Modalo (muziko): Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
SieBot (diskuto | kontribuoj) e roboto aldono de: nn:Kyrkjetoneart |
JAnDbot (diskuto | kontribuoj) e r2.5.2) (robota aldono de: da:Kirketoneart, sv:Kyrkotonart |
||
| Linio 32: | Linio 32: | ||
[[ca:Mode (música)]] |
[[ca:Mode (música)]] |
||
[[cs:Modus (hudba)]] |
[[cs:Modus (hudba)]] |
||
[[da:Kirketoneart]] |
|||
[[de:Kirchentonart]] |
[[de:Kirchentonart]] |
||
[[en:Musical mode]] |
[[en:Musical mode]] |
||
| Linio 49: | Linio 50: | ||
[[ro:Mod (muzică)]] |
[[ro:Mod (muzică)]] |
||
[[ru:Лад (музыка)]] |
[[ru:Лад (музыка)]] |
||
[[sv:Kyrkotonart]] |
|||
[[uk:Лад (музика)]] |
[[uk:Лад (музика)]] |
||
[[zh:调式]] |
[[zh:调式]] |
||
Kiel registrite je 13:20, 13 jul. 2011
En gamo la aranĝo de kvin plentonoj kaj du duontonoj inter la sinsekvaj tonoj determinas modalon.
En la eŭropa muzik-tradicio oni konas la uzon de jenaj modaloj, kiuj fariĝis aŭtentaj modaloj en la mezepoka muziko:
- Dora (D E F G A B C)
- Friga (E F G A B C D)
- Lida (F G A B C D E)
- Mezolida (G A B C D E F)
Ili konsistas el du kvar-notaj gametoj (mlat. tetrachordus) jam konataj en la antikveco. Kiam la supra kvar notoj estas metataj antaŭe, ne perdante la originan tonalan centron (lat. finalis, fino), oni obtenas la plagalajn modalojn (por kadencoj):
- Hipodora (A B C D E F G)
- Hipofriga (B C D E F G A)
- Hipolida (C D E F G A B)
- Hipomezolida (D E F G A B C)
En la jaro 1547, la svisa erudiciulo Glareano aldonis kvar ceteraj modaloj:
- Eola (A B C D E F G)
- Iona (C D E F G A B)
- Hipoeola (E F G A B C D)
- Hipoiona (G A B C D E F)
El la du aŭtentaj modaloj evoluis la modernaj minora kaj la maĵora gamo. En malnova eklezia muziko kaj kelka folklora muziko, kiel p.e. la hispana, kaj en moderna ĵazo, la modaloj ludas gravan rolon. En la klasika eŭropea muziko ili formortis, kaj nur restis du modaloj: Maĵora kaj Minora.
