Vidi fonton por Teknika kaj Ekonomia Universitato de Budapeŝto

{{Granda dosiero|Panorama BME.jpg|800ra|<center>Larĝa panoramo pri la teknikuniversitato}}
{{Informkesto universitato
|bildo={{#invoke:Wikidata|claim|P18}}
|bildopriskribo= 
|emblemo= {{#invoke:Wikidata|claim|P154}}
|moto          = Kursoj en nuntempa Inĝenieristiko - harmoniigante teorion kaj praktikon
| fondodato        = 1782
| speco            = ŝtata
| urbo             = [[Budapeŝto]] ([[Újbuda]]), [[Hungario]]
| gvidanto         = Tibor Czigány
| titolo de la gvidanto   = Rektoro
| nombro de studentoj    = {{nombro|24000}}
|nombro de kunlaborantoj= 
|latitudo      = {{#invoke:Wikidata|claim|P625|parameter=latitude}}
|longitudo     = {{#invoke:Wikidata|claim|P625|parameter=longitude}}
|regiono-ISO   = HU-BU
|situo sur mapo = Budapeŝto
|zomo          = 14
|retejo        = 
}}
'''Teknika kaj Ekonomia [[Universitato]] de [[Budapeŝto]]''' (pli mallonge '''Teknikuniversitato''') estas signifa universitato en Budapeŝto, kie instruis (en [[2012]]) 1160 [[pedagogo]]j 24 mil [[studento]]jn. Ĝi situas grandparte laŭ maldekstra [[bordo]] de [[Danubo]] en [[distrikto]] [[Újbuda]].
[[Dosiero:Budapest Tech Univ central K building.jpg|eta|maldekstre|<center>Panoramo pri la Teknikuniversitato]]
[[Dosiero:Anton Einsle - József nádor.jpg|eta|maldekstre|<center>Joseph Anton Johann Habsburg, kiu longe estis nomdonanto de la universitato]]

== Historio ==
[[Historio]] de la universitato komenciĝis en [[1782]]. Tiam oni fondis apartan [[fakultato]]n ''Institutum Geometricum'' por [[inĝeniero]]j el [[Universitato de Budapeŝto|Reĝa Universitato de Buda]]. En [[1782]] laŭ dekreto la edukado de inĝenieroj estis egalvalora al la universitata nivelo. En [[1846]] oni kreis novan [[lernejo]]n pri [[industrio]]. Ĝi prenis la nomon pri [[Jozefo Antono Johano de Habsburgo-Loreno]] kaj oni lernis 3 jarojn jam [[hungare]]. En [[1850]] ambaŭ lernejoj unuiĝis kiel ’’’Joseph Industrieschule’’’ (industria lernejo pri Jozefo), sed badaŭrinde tiel la universitata nivelo ĉesis kaj la instrua lingvo estis la germana.
[[Dosiero:BME K épület főbejárat.jpeg|eta|Parto de la universitato]]
En [[1856]] ĝi transformiĝis al '''Joseph Polytechnicum''', kiu estis kvarjara [[altlernejo]]. Ekde [[1860]] oni denove lernis hungare, en [[1871]] la lernejo rericevis la rangon universitato laŭ nomo '''Reĝa Universitato palatino József'''. Ekde [[1902]] la [[studento]]j rajtis doktoriĝi. En [[1909]] la impona K-domo ekfunkciis laŭ la Danubo. En la baldaŭaj jardekoj oni fondis diversajn fakultatojn aŭ fakultatoj trovis novajn lokojn en aliaj urboj. Ekde [[1919]] pro la revoluciaj efikoj jam inaj studentoj rajtis lerni, sed laŭ nova [[leĝo]] [[judoj]] rajtis lerni nur en proporcio 20 %. En [[1934]] la universitato pligrandiĝis sub nomo '''Hungara Reĝa Teknika kaj Ekonomia Universitato József'''. Post la [[2-a mondmilito]] la studentoj povis esti [[laboristo]]j aŭ [[kamparano]]j. En [[1949]] tiuj fakultatoj, kiuj aldoniĝis en 1934, foriris, la restinta universitato estis simpla '''Teknikuniversitato de Budapeŝto'''. Ekde [[1984]] oni instruis ankaŭ [[angle]], ekde [[1991]] [[france]], ekde [[1992]] germane. La nuna nomo estas uzata de [[2000]].

== Nobel-premiitoj de la universitato ==
[[Dosiero:Erno Rubik Genius Gala 2014.jpg|eta|170ra|dekstra|[[Ernő Rubik]] inventinto de la [[Kubo de Rubik]] iama membro de la Universitato]]
[[Dosiero:Oláh György előadása 8299.jpg|eta|240ra|[[George A. Olah]], Nobel-premiito kaj iama studento de la universitato]]
[[Dosiero:Gábor Dénes Markó1820.jpg|eta|Memortabulo pri [[Dennis Gabor]], Nobel-premiito kaj iama studento de la universitato]]
* [[Dennis Gabor]] - studento
* [[George A. Olah]] - studento, poste profesoro
* [[Eugene Paul Wigner]] - studento
* [[Philipp Lenard]] - studento

== Rektoroj de la universitato ==
{{Ĉefartikolo|Rektoroj de Teknikuniversitato de Budapeŝto}}
* [[József Stoczek]] (1871–1872), (1875–1879)
* [[Károly Conlegner]] (1872–1873)
* [[Károly Nendtvich]] (1873–1874)
* [[János Ármin Vész]] (1874–1875)
* [[Kálmán Szily (lingvisto)]] (1879–1884)
* [[János Kriesch]] (1884–1886)
* [[Sándor Lipthay]] (1886–1889), (1898–1900)
* [[Lajos Ilosvay]] (1900–1903)
* [[Alajos Hauszmann]] (1903–1905)
* [[Ödön Jónás]] (1905–1907)
* [[Vince Wartha]] (1907–1910)

== Signifaj studentoj, poste profesoroj de la universitato (elekto) ==
{{Ĉefartikolo|Studentoj, poste profesoroj de Teknikuniversitato de Budapeŝto}}
* [[Donát Bánki]]
* [[Etele Baráth]]
* [[Sándor Benkó]]
* [[Géza Binder-Kotrba]]
* [[Géza Bognár]]
* [[Elemér Bölcskei]]
* [[Géza Boleman]]
* [[Géza Braun]]
* [[Aladár Buzágh]]
* [[László Gillemot]]
* [[Alajos Hauszmann]]
* [[László Heller]]
* [[Árpád Kézdi]]
* [[Lajos Kollár]]
* [[Mór Korach]]
* [[Béla Lányi]]
* [[Károly Molnár (ministro)]]
* [[Géza Pattantyús-Ábrahám]]
* [[Ferenc Pfaff]]
* [[Ignác Pfeifer]]
* [[Károly Polinszky]]
* [[Antal Reischl]]
* [[Frigyes Schulek]]
* [[Imre Steindl]]
* [[László Szathmáry]]
* [[Szilárd Zielinski]]
* [[Károly Zipernowsky]]

== Signifaj studentoj de la universitato (elekto) ==
{{Ĉefartikolo|Studentoj de Teknikuniversitato de Budapeŝto}}
{{Div col|cols = 2}}
* [[Endre Bereczky]]
* [[Pál Erdős]]
* [[Árpád Gerecs]]
* [[Péter Hónig]]
* [[Kálmán Kandó]]
* [[László Kapolyi]]
* [[Gábor Karádi]]
* [[Tódor Kármán]]
* [[Béla Katona (ministro)]]
* [[Mátyás Keresztes]]
* [[Lajos Kisfaludy]]
* [[Károly Kós]]
* [[György Kovács]]
* [[Kálmán Kovács (ministro)]]
* [[Ervin Kováts]]
* [[Ferenc Kőrösy]]
* [[Lajos Kreybig]]
* [[Ernő Kurnik]]
* [[Lajos Lechner]]
* [[Ödön Lechner]]
* [[Julianna Lisziewicz]]
* [[Imre Makovecz]]
* [[Dénes Mihály]]
* [[István Örkény]]
* [[Gyula Pártos]]
* [[Jozefo Petzval]]
* [[Ernő Rubik]]
* [[Jenő Schlattner]]
* [[Leó Szilárd]]
* [[Zorán Sztevanovity]]
* [[Edward Teller]]
* [[Ádám Tomcsányi]]
{{Div col end}}

== Signifaj instruistoj de la universitato (elekto) ==
{{Ĉefartikolo|Profesoroj de Teknikuniversitato de Budapeŝto}}
{{Multkolumna}}
* [[Zoltán Bay]]
* [[János Csonka]]
* [[Zoltán Csűrös]]
* [[Gábor Domokos]]
* [[Jenő Egerváry]]
* [[László Erdey]]
* [[Károly Ereky]]
* [[Árpád Gerecs]]
* [[Pál Gombás]]
* [[István Gyarmati]]
* [[György Hajós]]
* [[Dezső Hültl]]
* [[Sándor Imre (pedagogo)]]
* [[Lajos Kollár]]
* [[Albert Kónya]]
* [[István Kovács (fizikisto)]]
* [[Ferenc Kováts]]
* [[László Kozma]]
* [[Gyula Kőnig]]
* [[János Kriesch]]
{{Kolumnorompo}}
* [[István Kruspér]]
* [[József Kürschák]]
* [[Dezső Laky]]
* [[Sándor Lipthay]]
* [[Lajos Lóczy]]
* [[Máté Major]]
* [[Béla Mauritz]]
* [[József Mitterpacher]]
* [[Imre Perényi (inĝeniero)]]
* [[László Putnoky]]
* [[Gusztáv Rados]]
* [[Ferenc Rausch]]
* [[Frigyes Schulek]]
* [[Károly Simonyi]]
* [[Kálmán Tihanyi]]
* [[Ádám Török (ekonomikisto)]]
* [[János Tuzson]]
* [[Vince Wartha]]
* [[Géza Zemplén]]
* [[Győző Zemplén]]
{{Finmultkolumna}}

== Anekdoto pri la universitato kaj Géza Pattantyús-Ábrahám ==
{{Citaĵo|{{Skribo|tiparo=lucida calligraphy|inko=black|fono=yellow|Surstrata policano vespere ekrigardas, ke studentoj iras el la universitato tra la palisaro (ja la pordo jam estas fermita).

-Policano: Kion vi faras?

-Laŭvice ĉiuj studentoj: Mi ekzamenis ĉe paĉjo Pattantyús.

Ĉirkaŭ noktomeze jam maljunulo faras la samon, ol la studentoj.

-Policano: Mi esperas, ke vi ne diros tion, ke ankaŭ vi ekzamenis ĉe la paĉjo!

-Tute ne, ja mi estas paĉjo!}}}}

== Fontoj ==
* [http://www.bme.hu/]
* [http://bme.lap.hu/ kolektaĵo de ĉiuj koncernaj paĝoj]
{{Projektoj}}
{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Universitatoj de Budapeŝto]]