Urbomurego de Nurenbergo: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively

[kontrolita revizio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Kiel registrite je 07:59, 12 jan. 2015

La urbomurego estas unu el la plej gravaj historiaj monumentoj de la urbo Nurenbergo. En la nordo la vasta nurenberga fortikaĵo estas plene enigita en la fortikigaj konstruaĵoj.

Dum sia longa historio Nurenbergo nur unu fojon estis konkerata per militaj rimedoj: en 1945 fare de la usona armeo. Ke tio ĉi antaŭe neniam okazis, ne laste dankendas al la urba fortikigo, kiu dum la mezepoko validis kiel nesuperebla.

La antaŭlasta murego

La unuajn forikigaĵojn oni supozas jam por la 11-a jarcento ^[1]. En la 13-a jarcento la kvartaloj ambaŭflanke de la rivero Pegnitz, la Sebalda kaj la Lorenca Kolonioj, estis separe fortikigitaj. De tio konserviĝis sur la Sebalda flanko apud la fortikaĵo kaj la norda pordego Tiergärtner Tor aparte la turo Laufer Schlagturm en la oriento. Sur la Lorenca flanko ankoraŭ staras la Blanka Turo okcidente de la historia urbocentro. Konserviĝis ankoraŭ restaĵoj el la malnova urbofosaĵo, kio estas ankaŭ ekkonebla de la stratonomoj , kiuj finiĝas per -graben (= fosaĵo). Nur en 1320 ĝis 1325 oni kunigis la du urbopartojn trans la rivero per muregoj, de kiuj restis tri turoj^{[SL 1]}.

La lasta murego

La lasta remparkonstruaĵo finfariĝis en 1400, longis kvin kilometrojn kaj formis oblikvan paralelogramon. Ĉe ĝiaj kvar angulaj punktoj staras kvar pordegoturoj.

La remparo subdividiĝis en la veran muregon (ankaŭ nomata alta murego), la antaŭan grundonivelan kaĝon larĝan je 15 metroj, la kaĝomuron elstarantajn el la fosaĵo kaj la senakva fosaĵo. Entute ekzistis pruvebleproksimume 130 fosaĵo- kaj muroturoj ^[1]. La fosaĵo, ekestinta proksimume 1430 pro la minaco de la Husanaj Militoj, profundis 12 metrojn kaj larĝis ĝis 20 metrojn, sed ne entenis akvon. En 1452 la fosaĵo estis preta.

Aliron al la urboj ebligis sep pordegoj ^{[SL 2]}: la kvin ĉefaj turoj taŭgaj ankaŭ por ĉaroj kaj du trairejoj nure por piedirantoj. Krome ekzistis pordego kondukanta al la fortikaĵo. Kie la rivero Pegnitz forlasas la urbon, en 1489/94 oni superkonstruis ĝin per la fortikaĵo Fronveste; en la oriento du tegmentitaj defendopontoj formis la kaĝon Tratzenzwinger.

La turoj de la murego ricevis ekde 1540 laŭvice nomojn per kombinaĵo el koloroj kaj literoj ^{[SL 3]}: La nigra sekcio komenciĝas en la nordo ĉe la fortikaĵo (Elrigardejo Nigra A) kaj etendiĝas ĝis Riverinsulo Schütt en la oriento (Turo Nigra Z). Tie ĉi komenciĝas la blua sekcio per Blua A kaj etendiĝas ĝis Blua X en la sudo. Sekvas laŭ ĉi tiu sistemo ruĝa kaj verda sekcioj^[2]. La malnovaj nomoj ankaŭ nuntempe estas legeblaj ĉe la turoj.

Historiaj bildoj

Pordego Hallertor, 1873
Murego fine de la 19-a jarcento
Pordego Laufertorturm proks. 1890
Murego proks. 1890
Pordego Kasemattentor proks. 1900

Literaturo

Günther P. Fehring, Anton Ress (†): Die Stadt Nürnberg. Kurzinventar, 2-a eldono priverkita de Wilhelm Schwemmer, Munkeno: Dt. Kunstverl. 1977 [unver. Nachdruck 1982] (= Bayerische Kunstdenkmale; 10), p. 165sj.
Walter Haas: Ein Stück der älteren Nürnberger Stadtmauer beim Kornmarkt, en: Mitteilungen des Vereins für Geschichte der Stadt Nürnberg Band 76, 1989, p. 161 sj. - ankaŭ Konektite
Hanns Hubert Hofmann: Die Nürnberger Stadtmauer. Verlag Nürnberger Presse, Nurenbergo 1967
Reinhard Kalb: Darum beneidet uns jede Großstadt: Die schönste Stadtmauer weit und breit. En: Nürnberger Zeitung Nr. 247 vom 25. Oktober 2007, Nürnberg plus, S. + 1 - Konektite
Erich Mulzer: Die Stadtbefestigung. En: Erich Mulzer: Baedeker Nürnberg - Stadtführer, 9-a eldono. Von Karl Baedeker. Ostfildern-Kemnat: Baedeker, 2000, 134 S., ISBN 3-87954-024-1 - auch Konektite
Kurt Müller, Erich Mulzer: Die erste Bresche in Nürnbergs Stadtmauer. In: Nürnberger Altstadtberichte, eldoninto: Altstadtfreunde Nürnberg e.V., Nr. 15 (1990), pj. 37-80 (dokumentita per fotoj)
Erich Mulzer: Vom Umgang mit einem möglichen Weltkulturerbe. En: Nürnberger Altstadtberichte, eldoninto: Altstadtfreunde Nürnberg e.V., Nr. 25 (2000), S. 27-62 (dokumentita per fotoj)
Franz Willax: Nürnberger Stadtmauer im Jahrzehnt vor dem 30-jährigen Krieg. En: Mitteilungen der Altnürnberger Landschaft e.V., 1990, n-ro 1, pj. 210 – 214

Referencoj

Michael Diefenbacher, Rudolf Endres (eldoninto): Stadtlexikon Nürnberg. 2-a,plibonigita eldono. W. Tümmels Verlag, Nurenbergo 2000, ISBN 3-921590-69-8 (Konektite).

↑ Helge Weingärtner: Stadtbefestigung. S. 1018.
↑ Wiltrud Fischer-Pache: Stadttore und -türlein. p. 1026.
↑ Helge Weingärtner: Türme (alphabetische Bezeichnung). S. 1093.

aliaj fontoj

Ligoj eksteren

Urbomurego de Nurenbergo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio Urbomurego de Nurenbergo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

[LexBef-2] Helge Weingärtner: Stadtbefestigung. S. 1018.

[3] Wiltrud Fischer-Pache: Stadttore und -türlein. p. 1026.

[4] Helge Weingärtner: Türme (alphabetische Bezeichnung). S. 1093.

[norica.by.ru-1] 1,0 ^1,1 http://norica.by.ru/baedeker/besicht6.html

[baukunst-nuernberg.de-5] ttp://www.baukunst-nuernberg.de/epoche.php?epoche=Gotik&objekt=Letzte_Stadtbefestigung

[1]

[SL 1]

[SL 2]

[SL 3]

[2]

@@ Linio 6: / Linio 6: @@
 [[dosiero:Nuernberg Weisser Turm 2005.jpg|eta|rekta|Blanka Turo en 2005]]
 La unuajn forikigaĵojn oni supozas jam por la 11-a jarcento <ref name="norica.by.ru">http://norica.by.ru/baedeker/besicht6.html</ref>. En la 13-a jarcento la kvartaloj ambaŭflanke de la rivero Pegnitz, la Sebalda kaj la Lorenca Kolonioj, estis separe fortikigitaj. De tio konserviĝis sur la Sebalda flanko apud la fortikaĵo kaj la norda pordego ''Tiergärtner Tor'' aparte la turo ''Laufer Schlagturm'' en la oriento. Sur la Lorenca flanko ankoraŭ staras la Blanka Turo okcidente de la historia urbocentro. Konserviĝis ankoraŭ restaĵoj el la malnova urbofosaĵo, kio estas ankaŭ ekkonebla de la stratonomoj , kiuj finiĝas per -graben (= fosaĵo). Nur en 1320 ĝis 1325 oni kunigis la du urbopartojn trans la rivero per muregoj, de kiuj restis tri turoj<ref name="LexBef" group="SL">Helge Weingärtner: Stadtbefestigung. S. 1018.</ref>.
+== La lasta murego ==
+[[dosiero:Nürnberg Schlayerturm und Fronveste.jpg|eta|maldekstre|Riverfortikaĵo ''Fronveste'' en 2010]]
+[[dosiero:Nürnberg Maxtormauer Turm schwarzes H 4.jpg|eta|rekta|Turo „Nigra H“, 2010]]
+La lasta remparkonstruaĵo finfariĝis en 1400, longis kvin kilometrojn kaj formis oblikvan [[paralelogramo]]n. Ĉe ĝiaj kvar angulaj punktoj staras kvar pordegoturoj.
+La remparo subdividiĝis en la veran muregon (ankaŭ nomata ''alta murego''), la antaŭan grundonivelan kaĝon larĝan je 15 metroj, la kaĝomuron elstarantajn el la fosaĵo kaj la senakva fosaĵo. Entute ekzistis pruvebleproksimume 130 fosaĵo- kaj muroturoj <ref name="norica.by.ru"/>. La fosaĵo, ekestinta proksimume 1430 pro la minaco de la [[Husanoj|Husanaj]] Militoj, profundis 12 metrojn kaj larĝis ĝis 20 metrojn, sed ne entenis akvon. En 1452 la fosaĵo estis preta.
+Aliron al la urboj ebligis sep pordegoj <ref group="SL">Wiltrud Fischer-Pache: Stadttore und -türlein. p. 1026.</ref>: la kvin ĉefaj turoj taŭgaj ankaŭ por ĉaroj kaj du trairejoj nure por piedirantoj. Krome ekzistis pordego kondukanta al la fortikaĵo. Kie la rivero Pegnitz forlasas la urbon, en 1489/94 oni superkonstruis ĝin per la fortikaĵo ''Fronveste''; en la oriento du tegmentitaj defendopontoj formis la kaĝon ''Tratzenzwinger''.
+La turoj de la murego ricevis ekde 1540 laŭvice nomojn per kombinaĵo el koloroj kaj literoj <ref group="SL">Helge Weingärtner: Türme (alphabetische Bezeichnung). S. 1093.</ref>: La nigra sekcio komenciĝas en la nordo ĉe la fortikaĵo (Elrigardejo ''Nigra A'') kaj etendiĝas ĝis Riverinsulo ''Schütt'' en la oriento (Turo ''Nigra Z''). Tie ĉi komenciĝas la blua sekcio per ''Blua A'' kaj etendiĝas ĝis ''Blua X'' en la sudo. Sekvas laŭ ĉi tiu sistemo ruĝa kaj verda sekcioj<ref name="baukunst-nuernberg.de">http://www.baukunst-nuernberg.de/epoche.php?epoche=Gotik&objekt=Letzte_Stadtbefestigung</ref>. La malnovaj nomoj ankaŭ nuntempe estas legeblaj ĉe la turoj.
 == Historiaj bildoj ==
 <gallery perrow="5">