Abenaka lingvo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Alifono (diskuto | kontribuoj) e Post la rakontoj troviĝas dupaĝa abenaka-Esperanta glosaro, kiu klarigas la signifojn de la abenakaj vortoj uzitaj en la rakontoj. |
Alifono (diskuto | kontribuoj) Lingva revigligo |
||
| Linio 20: | Linio 20: | ||
}} |
}} |
||
La '''abenaka''' aŭ '''abnaka''' estas endanĝerigita lingvo apartenanta al la [[algonkena lingvaro]] de [[Kebekio]] kaj la nordaj ŝtatoj de [[Nov-Anglio]]. La lingvo havas orientajn kaj okcidentajn formojn kiuj malsamas laŭ [[leksiko]] ([[vortprovizo]]) kaj [[fonologio]] kaj estas foje konsiderataj kiel malsamaj lingvoj. |
|||
La '''Abenaka lingvo''' estas dialektaro, unue parolita en [[Vermonto]], norda [[Masaĉuseco]] kaj [[Majno]]. La nuntempa '''okcidenta abenaka lingvo''' estas parolata de kelkaj [[Abenakoj|Abenakaj]] maljunuloj en [[Odenak]], [[Kebekio]]. La '''orienta abenaka lingvo''' estis parolata ĝis la 1990-a jardeko en [[Majno]]. Oni nuntempe konsideras ĝin esti mortinta lingvo.<ref>Ethnologue http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=aaq</ref> |
|||
Ĝi estis unue parolita en [[Vermonto]], norda [[Masaĉuseco]] kaj [[Majno]]. |
|||
La ''okcidenta abenaka lingvo'' estas parolata de kelkaj maljunaj abenakoj en [[Odanako|Odanak]], [[Kebekio]]. Oni nuntempe konsideras ĝin esti mortinta lingvo<ref>[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=aaq Ethnologue] </ref>. En 2015 estis registritaj 12 parolantoj de la okcidenta abenaka. |
|||
La orientabenakaj lingvovariantoj estas parolataj de pluraj loĝantaroj, inkluzivanta de la [[mikmakoj]] kaj estis parolata ĝis la 1990-aj jaroj en Majno. |
|||
== Lingva revigligo == |
|||
Nova generacio aktive konservas kaj [[Lingva revivigo|revigligas]] la lingvon<ref>(en) "''[http://www.native-languages.org/penobscot.htm Native Languages of the Americas: Penobscot (Eastern Abnaki, Penawahpskewi, Penobscott)]''". native-languages.org.</ref>. Ili kreis plurajn abenakajn librojn, aŭdaĵojn, filmetojn kaj retajn instruilojn por helpi aliajn lerni la lingvon<ref>(en) "''[http://www.westernabenaki.com/ Western Abenaki Dictionary and Radio Online: Home of the Abenaki Language]''".</ref>. En julio 2013, la Nacio ''Penobscot'', la Universitato de Majno kaj la ''American Philosophical Society'' ricevis subvencion de la ''National Endowment for the Humanities'' (Nacia Fonduso por la homaj sciencoj) por pligrandigi kaj eldoni la unuan vortaron de la penobskota varianto<ref>(en) McCrea, Nickn, "''[http://bangordailynews.com/2013/07/11/news/penobscot/penobscot-nation-umaine-win-grants-to-help-revive-tribes-language/ Penobscot Nation, UMaine win grants to help revive tribe's language]''". Bangor Daily News, la 11-an de julio 2013.</ref>. En Majno, estas ĉirkaŭ 3.000 penobskotaj indianoj, kaj ĉi tiu grupo estas granda movada forto por la lingva revivigo<ref>(en) "''[http://www.native-languages.org/abna.htm Abnaki-Penobscot (Abenaki Language)]''". Native Languages of the Americas.</ref>. |
|||
== Vortoj == |
== Vortoj == |
||
| Linio 26: | Linio 35: | ||
== En Esperanto == |
== En Esperanto == |
||
Robert Dutil, Nanatasis, tradukita al Esperanto el la franca originalo fre de pluraj anoj de ESK<ref>(eo) [http://www.esperanto.qc.ca/wp-content/uploads/2020/11/Riverego142-144.pdf Eldonaĵoj de ESK 2020], Riverego, n-ro 142-144, p. 21-22</ref>. Post la rakontoj troviĝas dupaĝa abenaka-Esperanta glosaro, kiu klarigas la signifojn de la abenakaj vortoj uzitaj en la rakontoj. |
Robert Dutil, "Nanatasis", tradukita al Esperanto el la franca originalo fre de pluraj anoj de ESK<ref>(eo) [http://www.esperanto.qc.ca/wp-content/uploads/2020/11/Riverego142-144.pdf Eldonaĵoj de ESK 2020], Riverego, n-ro 142-144, p. 21-22</ref>. Post la rakontoj troviĝas dupaĝa abenaka-Esperanta glosaro, kiu klarigas la signifojn de la abenakaj vortoj uzitaj en la rakontoj. |
||
== Vidu ankaŭ == |
|||
[[Indiĝenaj lingvoj]] |
|||
[[Indiĝenaj lingvoj de Ameriko]] |
|||
== Referencoj == |
== Referencoj == |
||
Kiel registrite je 11:34, 30 nov. 2020
| Abenaka lingvo | |
| Wôbanakiôdwawôgan | |
| |
| lingvo | |
|---|---|
| Eastern Algonquian | |
| Parolata en | Odanak, Centre-du-Québec, Kebekio |
| Parolantoj | 20 |
| Denaskaj parolantoj | 20 |
| Skribo | Latina alfebeto, Kanadaj Indiĝenaj Silaboj |
| Lingvistika klasifiko | |
Algonka
| |
| Lingvaj kodoj | |
| Glottolog | aben1250 |
| Angla nomo | Abenaki |
| Franca nomo | abénaqui |
La abenaka aŭ abnaka estas endanĝerigita lingvo apartenanta al la algonkena lingvaro de Kebekio kaj la nordaj ŝtatoj de Nov-Anglio. La lingvo havas orientajn kaj okcidentajn formojn kiuj malsamas laŭ leksiko (vortprovizo) kaj fonologio kaj estas foje konsiderataj kiel malsamaj lingvoj.
Ĝi estis unue parolita en Vermonto, norda Masaĉuseco kaj Majno.
La okcidenta abenaka lingvo estas parolata de kelkaj maljunaj abenakoj en Odanak, Kebekio. Oni nuntempe konsideras ĝin esti mortinta lingvo[1]. En 2015 estis registritaj 12 parolantoj de la okcidenta abenaka.
La orientabenakaj lingvovariantoj estas parolataj de pluraj loĝantaroj, inkluzivanta de la mikmakoj kaj estis parolata ĝis la 1990-aj jaroj en Majno.
Lingva revigligo
Nova generacio aktive konservas kaj revigligas la lingvon[2]. Ili kreis plurajn abenakajn librojn, aŭdaĵojn, filmetojn kaj retajn instruilojn por helpi aliajn lerni la lingvon[3]. En julio 2013, la Nacio Penobscot, la Universitato de Majno kaj la American Philosophical Society ricevis subvencion de la National Endowment for the Humanities (Nacia Fonduso por la homaj sciencoj) por pligrandigi kaj eldoni la unuan vortaron de la penobskota varianto[4]. En Majno, estas ĉirkaŭ 3.000 penobskotaj indianoj, kaj ĉi tiu grupo estas granda movada forto por la lingva revivigo[5].
Vortoj
bazegw = unu
niz = du
nas = tri
yaw = kvar
n[ô]lan * = kvin
ngued[ô]z * = ses
tôbawôz = sep
nsôzek = ok
noliwi = naŭ
mdala = dek
sanôba = viro
p[e]hanem * = virino
miguen = plumo
* literoj en rektaj krampoj estas ofte perditaj pro sinkopo de vokaloj.
En Esperanto
Robert Dutil, "Nanatasis", tradukita al Esperanto el la franca originalo fre de pluraj anoj de ESK[6]. Post la rakontoj troviĝas dupaĝa abenaka-Esperanta glosaro, kiu klarigas la signifojn de la abenakaj vortoj uzitaj en la rakontoj.
Vidu ankaŭ
Referencoj
- ↑ Ethnologue
- ↑ (en) "Native Languages of the Americas: Penobscot (Eastern Abnaki, Penawahpskewi, Penobscott)". native-languages.org.
- ↑ (en) "Western Abenaki Dictionary and Radio Online: Home of the Abenaki Language".
- ↑ (en) McCrea, Nickn, "Penobscot Nation, UMaine win grants to help revive tribe's language". Bangor Daily News, la 11-an de julio 2013.
- ↑ (en) "Abnaki-Penobscot (Abenaki Language)". Native Languages of the Americas.
- ↑ (eo) Eldonaĵoj de ESK 2020, Riverego, n-ro 142-144, p. 21-22