{{Fontoj|dato=junio 2008}}{{AliajSignifoj|Dionizio}}
{{freŝdata forpaso|dato=30-a de julio 2011}}
{{Informkesto verkisto
| nomo = Pierre Denis
| dosiero =
| grandeco de dosiero =
| priskribo =
| pseŭdonimo =
| naskonomo =
| legendo =
| nomo de naskiĝo =
| pseŭdonimo = Pêr Denez
| profesio =
| dato de naskiĝo = {{naskiĝtago kaj aĝo|1921|2|3|2011|7|30}}
| loko de naskiĝo = [[Rennes]]
| dato de morto = {{Dato|30|julio|2011}}
| loko de morto = [[Romillé]]
| nacieco =
| etno =
| lingvoj = [[franca]], [[bretona]]
| civitaneco =
| edukado =
| alma_mater =
| aktivaj jaroj =
| movado =
| ĝenro =
| distingoj = [[Ordo de la Ermeno (nuntempa distingo)|Ordo de la Ermeno]]
| temo =
| notindaj verkoj =
| edzo/ino =
| partnero =
| infanoj =
| rilatoj =
| influoj =
| influituloj =
| premioj =
| subskribo =
| ttt =
| montri portalon =
}}
'''Pierre Denis'''<ref name = "Ouest France Dimanche"/>, alinomita '''Pêr Denez''', estis lingvisto, leksikografo, bretona universitatano kaj verkisto de [[bretona]] lingvo naskiĝinta en [[Rennes]] {{Daton|3|februaro|1921}} kaj mortinta {{Daton|30|julio|2011}} en [[Romillé]], apud Rennes<ref>[http://www.ouest-france.fr/ofdernmin_-Pierre-Denis-alias-Per-Denez-n-est-plus_6346-1891543-fils-tous_filDMA.Htm.''Pierre Denis alinome Pêr Denez ne plu estas''], ouest-france.fr, la 30an de julio 2011, </ref>. Per la redakto de romanoj, de provo kaj de metodo de lingvoj, li kontribuis al la protekto de la bretona skribas<ref name = "Ouest France Dimanche">Ouest France Dimanche, 31an de julio 2011, nekrologo de Pêr Denez, p. 4.</ref>.
== Trairo ==
Li faras liajn studojn al la kolegio Saint-Martin de Rennes.<br/>
Li estas levita sola per lia patrino, kudristino en Rennes, urbo kie la bretona ne estas parolita. Li lernas lin sekve per li mem ekde la aĝo de 13 jaroj kaj, poste frekventante la aktivajn mezojn por Bretonio dum liaj universitataj studoj en Rennes, dum la [[Dua mondmilito]]. Li komencas publikigi al tiu epoko lian novan premieron en bretona en la ĵurnalo ''[[Arvor (ĵurnalo)|*Arvor]]''<ref>loko Klask: ''"Tiuj ok novaĵoj de Per Denez jam estis eldonitaj inter 1943 kaj 1966 en malsamaj revuoj: Arvor, Jaro Avel, Pafo na n-Og, kaj precipe Al Liamm. MHY kolektis ilin en sola kaj sama laboro"'', vidi [http://www.klask.com/index.php?dib=11&niv=8106] (MHY estas la eldonejo [[Mouladurioù Hor Yezh]], gvidita de Pierre Denis)</ref>.
En 1945, li reprenas liajn studojn kiuj grava malsano malhelpis lin daŭrigi ekde 6 jaroj kaj preparas licencon de angla kiu alportas lin por pasi jaron al la universitato de Aberdeen, pri tio [[Skotlando]].
Li unue instruis la anglan en Quimper, sed, laŭ [[Bernard La Nail]], pro liaj bretonaj devontigoj, li estas poste « ekzilita » al [[Périgueux]]<ref>''Vortaro de la romanistoj de Bretonio'', rubriko Per Denez, p. 80.</ref>. Li estas poste afektita al la kolegio de [[Douarnenez]] kie li faras la scion de lia estonta edzino kiu parolas la bretonan kaj helpos lin en liaj lingvaj esploradoj lexicographiques. Li kreas tie unun [[Bagad|*bagad]].<br/>Pasinte tezon sur la bretonan de Douarnenez, li estas nomita kiel docento al la Sekcio Breton kaj keltaj lingvoj de la [[Universitato Rennes 2 Alta Bretonio]] kie restos dudek unu jaroj kaj de kiu li prenos la kapon. Pri tio [[1981]], danke al lia ago, la licenco de bretona estas kreita<ref name = "Ouest France Dimanche"/> sur persona decido de la nova prezidanto de la Respubliko, [[François Mitterrand]].<br/>[[Lukian Kergoat]] sekvis al li ĉe la fronto de la Departemento de Kelta de la [[Universitato de Rennes 2]] pri tio [[1990]]. Lia filo [[Gwendal Denez]] partoprenas al tiu departemento.
Plejaĝulo prezidanto de la scienca konsilio kaj de animacio de la [[kultura instituto de Bretonio|kultura Instituto de Bretonio]] [[1984]]. Plejaĝulo prezidanto de la federacio de la asocioj de bretona lingvo, [[Kuzul ar Brezhoneg]]. Prezidanto de la Komitato de apogo al la listo [[bretona demokratia unio|bretona demokratia Unio]], al la [[francaj regionaj Elektoj de 1998|regionaj elektoj de 1998]]. En marto [[1999]], li ŝajnigas la monatan ''[[Armor Revuo]]'', en vido elekti la Bretonan havante la plej aginta por la [[Bretonio]] dum la tridek lastaj jaroj, la nomoj de [[Jean-Michel Kernaleguen]] kaj [[Christian La Bihan]]{{necesa Referenco}}, aktivaj de la [[Fronto de Liberiĝo de Bretonio]]{{necesa Referenco}}.
la 3an de aŭgusto 2011, pli ol duon-milo de amikoj venis redoni al li lastan omaĝon al Boacoj en la preĝejo Dipatrino en Saint-Melaine. Inter ili multnombraj politikaj personecoj kaj kulturaj bretonaj. La ceremonio, kiu disvolvis sin plene pri tio bretona, dum kiu [[Nolwenn Korbel]] kantis, finis sin per li ''[[Bro Gozh iras zadoù]]''.<ref name="ABP"/>
==Rolo en la bretona literaturo==
Sen esti juĝita kiel majstro indépassable, Pierre Denis estas bona romanisto kiu provis reprodukti en bretona la plej bona el la anglosaksaj teknikoj de konstruo de la rakonto. Li estas al li foje riproĉita de ne ĉiam esti al la nivelo de tiuj kiuj havis la bretonan kiel patrina lingvo, sed li estas malproksime de esti la sola kiu trovis sur lia pli bretona vojo [[Bretona lingvo|*brittophone]] ke al li.
Kiel eldonisto, li ludis tre gravan rolon, unue al la revuo kaj al la eldonoj ''Al Liamm'', poste al la eldonoj ''Mouladurioù Hor Yezh'' kaj ''Hor Yezh''.
== Bretona kulturo ==
Kiel specialisto de la instruado, li tradukis lian sperton en la kreon de pluraj metodoj de staĝo de la bretona kiun havis sukceso en la jaroj 1980, dum la kriz-okazo de la [[peurunvan]] kiel ĉefa ortografia normo kaj faras tiel la ponton inter la laboroj de Roparz Hemon kaj la plej modernaj metodoj (metodo Oulpan por la bretona de Nicolas Davalan, ekzemple). Lia plej konita libro ''Brezhoneg buan hag aes'' (La bretona facile kaj rapide) estas metodo de lingvo elirinta en 1972 kaj kiu formis dum 20 jaroj de la studentoj kaj de la bretonnants amatoroj<ref name = "Ouest France Dimanche"/>.<br/>
Li estis firma partiano de la reeldono en la ortografia normo [[Peurunvan|*peurunvan]] de la eksaj tekstoj en bretona, en pedagogia celo, kaj al la intenco de la junaj generacioj.<br/>
Tio valoras al li konflikti kun tiuj kiuj preferas apliki la universitatajn metodojn kaj konservi la malnovajn ortografiojn<ref>Estas parto de la konflikto kiun li havos en 1995 kun [[Françoise Morvan]], de kiu li malakceptas gvidi la tezon. Estas vere ke ĉi tiu venis sur la terenon de ludo de Rennais, familiara de la urba kaj unua Biblioteko uzanto de la transskribo de Luzel per Joseph Ollivier, ke Pierre Denis bone estis koninta. Vidi la version de F. Morvan en ''La Mondo kvazaŭ'' kaj tiu Pierre Denis, en la postparolo de Joseph Ollivier, ''La fabeloj de Luzel'', Hor Yezh, 1995 [ISBN2-910699-11-0] .</ref>. Li sekve eldonis en bretona modernigita granda parto de la fabeloj kolektitaj de François Luzel al la eldonoj [[Al Liamm]], ekde 1980.
==Esperanto ==
*Per Denez estis ne nur unu el la ĉefaj metiistoj de la renoviĝo de la bretona lingvo sed ankaŭ viro malfermita al ĉiuj kulturoj ĉar li estis lerninta la internacian lingvon [[Esperanto]] de kiu li estis kompreninta la utilon por la transmisio de la valoroj de humanismo. Li estis kreinta katedron de Esperanto al la sino de la Universitato de Rennes 2, kiam li gvidis tie la departementon de keltaj Studoj.
Ioma nombro de personoj lernis la bretonan ekde la metodo ''La bretona lingvo rapida kaj facila'', tradukita en Esperanto per [[Merwen Runpaot]] ekde la metodo ''Brezonheg buan hag aes'' de Per Denez, eldonita en 1997 per Hor Yezh. Tio faris sekve al ''Komprenit jaro esperanteg'' de Merwen Runpaot, kurso de Esperanto en bretona lingvo, eldonita en 1993 ankaŭ per Hor Yezh kaj al la multnombraj artikoloj sur Esperanto kiu Per Denez publikigis regule en la revuo Hor Yezh.<ref name="ABP"/>
== La politika aktivulo==
En 1959, li faras parton de la grupo de adheraj junuloj, por la plimulto studentoj rennais, de la [[movado por la organizo de Bretonio]], unua politika strukturo de la [[Emsav]] postmilita, kiu decidis organizi sin en tendenco per la perita de la ''Kaieroù jaro Emsaver Yaouank'' (« Kajeroj de la bretona aktiva junulo »), simpla bulteno multigraphié. Ilia celo estas precipe kontribui al pli bona politika formado, historia kaj ekonomia sur Bretonio.<br/>
Multe da la studentoj, kiel [[Ronan Leprohon]], evoluos al la maldekstro de la bretona movado, tio estas la [[UDB]], sed la plej aĝaj kiel Pierre Denis aŭ Jean Delalande restos ankritaj en tradicia pozicio, "« nek maldekstra, nek dekstra »"<ref>Michel Nicolas, ''Historio de la movado bretona - Emsav'', Parizo: Syros, 1982, p. p. 192-193</ref>.
==La eldonisto de revuoj kaj de libroj==
Pri tio [[1957]], kun [[Guy Étienne]] kaj Jean Desbordes, li estas al la deveno de la reakiro de la revuo ''[[Ar Vro]]'' kiu, de politika apogo subtenante la movadon por la organizo de Bretonio, fariĝas revuo de studoj kiujn ludos grava rolo en la théorisation de la politikaj luktoj por Bretonio en la jaroj 70 kaj la disvastigo de la poezio en bretona<ref>Michel Nicolas, ''Historio de la movado bretona - Emsav'', Parizo: Syros, 1982, p. 178.</ref>.
Pierre Denez fondis plurajn revuojn en bretona de kiu ''[[Kened]]'' kiu kunfandis en 1949 kun ''Al Liamm''. Li gvidis la revuon de bretona lingvistiko ''[[Hor Yezh]]'' kaj la eldonejo [[Mouladurioù Hor Yezh]]. Li kreis la revuon kaj la kolekton ''Skrid'' (en la eldonoj Mouladurioù Hor Yezh) kiu estis la loko de juna multnombra eksperimentado verkistoj en bretona, granda parto de eniru ili estante liaj puraj studentaj.<br/>
== Distingoj ==
* Li estas indikita « bretono de la jaro » per ''[[Armor revuo]]'' en 1981.
* Li ricevis la kolieron de la [[Ordo de la Ermeno (nuntempa distingo)|Ordo de la Ermeno]] pri tio [[1989]] al [[Nanto]]; distingo kiu honorigas, ĉiu jaro, kvar personecoj engaĝitaj en la radiado de la [[Bretonio]]
* Li ricevis la [[Creu de Sant Jordi]], distingo aljuĝita de la [[Generalitat de Katalunio]], en 1993
* Li estas same [[doktoro honoris kaŭzis]] de la [[nacia Universitato de Irlando]].
== Citaĵoj ==
{{Citaĵo bloko|En 1944-1945 Bretonio konis persekutadon kiel ŝi ne estis koninta pri tio ekde la [[Chouannerie]]… Kiom de studentoj, en Rennes, irante promeni sin al la [[Parko de la Thabor|*Thabor]], scias ke estis pafmortigitaj tie, en la Truo de la Infero, de la [[bretona Naciismo dum la Dua mondmilito|bretonaj naciistoj]], kaj ke ili marŝas sur teron sanktigitan de ilia sango? Kiom iras flori, de tempo al tempo, la tombon de [[Léon Jasson]], kiu estis tiel feliĉa morti por Bretonio?… Aŭ tiu de [[Guy Vissault de Coetlogon]] kiu respondis, kiam li estis mortokondamnita: “Estas honoro, Sinjoroj”, kaj kiu malakceptis tendenci la manon por demandi kompaton? La [[irlanda]]no fieras de iliaj martiroj, de iliaj “perfiduloj” : la Bretonaj, kun la sama gusto por la festoj de morto, restas frapitaj de hontinda sorto: ili ne ankoraŭ forpuŝis de iliaj spiritoj la pezon de la francaj mensogoj.|Pierre Denis|artikolo de [[1961]], aperinta en la revuo ''Preder'' (urbo per [[Michel Denis]])|_stilo_=*left}}.
== Eldonoj ==
===Fikcio===
* ''Glas evel daoulagad tio hlas ha ne oant ket mia re'', Al Liamm [[1979]]
* ''Hiroc'h eo jaro amzer eget ar vuhez'', Mouladurioù Hor Yezh, [[1981]]
* ''Evit jaro eil gwech'', MHY, [[1982]]
* ''Havitaj amzer '*zo bet'', MHY, [[1992]]
* ''En vi all de jaro douar ha de jaro neñv'', MHY, [[1993]]
* ''Da Rouz Jaro Noz'', MHY, [[1996]]
===Lingvistiko kaj metodoj de lingvo===
* ''Kentelioù brezhoneg: eil derez'', [[Al Liamm]], [[1971]]
* ''struktura Studo de bretona dialekto: [[Douarnenez]]'', tezo (3 flugo.), Universitato de Rennes, [[1977]]
* ''Geriadur brezhoneg Douarnenez'', 4 flugo., [[Mouladurioù Hor Yezh]], [[1980]], [[1981]], [[1985]]
* ''Monto war-raok ganto ar brezhoneg'', MHY, [[1987]]
* ''Brezonheg buan hag aes'', Hor Yezh, 1997 (tradukita en Esperanto per Merwen Runpaot sub la titolo ''La bretona lingvo rapida kaj facila'')<ref name="ABP">[http://www.agencebretagnepresse.com/fetch.php?id=22870&title=disparition%20d%27un%20ami Malapero de amiko de la esperantistoj: Per Denez]</ref>
===Artikoloj kaj provoj===
En franca
* Joseph Ollivier, ''La fabeloj de Luzel'' (Prefaco de Per Denez, sekvita de Postparolo sur “Puraj Bretonaj” Fabeloj-Tero de Brume, 1994), Hor Yezh, 1995 [ISBN2-910699-11-0]
* ''Bretonio kaj popoloj de Eŭropo'', MHY, [[1999]].
En bretona
* ''Yezh ha bro'', MHY, [[1998]]. (Esearo aperintaj en ĵurnaloj. Li aliras tie, en artikoloj de batalo aŭ de interkonsiliĝo, de la ankaŭ diversaj aferoj kiuj la lingvo kaj lia instruado al la lernejo aŭ danke al [[Skol Ober]], [[Roparz Hemon]], « patro de la moderna bretona literaturo » laŭ [[Añjela Duval]], la kelta mondo, precipe la [[Irlando (insulo)|Irlando]], kaj ke la ĉeno de la [[bretona]] ne disrompas sin.
==Diversa==
* ''Korf jaro den'' (''La korpo de la Viro''); Brest, Skridoù Breizh , 1943. (Malgranda lernolibro de [[anatomio]] pri tio [[bretona]],{{necesa Referenco}} en kiu li klarigas same ke estas "tri rasoj" kaj ke la blanka raso estas "la plej bela" - teksto reprenita de ''La Anaso ĉenita''). {{Necesa referenco}}
===Tradukoj===
* Teodor Storm, Aquis submersus, Al Liamm, 1950
==Bibliografio==
* Bernard kaj Jacqueline La Nail, ''Vortaro de la romanistoj de Bretonio'', rubriko ''Per Denez'', p. 80. Spézet, Keltia Graphic eldonas, 1999, {{ISBN|2-913953-01-8}}
== Referencoj ==
<references />
{{Portalo|Bretonio|Lingvoj|Literaturo}}
{{DEFAULTSORT:Denis, Pierre}}
<!-- [[br:Pêr Denez]]
[[ca:Per Denez]]
[[cy:Pêr Denez]]
[[en:Pêr Denez]]
[[fr:Pierre Denis (linguiste)]]
[[ga:Pêr Denez]]
-->
