Centripeta forto

Fare de centripeta forto, centrifugan forton ni sentas en karuselo

La centripeta forto estas fizika forto efektanta objektoj movantaj en cikla orbito. Ĝi tenas objekton en la orbito kaj estas direkta al la centro al la akso de la turno.

Pli konata ol la centripeta forto estas la centrifuga forto. Ambaŭ havas la saman grandecon, sed la centrifuga forto efektas direkta eksteren. Centrifuga forto rezultas de inercio kaj estas ŝajnforto.

Kalkulo

Je objekto de la maso $m$ movanta en distanco $r$ de la centro kun la rapido $v$ estas centripeta forto:

$F_{Z}={\frac {m\cdot v^{2}}{r}}$

Ĝi estas direkta internen kaj efektas orta je la rotacia akso.

Rapido povas formuliĝi per la cikla frekvenco, $v=\omega r$. Tial centripeta forto povas ankaŭ kaluliĝi tiel:

$F_{Z}=m\,\omega ^{2}\,r$

Priskribo kiel vektorproduto

Se oni uzas vektoroj por la distanco ${\vec {r}}$ kaj la angula rapido ${\vec {\omega }}$ la centripeta forto povas skribiĝi:

${\vec {F_{Z}}}=m\,{\vec {\omega }}\times ({\vec {\omega }}\times {\vec {r}})$