Pseŭdoprimo

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Jump to navigation Jump to search

En nombroteorio, pseŭdoprimo estas verŝajna primo (entjero, kiu havas propraĵojn komunajn al ĉiuj primoj), kiu estas ne reale primo. Pseŭdoprimoj povas esti klasifikitaj laŭ propraĵoj, kiujn ili kontentigas.

La plej grava klaso de pseŭdoprimoj venas de malgranda teoremo de Fermat kaj de ĉi tie estas nomataj kiel pseŭdoprimoj de Fermat. Ĉi tiu teoremo diras: se p estas primo kaj a estas interprimo al p, 1≤a<p, tiam ap-1-1 estas dividebla per p. Se nombro x estas ne primo, a estas interprimo al x, 1≤a<x kaj x dividas na ax-1-1, tiam x estas pseŭdoprimo al bazo a. Nombro x, kiu estas pseŭdoprimo por ĉiu valoro de a (a estu interprimo al x), estas nombro de Carmichael.

La plej malgranda pseŭdoprimo de Fermat por la bazo 2 estas 341. Ĝi estas ne primo pro tio, ke egalas al 11·31, sed ĝi verigas malgrandan teoremon de Fermat: 2340≡1 (mod 341).

La malofteco de ĉi tia pseŭdoprimoj havas gravajn praktikajn implikaciojn. Ekzemple publiko-ŝlosila ĉifrikaj algoritmoj tiaj kiel RSA postulas eblecon rapide trovi grandajn primojn. La kutima algoritmo por generi primojn estas generi hazardajn neparajn nombrojn kaj provi ilin por primeco. Tamen, determinismaj primecaj testoj estas malrapidaj. Se la uzanto konsentas toleri arbitre malgrandan ŝancon, ke la nombro trovita estas ne primo, sed pseŭdoprimo, do eblas uzi la multe pli rapidan kaj pli simplan primeca provo de Fermat.

Alia maniero estas uzi pli rafinitajn nociojn de pseŭdoprimeco, ekzemple forta pseŭdoprimoj aŭ eŭlero-jakobiaj pseŭdoprimoj, por kiu ne estas analogaj de nombroj de Carmichael. Ĉi tiu kondukas al probablecaj algoritmoj, ekzemple primeca provo de Solovay-Strassen kaj primeca provo de Miller-Rabin, kiuj produktas tion, kio estas sciata kiel industrio-gradaj primoj. Industrio-grada primo estas entjero, por kiu primeco ne estas rigore pruvita, sed estas nur arbitre malgranda probablo de komponigiteco.

Estas malfinie multaj pseŭdoprimoj al donita bazo (fakte, malfinie multaj nombroj de Carmichael), sed ili estas iom malofta. Estas nur 3 pseŭdoprimoj al bazo 2 pli sube de 1000, kaj estas nur 245 pli sube de miliono. Pseŭdoprimoj al bazo 2 estas nomataj ankaŭ kiel nombroj de Poulet aŭ iam nombroj de Sarrus. La nombroj de Poulet kaj nombroj de Carmichael (en grasa tiparo) supren ĝis 41041 estas:

n n n n n
1 341 = 11 · 31 11 2821 = 7 · 13 · 31 21 8481 = 3 · 11 · 257 31 15709 = 23 · 683 41 30121 = 7 · 13 · 331
2 561 = 3 · 11 · 17 12 3277 = 29 · 113 22 8911 = 7 · 19 · 67 32 15841 = 7 · 31 · 73 42 30889 = 17 · 23 · 79
3 645 = 3 · 5 · 43 13 4033 = 37 · 109 23 10261 = 31 · 331 33 16705 = 5 · 13 · 257 43 31417 = 89 · 353
4 1105 = 5 · 13 · 17 14 4369 = 17 · 257 24 10585 = 5 · 29 · 73 34 18705 = 3 · 5 · 29 · 43 44 31609 = 73 · 433
5 1387 = 19 · 73 15 4371 = 3 · 31 · 47 25 11305 = 5 · 7 · 17 · 19 35 18721 = 97 · 193 45 31621 = 103 · 307
6 1729 = 7 · 13 · 19 16 4681 = 31 · 151 26 12801 = 3 · 17 · 251 36 19951 = 71 · 281 46 33153 = 3 · 43 · 257
7 1905 = 3 · 5 · 127 17 5461 = 43 · 127 27 13741 = 7 · 13 · 151 37 23001 = 3 · 11 · 17 · 41 47 34945 = 5 · 29 · 241
8 2047 = 23 · 89 18 6601 = 7 · 23 · 41 28 13747 = 59 · 233 38 23377 = 97 · 241 48 35333 = 89 · 397
9 2465 = 5 · 17 · 29 19 7957 = 73 · 109 29 13981 = 11 · 31 · 41 39 25761 = 3 · 31 · 277 49 39865 = 5 · 7 · 17 · 67
10 2701 = 37 · 73 20 8321 = 53 · 157 30 14491 = 43 · 337 40 29341 = 13 · 37 · 61 50 41041 = 7 · 11 · 13 · 41

Nombro de Poulet, ĉiuj el kies divizoroj d dividas na 2d-2, estas supernombro de Poulet. Estas malfinie multaj nombroj de Poulet, kiuj ne estas supernombroj de Poulet.

La unua plej malgrandaj pseŭdoprimoj por bazoj a≤200 estas donitaj en jena tabelo. La koloroj markigas la kvanton de primaj faktoroj.

a plej malgranda p-p a plej malgranda p-p a plej malgranda p-p a plej malgranda p-p
51 65 = 5 · 13 101 175 = 5² · 7 151 175 = 5² · 7
2 341 = 11 · 13 52 85 = 5 · 17 102 133 = 7 · 19 152 153 = 3² · 17
3 91 = 7 · 13 53 65 = 5 · 13 103 133 = 7 · 19 153 209 = 11 · 19
4 15 = 3 · 5 54 55 = 5 · 11 104 105 = 3 · 5 · 7 154 155 = 5 · 31
5 124 = 2² · 31 55 63 = 3² · 7 105 451 = 11 · 41 155 231 = 3 · 7 · 11
6 35 = 5 · 7 56 57 = 3 · 19 106 133 = 7 · 19 156 217 = 7 · 31
7 25 = 5² 57 65 = 5 · 13 107 133 = 7 · 19 157 186 = 2 · 3 · 31
8 9 = 3² 58 133 = 7 · 19 108 341 = 11 · 31 158 159 = 3 · 53
9 28 = 2² · 7 59 87 = 3 · 29 109 117 = 3² · 13 159 247 = 13 · 19
10 33 = 3 · 11 60 341 = 11 · 31 110 111 = 3 · 37 160 161 = 7 · 23
11 15 = 3 · 5 61 91 = 7 · 13 111 190 = 2 · 5 · 19 161 190=2 · 5 · 19
12 65 = 5 · 13 62 63 = 3² · 7 112 121 = 11² 162 481 = 13 · 37
13 21 = 3 · 7 63 341 = 11 · 31 113 133 = 7 · 19 163 186 = 2 · 3 · 31
14 15 = 3 · 5 64 65 = 5 · 13 114 115 = 5 · 23 164 165 = 3 · 5 · 11
15 341 = 11 · 13 65 112 = 24 · 7 115 133 = 7 · 19 165 172 = 2² · 43
16 51 = 3 · 17 66 91 = 7 · 13 116 117 = 3² · 13 166 301 = 7 · 43
17 45 = 3² · 5 67 85 = 5 · 17 117 145 = 5 · 29 167 231 = 3 · 7 · 11
18 25 = 5² 68 69 = 3 · 23 118 119 = 7 · 17 168 169 = 13²
19 45 = 3² · 5 69 85 = 5 · 17 119 177 = 3 · 59 169 231 = 3 · 7 · 11
20 21 = 3 · 7 70 169 = 13² 120 121 = 11² 170 171 = 3² · 19
21 55 = 5 · 11 71 105 = 3 · 5 · 7 121 133 = 7 · 19 171 215 = 5 · 43
22 69 = 3 · 23 72 85 = 5 · 17 122 123 = 3 · 41 172 247 = 13 · 19
23 33 = 3 · 11 73 111 = 3 · 37 123 217 = 7 · 31 173 205 = 5 · 41
24 25 = 5² 74 75 = 3 · 5² 124 125 = 3³ 174 175 = 5² · 7
25 28 = 2² · 7 75 91 = 7 · 13 125 133 = 7 · 19 175 319 = 11 · 19
26 27 = 3³ 76 77 = 7 · 11 126 247 = 13 · 19 176 177 = 3 · 59
27 65 = 5 · 13 77 247 = 13 · 19 127 153 = 3² · 17 177 196 = 2² · 7²
28 45 = 3² · 5 78 341 = 11 · 31 128 129 = 3 · 43 178 247 = 13 · 19
29 35 = 5 · 7 79 91 = 7 · 13 129 217 = 7 · 31 179 185 = 5 · 37
30 49 = 7² 80 81 = 34 130 217 = 7 · 31 180 217 = 7 · 31
31 49 = 7² 81 85 = 5 · 17 131 143 = 11 · 13 181 195 = 3 · 5 · 13
32 33 = 3 · 11 82 91 = 7 · 13 132 133 = 7 · 19 182 183 = 3 · 61
33 85 = 5 · 17 83 105 = 3 · 5 · 7 133 145 = 5 · 29 183 221 = 13 · 17
34 35 = 5 · 7 84 85 = 5 · 17 134 135 = 3³ · 5 184 185 = 5 · 37
35 51 = 3 · 17 85 129 = 3 · 43 135 221 = 13 · 17 185 217 = 7 · 31
36 91 = 7 · 13 86 87 = 3 · 29 136 265 = 5 · 53 186 187 = 11 · 17
37 45 = 3² · 5 87 91 = 7 · 13 137 148 = 2² · 37 187 217 = 7 · 31
38 39 = 3 · 13 88 91 = 7 · 13 138 259 = 7 · 37 188 189 = 3³ · 7
39 95 = 5 · 19 89 99 = 3² · 11 139 161 = 7 · 23 189 235 = 5 · 47
40 91 = 7 · 13 90 91 = 7 · 13 140 141 = 3 · 47 190 231 = 3 · 7 · 11
41 105 = 3 · 5 · 7 91 115 = 5 · 23 141 355 = 5 · 71 191 217 = 7 · 31
42 205 = 5 · 41 92 93 = 3 · 31 142 143 = 11 · 13 192 217 = 7 · 31
43 77 = 7 · 11 93 301 = 7 · 43 143 213 = 3 · 71 193 276 = 2² · 3 · 23
44 45 = 3² · 5 94 95 = 5 · 19 144 145 = 5 · 29 194 195 = 3 · 5 · 13
45 76 = 2² · 19 95 141 = 3 · 47 145 153 = 3² · 17 195 259 = 7 · 37
46 133 = 7 · 19 96 133 = 7 · 19 146 147 = 3 · 7² 196 205 = 5 · 41
47 65 = 5 · 13 97 105 = 3 · 5 · 7 147 169 = 13² 197 231 = 3 · 7 · 11
48 49 = 7² 98 99 = 3² · 11 148 231 = 3 · 7 · 11 198 247 = 13 · 19
49 66 = 2 · 3 · 11 99 145 = 5 · 29 149 175 = 5² · 7 199 225 = 3² · 5²
50 51 = 3 · 17 100 153 = 3² · 17 150 169 = 13² 200 201 = 3 · 67

Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]

Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]

Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Pseŭdoprimo&oldid=6124154"