Vidi fonton por Vistulo

{{Geokesto | Rivero
<!-- *** Kapo *** -->
| nomo               = Vistulo
| alia_nomo         = {{LingvoKunNomo|pl|pol|''Wisła''}}
| alia_nomo1         = 
| kategorio           = rivero
<!-- *** Dosiero *** -->
| dosiero              = Kraków_Wisła_11.jpg
| dosiero_priskribo    = Vistulo en Krakovo
<!-- *** Nomo *** -->
| etimologio         = 
| kromnomo           = 
| kromnomo_tipo      = 
<!-- *** Lando ktp. *** -->
| lando               = {{Flago|Pollando|nomo=jes}}
| lando_tipo          = Landoj
| ŝtato              =
| regiono             = 
| regiono1            = 
| distrikto           = 
| distrikto1          = 
| distrikto2          = 
| komunumo            =
| municipo       =
| montaro        = 
<!-- *** Familio *** -->
| parenco             = 
| urbo_faldo = 1
| urbo_tipo          = Kelkaj gravaj urboj
| urbo               = Krakovo
| urbo1              = Sandomierz
| urbo2              = Varsovio
| urbo3              = Płock
| urbo4              = Toruno
| urbo5              = Bidgoŝto
| urbo6              = Gdansko
| alfluanto_maldekstre_faldo =
| alfluanto_maldekstre = Pilica
| alfluanto_dekstre_faldo = 1
| alfluanto_dekstre  = San
| alfluanto_dekstre1 = Wieprz
| alfluanto_dekstre2 = Bug
| alfluanto_dekstre3 = Narew
| memorindaĵo        =
<!-- *** Situo *** -->
| fonto              = Barania Góra
| fonto_tipo         = Fonto
| fonto_situo        = 
| fonto_regiono      = 
| fonto_lando        = Pollando
| fonto_longo        = 
| fonto_longo_unuo   = 
| fonto_leviĝo       = 1107
| fonto_lat_d        = 
| fonto_lat_m        = 
| fonto_lat_s        = 
| fonto_lat_NS       = N
| fonto_long_d       = 
| fonto_long_m       = 
| fonto_long_s       = 
| fonto_long_EW      = E
| koordinatoj_ne_en_titolo = true
| enfluejo           = Balta Maro
| enfluejo_situo     = apud [[Gdansko]]
| enfluejo_leviĝo    = 0
| enfluejo_lando     = Pollando
| enfluejo_lat_d     = 
| enfluejo_lat_m     = 
| enfluejo_lat_s     = 
| enfluejo_lat_NS    = N
| enfluejo_long_d    = 
| enfluejo_long_m    = 
| enfluejo_long_s    = 
| enfluejo_long_EW   = E
<!-- *** Dimensioj *** -->
| longo            = 1047
| longo_tipo       = 
| longo1           = 
| longo1_tipo      = 
| longo2           = 
| longo2_tipo      = 
| larĝo            =
| profundo         =
| akvokolektejo    = 194424
| akvokolektejo_tipo = 
| trafluo          = 1080
| trafluo_situo    = Gdansko
| trafluo_max      = 
| trafluo_min      = 
<!-- *** Liberaj kampoj *** -->
| libera               = 
| libera_tipo          = 
<!-- *** Mapoj *** -->
| mapo               = Vistula_river_map.png
| mapo_fono          = 
| mapo_priskribo     = Mapo de riverfluo
| mapo_lokumilo      = 
<!-- *** Retpaĝoj *** -->
| commons            = Vistula
| statistiko         =
| retpaĝo            =
<!-- *** Notoj *** -->
| notoj          = {{Mapkadro rivero}}
}}
'''Vistulo''' estas la plej granda [[rivero]] de [[Pollando]]. Ĝi longas 1047 km kaj estas la plej longa rivero fluanta en [[Balta Maro|Baltan Maron]] (malmulte pli longa ol [[Daŭgavo]], 1020 km). Ĝi ne estas tamen la plej akvoriĉa, ĉar la rivero [[Neva]], elfluanto de la [[Ladoga (lago)|Lago Ladoga]], estas pli ol duoble pli riĉa je akvo.

La akvofonto situas en la suda parto de la lando, en la [[Beskidoj]], je la alteco de 1107 metroj super la marnivelo.

Ĝi komence fluas orienten, poste daŭre norden kun grandaj kurboj. Ĝi trafluas la tutan landon kaj oriente de [[Gdańsk]] alfluas al [[Golfo de Gdansko]] per larĝa [[riverdelto]]. La akvokolekta areo estas ĉirkaŭ 194.000 km², kies 4/5-ono troveblas en Pollando.

Alfluanto estas [[Soła]].

== Nomo ==
[[Hidronimo]] "Wisła" havas pli ol 2000 jarojn.

La unua mencio skribita [[latine]] devenas de la jaroj [[-7|7]]-[[-5|5 a.K.]] kaj estas en la [[mapo]] de [[Marcus Vipsanius Agrippa]] ekspoziciita en ''Porticus Vipsania''. Ĝi estas ankaŭ en ''Chorographia'' ([[44]] p.K.) de [[Pomponius Mela]], kiel ''Visula'', kaj en ''Natura historio'' ([[77]]) de [[Plinio la Maljuna]], kiu nomis la [[rivero]]n ''Visculus'' aŭ ''Vistla''. Ambaŭ asertas ke tiam la rivero estis la limo inter [[ĝermanoj|ĝermanaj]] kaj [[sarmatoj|sarmataj]] triboj.

La latina nomo troveblas ankaŭ en pluaj lokoj, ekzemple en la 3-a jarcento (Gaius Iulius Solinus) kaj en la [[5-a jarcento]] (Divisio orbis terrarum).

La greka [[Ptolemeo]] nomis la riveron greke ''Ouistoula'' kaj donis nomojn kaj sidejojn de Vistulaj [[tribo]]j: Venedoj, [[Gotoj]], Galindoj.

[[Wincenty Kadłubek]] nomis Vistulon Vandalus, devenigante la rivernomon de la persona nomo Wanda, kaj tiun ĉi de la [[vorto]] vanduo, signifanta en la [[litova]] lingvo [[akvo]]n, simile al Ouiádou (= akvo, rivero) de Ptolemeo (rivero [[Odra]]). Tamen [[Jan Długosz]] en Annales seu cronicae incliti... nomas Vistulon "rivero Biała": a nationibus orientalibus Polonis vicinis, ab aquae condorem Alba aqua... nominatur.

Laŭ pluraj fakuloj, oni povas rekrei la plej malnovan formon kiel *Wīstlā, kaj pruvi ligon kun la radiko *weys „flui”, de kiu devenas ankaŭ la nomoj de aliaj riveroj ([[Weser]], [[Viesinta]] ktp).<ref>{{Citaĵo el libro |aŭtoro=D.Q. Adams |titolo=Encyclopedia of Indo-European Culture |eldoninto=Fitzroy–Dearborn, Londono |jaro=1997 |lingvo=en |paĝoj=207 }}</ref> Laŭ aliaj fakuloj, tamen, pro manko de ligoj en [[loknomo]]j kaj manko de la [[vortero]] *Wīstl- en historiaj [[lingvo]]j, oni povas akcepti, ke [[hindeŭropa lingvaro|hindeŭropaj popoloj]] transprenis la nomon de pli fruaj, ne-hindoeŭropaj loĝantoj.<ref>{{Citaĵo el libro |aŭtoro=Zbigniew Babik |lingvo=pl |titolo=Najstarsza warstwa nazewnicza na ziemiach polskich w granicach średniowiecznej Słowiańszczyzny |eldoninto=Uniwersitas Kraków |jaro=2001 |paĝoj=313–315 |isbn=83-7052-597-0}}</ref>

== Trapaso ==
Fontoj de la rivero troviĝas en suda Pollando, ĉe alteco de 1107 m super la [[marnivelo]] (Czarna Wisełka) kaj 1080 m super la marnivelo (Biała Wisełka), sur okcidenta [[deklivo]] de Barania Góra en [[Sileziaj Beskidoj]].

En [[geografio|geografia]] senco Vistulo havas du fontajn riveretojn: Biała Wisełka (Blanka Vistuleto) kaj Czarna Wisełka (Nigra Vistuleto). Tamen en [[hidrologio|hidrologia]] senco Vistulo komenciĝas en la loko de kunligo de la [[rivereto]] Malinka kun la rivereto Wisełka estiĝinta pro kunligo de Blanka kaj Nigra Vistuletoj.

Disdivido de la trapaso:
* supra kuro – de la fontoj ĝis [[Zawichost]] (malsupre de la [[riverbuŝo]] de San)
* meza kuro – de Zawichost ĝis riverbuŝo de [[Narevo]] (al akva sojlo ĉe [[elektrejo]] de [[Włocławek]])
* malsupra kuro – de la riverbuŝo Narevo ĝis la elbuŝiĝo.

== Lokoj situantaj apud Vistulo ==
{{Div col|cols = 2}}
* [[Wisła]]
* [[Ustroń]]
* [[Harbutowice]]
* [[Górki Wielkie]]
* [[Skoczów]]
* [[Strumień]]
* [[Zabrzeg]] – nur dekstraborde
* [[Goczałkowice-Zdrój]] – nur maldekstraborde
* [[Czechowice-Dziedzice]] – nur dekstraborde
* [[Brzeszcze]] – nur dekstraborde
* [[Wola]] – nur maldekstraborde
* [[Harmęże]] – nur dekstraborde
* [[Bieruń]] – nur maldekstraborde
* [[Bobrek]] – nur maldekstraborde
* [[Gorzów]] – nur maldekstraborde
* [[Oświęcim]] – nur dekstraborde
* [[Skawina]] – nur dekstraborde
* [[Krakovo]]
* [[Niepołomice]] – nur dekstraborde
* [[Nowe Brzesko]] – nur maldekstraborde
* [[Opatowiec]] – nur maldekstraborde
* [[Nowy Korczyn]] – nur maldekstraborde
* [[Szczucin]] – nur dekstraborde
* [[Połaniec]] – nur maldekstraborde
* [[Baranów Sandomierski]] – nur dekstraborde
* [[Tarnobrzeg]] – nur dekstraborde
* [[Sandomierz]]
* [[Zawichost]] – nur maldekstraborde
* [[Annopol]] – nur dekstraborde
* [[Józefów nad Wisłą]] – nur dekstraborde
* [[Solec nad Wisłą]] – nur maldekstraborde
* [[Kamień Puławski]] – nur dekstraborde
* [[Janowiec]] – nur maldekstraborde
* [[Kazimierz Dolny]] – nur dekstraborde
* [[Bochotnica]] – nur dekstraborde
* [[Parchatka]] – nur dekstraborde
* [[Puławy]] – nur dekstraborde
* [[Góra Puławska]] – nur maldekstraborde
* [[Stężyca]] – nur dekstraborde
* [[Dęblin]] – nur dekstraborde
* [[Świerże Górne]] – nur maldekstraborde
* [[Czersk]] – nur maldekstraborde
* [[Góra Kalwaria]] – nur maldekstraborde
* [[Karczew]] – nur dekstraborde
* [[Otwock]] – nur dekstraborde
* [[Józefów]] – nur dekstraborde
* [[Varsovio]]
* [[Łomianki]] – nur maldekstraborde
* [[Jabłonna]] – nur dekstraborde
* [[Nowy Dwór Mazowiecki]] – nur dekstraborde
* [[Zakroczym]] – nur dekstraborde
* [[Czerwińsk nad Wisłą]] – nur dekstraborde
* [[Wyszogród]] – nur dekstraborde
* [[Płock]]
* [[Dobrzyń nad Wisłą]] – nur dekstraborde
* [[Włocławek]]
* [[Stary Bógpomóż]] – nur dekstraborde
* [[Bobrowniki]] – nur dekstraborde
* [[Stare Rybitwy]] – nur dekstraborde
* [[Nieszawa]] – nur maldekstraborde
* [[Ciechocinek]] – nur maldekstraborde
* [[Osiek nad Wisłą]]
* [[Złotoria]] – nur dekstraborde
* [[Toruń]]
* [[Solec Kujawski]] – nur maldekstraborde
* [[Bydgoszcz]] (tra la kvartalo Fordon) – nur maldekstraborde
* [[Chełmno]]
* [[Świecie]] – nur maldekstraborde
* [[Grudziądz]] – nur dekstraborde
* [[Dragacz]] – nur maldekstraborde
* [[Nowe]] – nur maldekstraborde
* [[Gniew]] – nur maldekstraborde
* [[Malbork]] (apud rivero Nogat)
* [[Tczew]] – nur maldekstraborde
* [[Gdańsk]] – apud rivero Martwa Wisła, kaj ankaŭ apud Przekop Wisły tra Insulo Sobieszewska
* [[Mikoszewo]] – dekstraborde de Przekop Wisły
{{Div col end}}

== Notoj kaj referencoj ==
{{Referencoj}}

== Vidu ankaŭ ==
* [[Vistula Laguno]]
* [[Jaro de Vistulo]]

== Bibliografio ==
* Stanisław Gierszewski, ''Wisła w dziejach Polski'' (Vistulo en historio de Pollando), Wydawnictwo Morskie, [[Gdańsk]] 1982, p. 278

== Eksteraj ligiloj ==
* [http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_XIII/577 Wisła] en Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. volumo XIII: Warmbrun – Worowo. [[Warszawa]] 1893

{{-}}
{{Commons|Wisła (river)}}

[[Kategorio:Vistulo| ]]
[[Kategorio:Riveroj en Pollando]]
[[Kategorio:Akvaro en Beskidoj]]
[[Kategorio:Akvokolekta areo de Vistulo]]