Koka buso
Koka Buso (angle camioneta de pollos aŭ trambilla, ĉi-lasta rilatante al " tramo ", plurlingve kaj angle Chicken Bus) estas parollingva nomo por bunta, modifita kaj ornamita buso kiu transportas varojn kaj homojn inter komunumoj en diversaj latin-amerikaj landoj, precipe Honduro, Gvatemalo, Salvadoro, Kostariko, Nikaragvo kaj Panamo. En ĉi-lasta, Kokaj busoj ankaŭ estas konataj kiel "Ruĝaj diabloj" [1].
Kiam usonaj lernejaj busoj atingas la aĝon de dek jaroj aŭ 100 000 km, ili estas venditaj aŭkcie [ref. necesa]. Multaj el tiuj busoj estas aĉetitaj kaj veturitaj tra Meksiko al Gvatemalo kaj aliaj centramerikaj landoj kie ili estas pretaj por siaj duaj vivoj. Anstataŭ transporti infanojn al lernejo, busoj pasigas sian duan vivon transportante pasaĝerojn. La designo de "Koko" povas rilati al la fakto ke busoj ofte estas tro plenaj kun pasaĝeroj, aŭ al la fakto ke centramerikanoj foje transportas vivajn bestojn sur tiaj busoj, praktiko kiun vizitantoj de aliaj landoj ofte trovas rimarkinda. La vorto "koko" rilatas al tio, ke kamparaj gvatemalanoj foje transportas vivajn bestojn kiel kokojn: praktiko kiun vizitantoj el aliaj landoj ofte trovas mirinda [2][3][4].
En Panamo, la baza veturilo ankaŭ povas esti Toyota Hiace aŭ Hyundai County aŭ simila Toyota Coaster kaj ofte estas lasita blanke pentrita. Se Toyota Coaster estas uzita, la buso estas konata loke kiel "Chiva", kaj se Toyota HiAce estas uzita, la kamioneto estas nomita "busito".
Funkciado[redakti | redakti fonton]
Ofte du junuloj laboras en la funkciado de buso, unu kiu havos sian kondukpermesilo, dum la alia estas konata kiel "helpanto". La helpanto respondecas pri pasaĝeroj kaj ilia bagaĝo, kolektante monon (kotizoj), kaj organizante valizojn, brutaron aŭ varon sur la tegmento de la buso - ofte dum la unuo moviĝas. Anonci laŭte la cellokojn, ĉe kiuj alvenas la buso, estas ankaŭ respondeco de la helpanto.
Kelkaj busoj havas viglan farbon, inkluzive de la busnomo kaj permanenta itinero. Ankaŭ religiaj bildoj estas ofte uzataj. Tiaj formoj de transporto estas tute plenigitaj kun pasaĝeroj (kiam ajn eblas) kaj tiam estas veturitaj al siaj cellokoj kun maksimuma rapideco. Iuj landoj, kiel Nikaragvo, subvencias tiajn busojn kaj fiksas maksimumajn prezojn, kiuj ofte finas esti la fakta prezo de la itinero. Tamen, male al busŝoforoj en Eŭropo, ŝoforoj estas kutime sendependaj aŭ membroj de kooperativoj kaj konservas tarifojn por kovri (parton de) siajn elspezojn, kio instigas la pasaĝersuperŝarĝon menciitan supre.
En Panamo, tiu klaso de busoj estas pli ĝenerale konata kiel "Pirate Buses" ĉar ili estas konsideritaj fare de la registaro kiel kontraŭleĝaj, ekzistas eĉ kazoj de tiuj busoj estantaj funkciigitaj fare de ŝoforoj kiuj ne havas la bonordan kondukmesilon. Ili ankaŭ elektas uzi pli malgrandajn busojn kiuj ne postulas specialan licencon, kaj plie pli malgranda buso konsumas malpli da fuelo kaj povas pliigi enspezon kaj profitojn konsiderinde. Tiuj specoj de busoj laŭsupoze estis elfazigitaj inter malfrua 2011 kaj frua 2012, por esti anstataŭigitaj per la "Metro Bus" transportsistemo. Tamen, ili baldaŭ reaperis, ĉar komence, la servo ofertita per la nova sistemo estis konsiderita de multaj kiel malbona, kun busoj ofte tro okupataj en pinttempoj. Tio estis faciligita per la fakto ke la importo de nordamerika-stilaj lernejbusoj daŭre estis permesita, sed nur por privatfirmaoj. Baldaŭ, la malnova transportsistemo reaperis, kaj baldaŭ estis deklarita kontraŭleĝa fare de la panama registaro. Klopodoj por ĉesigi ĉi tiun transportsistemon havis nur malmulte da sukceso. La importo de tiaj nordamerikaj busoj baldaŭ estis ankaŭ malpermesita, por ĉiuj firmaoj, organizaĵoj kaj individuoj, sen esceptoj.
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2020-07-19. Alirita 2024-02-29.
- ↑ «Chicken Buses of Guatemala». 14an de oktobro 2012.
- ↑ ↑ Morrison, Tim (la 4an de septembro 2004). «Hop a 'chicken bus' to rural Honduras: A trip into the countryside is a challenge but I'm rewarded with cloud forests, pristine rivers and giant waterfalls».
- ↑ ↑ Collins, Tracy (la 30an de septembro 2006). «LETTER FROM GUATEMALA SOJOURN IN GUATEMALA; A volunteer discovers something of herself in her travels to Antigua».
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
- Chiva aŭtobuso
- Jeepney
- Tap tap
- Matatu
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Video, fotoj kaj libro pri Guatemalan Kokaj AŭtobusojArkivigite je 2020-07-19 per la retarkivo Wayback Machine
- Aventuroj sur Koka aŭtobuso Arkivigite je 2020-08-23 per la retarkivo Wayback Machine
- Videoj de vojaĝado pere de Koka aŭtobuso Arkivigite je 2014-12-26 per la retarkivo Wayback Machine