Monopolo

Monopolo (el la greka monos, sola, kaj polein vendi; tra la latina monopolium) okazas kiam merkato au parto de merkato kiu havas multajn aĉetantojn estas kontrolata de unu vendanto. Se estas nur unu aĉetanto kiu kontrolas la merkato, estas monopsono. La monopolanto povas influi la prezon per la kontrolo de ofero. En tiu horizonto, la prezoj emas al pli altaj niveloj por pligrandigo de gajnon.

La karakteroj de monopolo estas daŭra neekzisto de konkurenco, neekzisto de eblaj alternativaj varoj kaj barieroj al eniro de aliaj vendontoj.

Tipoj de Monopoloj

Kelkaj monopoloj estas kreitaj de ŝtato por stimuli iun parton de nacia ekonomio, aŭ por protekti ĝin kontraŭ fremda konkurenco. Alie, la ŝtato povas krei monopolojn por kreskigi la oferon de produkto kaj malpligrandigi ĝian prezon. Tiuj laŭleĝaj monopoloj povas aparteni rekte al ŝtato aŭ la ŝtato povas permesi ĝin al privata enterprenisto. Kopirajto ankaŭ estas speco de laŭleĝa monopolo.

Natura monopolo okazas kiam vendanto sukcesas oferi varojn tre pli multkoste ol siaj konkurantoj kaj forigas ilin de merkato, sen krei leĝajn barielojn kaj en tiuj vendoj ĉi tiu vendanto havas gajnon. Kiam vendanto oferas novan produkton, kiun aliulon ne havas, estas alia formo de natura monopolo.

Loka monopolo okazas en malgranda parto de merkato, ĝenerale geografie izolita, kiam ne estas intereco de aliaj konkurentoj en vendi en tiu merkato. Alia formo de loka monopolo okazas kiam la takso de gajno je iu varo, aŭ ĝia demando, estas tro malgranda kaj ne interesiĝas al konkurentoj. Ekzemple, vendado de libroj en Esperanto estas loka monopolo de UEA en la plejparto de l' mondo ĉar malmultaj homoj volas aĉeti ilin.

Vidu ankaŭ

• Patento
• Monopolo (ludo)