Saltu al enhavo

El Niño Suda Oscilado: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Browse history interactively
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 1: Linio 1:
[[Image:soi.svg|thumb|right|Southern Oscillation Index timeseries 1876–2012.]]
[[Image:soi.svg|thumb|right|Indico de temposerioj de la Suda Oscilado 1876–2012.]]


'''El Niño–Suda Oscilado''' ('''ENSO''') estas neregula perioda variado en [[vento]] kaj [[Marsurfaca temperaturo|marsurfacaj temperaturoj]] ĉe la tropika orienta Pacifika Oceano, tuŝante multon de tropikoj kaj ĉetropikoj. La plivarmiga fazo estas konata kiel ''[[El Niño]]'' kaj la plimalvarmiga fazo kiel ''[[La Niña]]''. ''Suda Oscilado'' estas la akompana atmosfera komponanto, kongrue kun la ŝnĝo de la marsurfaca temperaturo: ''El Niño'' estas akompanata per alta, kaj ''La Niña'' per malalta aera [[surfaca premo]] en la tropika okcidenta Pacifiko.<ref name="CPC ENSO">{{cite web | author = Climate Prediction Center| publisher = National Centers for Environmental Prediction| title = Frequently Asked Questions about El Niño and La Niña | url = http://www.cpc.noaa.gov/products/analysis_monitoring/ensostuff/ensofaq.shtml#DIFFER | date = 2005-12-19 | accessdate = 2009-07-17}}</ref><ref>{{cite book |title=Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change |editors=Solomon, S., D. Qin, M. Manning, Z. Chen, M. Marquis, K.B. Averyt, M. Tignor kaj H.L. Miller |chapter=Observations: Surface and Atmospheric Climate Change|publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge, UK |pages=235–336 |url=http://www.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/ch3.html |author=Trenberth, K.E., P.D. Jones, P. Ambenje, R. Bojariu, D. Easterling, A. Klein Tank, D. Parker, F. Rahimzadeh, J.A. Renwick, M. Rusticucci, B. Soden kaj P. Zhai}}</ref> La du periodoj daŭras po kelkajn jarojn (tipe po tri al kvar) kaj ties efikoj varias en intenseco.<ref>{{cite web|url=http://www.metoffice.gov.uk/research/climate/seasonal-to-decadal/gpc-outlooks/el-nino-la-nina/enso-description |title=El Niño, La Niña and the Southern Oscillation |publisher=MetOffice |accessdate=2015-08-18}}</ref>
'''El Niño–Suda Oscilado''' ('''ENSO''') estas neregula perioda variado en [[vento]] kaj [[Marsurfaca temperaturo|marsurfacaj temperaturoj]] ĉe la tropika orienta Pacifika Oceano, tuŝante multon de tropikoj kaj ĉetropikoj. La plivarmiga fazo estas konata kiel ''[[El Niño]]'' kaj la plimalvarmiga fazo kiel ''[[La Niña]]''. ''Suda Oscilado'' estas la akompana atmosfera komponanto, kongrue kun la ŝnĝo de la marsurfaca temperaturo: ''El Niño'' estas akompanata per alta, kaj ''La Niña'' per malalta aera [[surfaca premo]] en la tropika okcidenta Pacifiko.<ref name="CPC ENSO">{{cite web | author = Climate Prediction Center| publisher = National Centers for Environmental Prediction| title = Frequently Asked Questions about El Niño and La Niña | url = http://www.cpc.noaa.gov/products/analysis_monitoring/ensostuff/ensofaq.shtml#DIFFER | date = 2005-12-19 | accessdate = 2009-07-17}}</ref><ref>{{cite book |title=Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change |editors=Solomon, S., D. Qin, M. Manning, Z. Chen, M. Marquis, K.B. Averyt, M. Tignor kaj H.L. Miller |chapter=Observations: Surface and Atmospheric Climate Change|publisher=Cambridge University Press |location=Cambridge, UK |pages=235–336 |url=http://www.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/ch3.html |author=Trenberth, K.E., P.D. Jones, P. Ambenje, R. Bojariu, D. Easterling, A. Klein Tank, D. Parker, F. Rahimzadeh, J.A. Renwick, M. Rusticucci, B. Soden kaj P. Zhai}}</ref> La du periodoj daŭras po kelkajn jarojn (tipe po tri al kvar) kaj ties efikoj varias en intenseco.<ref>{{cite web|url=http://www.metoffice.gov.uk/research/climate/seasonal-to-decadal/gpc-outlooks/el-nino-la-nina/enso-description |title=El Niño, La Niña and the Southern Oscillation |publisher=MetOffice |accessdate=2015-08-18}}</ref>


Ambaŭ fazoj rilatas al la cirkulado Walker, malkovrita de [[Gilbert Walker]] dum la komenco de la 20a jarcento. La cirkulado Walker estas okazigita de la premaj bazaj fortoj kiuj rezultas el [[Atmosfera premo|altaerprema sistemo]] super la orienta Pacifika Oceano, kaj el [[Malalta aeropremo|malaltaerprema sistemo]] super [[Indonezio]]. Kiam la cirkulado Walker malfortiĝas aŭ inversiĝas, ''El Niño'' rezultas, kaŭzante la fakton ke la oceana surfaco iĝas pli varmaj ol averaĝe. Speciale forta cirkulado Walker okazigas ''La Niña'', rezulte en pli malvarmaj oceanaj temperaturoj pro pliiĝanta superiĝado.
Ambaŭ fazoj rilatas al la cirkulado Walker, malkovrita de [[Gilbert Walker]] dum la komenco de la 20a jarcento. La cirkulado Walker estas okazigita de la premaj bazaj fortoj kiuj rezultas el [[Atmosfera premo|altaerprema sistemo]] super la orienta Pacifika Oceano, kaj el [[Malalta aeropremo|malaltaerprema sistemo]] super [[Indonezio]]. Kiam la cirkulado Walker malfortiĝas aŭ inversiĝas, ''El Niño'' rezultas, kaŭzante la fakton ke la oceana surfaco iĝas pli varmaj ol averaĝe. Speciale forta cirkulado Walker okazigas ''La Niña'', rezulte en pli malvarmaj oceanaj temperaturoj pro pliiĝanta superiĝado.

{{redaktata}}
Mekanismoj kiuj kaŭzas la osciladon restas studotaj. La ekstremoj de tiuj klimatmodelaj oscilaĵoj kaŭzas ekstreman veteron (kia inundoj kaj sekegoj) en multaj regionoj de la mondo. Disvolviĝantaj landoj dependantaj el [[agrikulturo]] kaj el [[fiŝkaptado]], partikulare tiuj limaj kun la Pacifika Oceano, estas la plej tuŝataj.
Mechanisms that cause the oscillation remain under study. The extremes of this climate pattern's oscillations cause extreme weather (such as floods and droughts) in many regions of the world. Developing countries dependent upon agriculture and fishing, particularly those bordering the Pacific Ocean, are the most affected.

==Notoj==
{{Reflist|30em}}

==Eksteraj ligiloj==
{{Commons category|El Niño/La Niña–Southern Oscillation}}
* [http://iri.columbia.edu/climate/ENSO/currentinfo/QuickLook.html Latest ENSO updates & predictions from the International Research Institute for Climate and Society]
* [http://www.cpc.ncep.noaa.gov/products/analysis_monitoring/ensostuff/ensofaq.shtml#ENSO NOAA FAQ "What is ENSO?"]
* [http://www.linkingweatherandclimate.com/ENSO/ El-Niño–Southern Oscillation]
* [http://www.cpc.ncep.noaa.gov/products/precip/CWlink/MJO/enso.shtml ENSO (El Niño–Southern Oscillation)]
* [http://www.bom.gov.au/lam/glossary/soid.htm SOI (Southern Oscillation Index)]
* [http://biophysics.sbg.ac.at/atmo/elnino.htm El-Nino, La-Nina, Southern Oscillation, ENSO]
* [http://www.new.dpi.vic.gov.au/agriculture/environment-and-community/climate/understanding-weather-and-climate/climatedogs/enso Animation of ENSO in Victoria, Australia]

[[Kategorio:Klimatoj]]

Kiel registrite je 20:26, 17 apr. 2016

Indico de temposerioj de la Suda Oscilado 1876–2012.

El Niño–Suda Oscilado (ENSO) estas neregula perioda variado en vento kaj marsurfacaj temperaturoj ĉe la tropika orienta Pacifika Oceano, tuŝante multon de tropikoj kaj ĉetropikoj. La plivarmiga fazo estas konata kiel El Niño kaj la plimalvarmiga fazo kiel La Niña. Suda Oscilado estas la akompana atmosfera komponanto, kongrue kun la ŝnĝo de la marsurfaca temperaturo: El Niño estas akompanata per alta, kaj La Niña per malalta aera surfaca premo en la tropika okcidenta Pacifiko.[1][2] La du periodoj daŭras po kelkajn jarojn (tipe po tri al kvar) kaj ties efikoj varias en intenseco.[3]

Ambaŭ fazoj rilatas al la cirkulado Walker, malkovrita de Gilbert Walker dum la komenco de la 20a jarcento. La cirkulado Walker estas okazigita de la premaj bazaj fortoj kiuj rezultas el altaerprema sistemo super la orienta Pacifika Oceano, kaj el malaltaerprema sistemo super Indonezio. Kiam la cirkulado Walker malfortiĝas aŭ inversiĝas, El Niño rezultas, kaŭzante la fakton ke la oceana surfaco iĝas pli varmaj ol averaĝe. Speciale forta cirkulado Walker okazigas La Niña, rezulte en pli malvarmaj oceanaj temperaturoj pro pliiĝanta superiĝado.

Mekanismoj kiuj kaŭzas la osciladon restas studotaj. La ekstremoj de tiuj klimatmodelaj oscilaĵoj kaŭzas ekstreman veteron (kia inundoj kaj sekegoj) en multaj regionoj de la mondo. Disvolviĝantaj landoj dependantaj el agrikulturo kaj el fiŝkaptado, partikulare tiuj limaj kun la Pacifika Oceano, estas la plej tuŝataj.

Notoj

Ŝablono:Reflist

Eksteraj ligiloj

  1. ↑ Climate Prediction Center (2005-12-19) Frequently Asked Questions about El Niño and La Niña. National Centers for Environmental Prediction. Alirita 2009-07-17.
  2. ↑ Trenberth, K.E., P.D. Jones, P. Ambenje, R. Bojariu, D. Easterling, A. Klein Tank, D. Parker, F. Rahimzadeh, J.A. Renwick, M. Rusticucci, B. Soden kaj P. Zhai. “Observations: Surface and Atmospheric Climate Change”, Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge, UK: Cambridge University Press, p. 235–336.
  3. ↑ El Niño, La Niña and the Southern Oscillation. MetOffice. Alirita 2015-08-18.
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=El_Niño_Suda_Oscilado&oldid=5925592"