Simfonio n-ro 9 (Beethoven)
La 9-a simfonio en d-minoro op. 125 estas la lasta finfarita simfonio de la komponisto Ludwig van Beethoven. Ĝi prezentas cezuron en la muzikhistorio kaj influis la postsekvajn generaciojn de muzikistoj. Samtempe ĝi markas kulminon de la simfoniaro kaj estas nun tutmonde unu el la plej popularaj verkoj de klasika muziko.
Unuafoje en sukcesa simfonio la verko postulas en la finalmovimento krome kantsoloiston kaj miksitan ĥoron. Kiel teksto Beethoven elektis la odon An die Freude de Friedrich Schiller. En 1972 oni oficiale destinis la ĉeftemon de la lasta movimento kiel eŭropa himno, kaj en 1985 Eŭropa Komunumo akceptis ĝin kiel sian oficialan himnon. Ĝi argumentis: Ĝi simbolas la valorojn, kiujn ĉiuj konsentas, samkiel la unuecon en la varieco. La memskribaĵo troviĝas en la Ŝtata Biblioteko je Berlino, kaj Unesko enprenis ĝin la 4-an de septembro 2001 en la Memoron de la Mondo.
Instrumenado kaj movimentonomoj
| Movimentonomoj |
|---|
|
- Instrumentado
Literaturo (selekto)
- Esteban Buch: Beethovens Neunte. Eine Biographie. Propyläen, Berlin 2000, ISBN 978-3-549-05968-5
- Nicholas Cook: Beethoven: Symphony No. 9. Cambridge 1993
- David Benjamin Levy: Beethoven. The Ninth Symphony. New York 1995
- Dieter Hildebrandt: Die Neunte. Schiller, Beethoven und die Geschichte eines musikalischen Welterfolgs. München-Wien, Hanser, 2005, ISBN 3-446-20585-3
Laŭ specialaj aspektoj
- Dieter Rexroth: Ludwig van Beethoven, Sinfonie Nr. 9 d-Moll, op. 125. Einführung und Analyse, München-Mainz 1979
- Liao Nai-Xiong: Eine Analyse der Musik von Beethovens Neunter Symphony und ihres philosophischen Inhalts [Chinesisch], in: Renmin-yinyue [Musik des Volkes], 11–12/1979, S. 72–80
- Andreas Eichhorn: Beethovens Neunte Symphonie. Die Geschichte ihrer Aufführung und Rezeption, Kassel 1993
- Otto Baensch, Zur neunten Symphonie. Nachträgliche Feststellungen, in: Neues Beethoven-Jahrbuch, Jg. 4 (1930), S. 133–139
Eseoj kaj traktaĵoj
- Wolfgang Stähr: IX. Symphonie in d-Moll op. 125. Analyse und Essay, in: Renate Ulm (Hrsg.), Die 9 Symphonien Beethovens. Entstehung, Deutung, Wirkung, München-Kassel 1994, S. 246–263, ISBN 3-7618-1241-8
- Alexander Serow: Die neunte Symphonie von Beethoven. Ihr Bau und ihre Idee, in: ders., Aufsätze zur Musikgeschichte, hrsg. von Nathan Notowicz, übersetzt von Felix Loesch, Berlin 1955, S. 235–247
- Heinrich Schenker, Beethovens Neunte Sinfonie. Eine Darstellung des musikalischen Inhaltes unter fortlaufender Berücksichtigung auch des Vortrages und der Literatur, Wien-Leipzig 1912.
- Donald Francis Tovey: Ninth Symphony in D Minor, op. 125: Its Place in Musical Art, in: ders., Essays in Musical Analysis, Vol. II, London 1935, S. 83–127
- Donald Francis Tovey, A Précis of Beethoven’s Ninth Symphony, op. 125. Supplementary to the Larger Analytical Essays in Vol. II, in: ders., Essays in Musical Analysis, Vol. I, London 1935, S. 67–83
Kolektoj
- Karl Nef, Die neun Sinfonien Beethovens, Leipzig 1928, S. 252–328
- Jacques-Gabriel Prod’homme, Les Symphonies de Beethoven, Paris 1906, S. 376–474
Dokumentado
- Beethovens Neunte: Rezeptionsgeschichte der Ode „An die Freude“ (Originaltitel: La Neuvième); Pierre-Henry Salfati (Regie), Christian Labrande (Drehbuch); Deutschland, Frankreich, Kanada 2004; 79/109 Minuten. Solenata kiel plej pona kontribuaĵo de la WorldMedia-Festival 2005 en Hamburgo en la ĉefa kategorio „Documentaries“.