Libera akvo
Libera akvo estas la grundakvo, kiu troviĝas en rokaĵoj influata de la kapilaraj kaj gravitaj fortoj.
Tipoj kaj ecoj
[redakti | redakti fonton]La kapilara akvo plenigas la kapilarajn porojn, transdonas la likvopremon kaj translokiĝas sub influo de la surfaca tensio. Influo de la kapilara forto al la ŝanĝo de la fiziko-mekanikaj ecoj de la rokaĵoj dependas de ilia konsisto. Kutime ĝi kaŭzas malfortikiĝon de la rokaĵoj en minkavoj.
La gravita akvo translokiĝas en la rokaĵoj sub influo de la pezoforto kaj hidraŭlika ŝarĝo en aperanta pro diferenco de hipsometriaj en markoj (por la supraj grundakvejoj) kaj pro diferenco de geostatika en premo (por la profundaj grundakvejoj). Ĝia enhavo dependas de poreco kaj fendeco de la rokaĵoj kaj esprimeblas kiel diferenco inter la plena kaj kapilara akvosorbeblo ru.
Uzado
[redakti | redakti fonton]La gravita akvo facile elpreneblas el la rokaĵoj, do oni elpumpas ĝin por akvoliverado. La intensan akvopumpadon akompanas terkrusta sinko. Foje libera akvo kaŭzas evoluon de karsto, sufozio en, soliflukcio en, estiĝo de akvogrundo de kaj aliaj. En areoj de minado tio kaŭzas malstabiliĝon de ŝtonminejaj kaj fosaj muroj, akvumiĝon de la minkavoj, subitan trarompon de akvoj kaj akvogrundoj en la minkavojn.
Literaturo
[redakti | redakti fonton]- [2004] Р. И. Вяхирев: Свободная вода // Российская газовая энциклопедия (ruse). Москва: Большая Российская энциклопедия, p. 395. ISBN 5-85270-327-3.