Anakoluto
En retoriko, la anakoluto[1] estas vortfiguro subita rompo de gramatika strukturo, ŝanĝo de unu sintakso al alia.
Uzoj
[redakti | redakti fonton]La anakoluto estas, en prozo, ofte rigardata kiel gramatika aŭ stila eraro. Tamen, ĝi estas kelkfoje uzata en poezio por la subita, rompa efiko kaj pro metriko.
Ekzemploj
[redakti | redakti fonton]La Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto citas[1] la jenajn du ekzemplojn de anakoluto, el la verkoj de L. L. Zamenhof. La unua ekzemplo estas el Al la Fratoj:
 |
|
La sintakso de la unuaj du propozicioj estas:
- Glora [estas] la celo
- Sankta [estas] l’ afero
La tria ŝajne komenciĝas same:
- La venko [estas? …]
sed la gramatika strukturo ŝanĝiĝas al la ĉi-suba neparalelaĵo:
- baldaŭ ĝi venos;
Jen la dua ekzemplo el PIV:
|
|
La sintakso de la unua propozicio ŝajne daŭrus kiel
- la proponoj havas la karakteron ne de postulo, [sed de io alia…]
Sed, fakte, ĝia sintakso daŭras tute alimaniere.
Dahlenburg[3] citas alian ekzemplon de anakoluto, en tradukita poezio de Castro Alves:
|
|
La unuaj du versoj estas jena sintakse:
- morti estas vidi l’ estingiĝon de lumo nin en ŝtorm’ orientanta
aŭ, en pli ordinara vortordo,
- morti estas vidi la estingiĝon de lumo orientanta nin en ŝtormo
La tria verso komenciĝas paralele:
- aŭskulti [estas umi la ion? …]
sed ĝi daŭras jene:
- aŭskulti kondamnito sonorilon,
La infinitivo aŭskulti ne uziĝas kiel subjekto (simile al la unua verso), sed kiel la ĉefverbo, kun subjekto kondamnito kaj objekto sonorilon.
Etimologio
[redakti | redakti fonton]La termino anakoluto devenas de la helena vorto ᾰ̓νᾰκόλουθον anakólouthon, kunmetaĵo de ᾰ̓ν- an- “sen” kaj ᾰ̓́κόλουθος ákólouthos “sekva”: tiel, “ekster la ordinara sekvaĵo”.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ 1,0 1,1 anakolut/o (esperante). Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto 2020.
- ↑ “Al la fratoj”, Fundamenta Krestomatio (esperante).
- ↑ Dahlenburg, Till-Dietrich. Figuroj Retorikaj en Beletro Esperanta (esperante).
- ↑ Castro Alves, Antônio Frederico de. (1959) “Juneco kaj morto”, Elektitaj Poemoj (esperante).