava malforteco de Windows. Pro la disvastigata uzado de Windows, multaj kodrompistoj celis Vindozajn sistemojn, anstataŭ la pli malofte uzataj operaciumoj kiel [[Linukso]], [[Unikso]], ''Mac OS X'', ktp (kvankam, tiaj sistemoj neniam estas imunaj). Plejparte, ne-Vindozaj operaciumoj estis planitaj por plur-uzantaj kaj retokapablaj medioj, kaj ne havas multajn sekurecajn problemojn. Male, origine oni planis Windows-on por facila uzado sur unu-uzanta PC sen reta konektilo, kaj pro tio, sekurecaj funkcioj ne estis enkonstruitaj ekde la komenco.

Iuj opinias, ke Windows estas atakata pli ofte ol la aliaj operaciumoj, ĉar ĝi estas la plej domina labortabla operaciumo. Aliaj, ke malbona programa strukturo igas ĝin facila celo. Microsoft publike agnoskis ĝiajn sekurecajn problemojn kun Windows, frue en ĉi tiu jarcento. Lau ĝia presa deklaro, Microsoft nun rigardas sekurecon kiel ĝian plej gravan farendaĵon. Proksimume ĉiumonate Microsoft eldonas (rete) sekurecajn flikilojn, kiuj aŭtomate meminstaliĝas, se la uzanto jam ebligis la funkcion ''Windows Update''.

== [[Videoludo]]j ludeblaj per Vindozo ==
Vidu: [[:Kategorio:Videoludoj ludeblaj per Vindozo]]
<!-- la mallonga listo plene restu, ĉar alikaze iuj biografiaj artikoloj riskas esti "artikolaj orfoj". -->
{{Div col|cols = 3}}
* [[0 A.D.]]
* [[Batalo por Vesnot']]
* [[Call of Duty: United Offensive]]
* [[Cuphead]]
* [[Dark Souls]]
* [[Doki Doki Literature Club!]]
* [[Dota 2]]
* [[Fallout 4]]
* [[Katawa Shoujo]]
* [[Kotonoha Amrilato]]
* [[League of Legends]]
* [[Minetest]]
* [[Myst]]
* [[Portal]]
* [[Senfina somero]]
* [[Undertale]]
* [[VVVVVV]]
* [[World of Tanks]]
* [[World of Warcraft]]
{{Div col end}}

==Notoj==
{{Notoj}}

==Referencoj==
{{Referencoj}}

== Vidu ankaŭ ==
* [[Mallibera programaro]]

== Eksteraj ligiloj ==
* {{eo}} [https://bertilow.com/komputo/vindozo.html Esperanto en Vindozo nun oficiale ne plu alirebla, ĉar ne plu ĝisdata], [https://web.archive.org/web/20181118000532/http://bertilow.com/komputo/vindozo.html tamen jen ankoraŭ arkivigite laŭ stato de novembro 2018]
* {{en}} [http://www.microsoft.com/windows/default.mspx Oficiala retejo de Microsoft Windows]
* {{en}} [http://www.microsoft.com/windows/WinHistoryProGraphic.mspx Windows historia tempo-linio el Microsoft]
* {{fr}} [http://www.microsoft.com/france/windows/default.mspx Oficiala retejo de Microsoft Windows]

{{projektoj|n=Kategorio:Vindozo}}
{{Operaciumo}}
{{Kronologio de Vindozo}}

[[Kategorio:Vindozo| ]]