Kolonia historio de Usono
La kolonia historio de Usono kovras la periodon de eŭropa koloniigo de Nordameriko de la frua 16-a jarcento ĝis la enkadrigo de la Dek tri Kolonioj en Usonon en 1776 dum la Milito de Sendependeco. En la malfrua 16-a jarcento, Anglio, Francio, Hispanio, kaj la Nederlanda Respubliko lanĉis gravajn koloniajn ekspediciojn en Nordameriko.[1] La mortofteco estis tre alta inter fruaj enmigrintoj, kaj kelkaj fruaj provoj malaperis entute, kiel ekzemple la angla Perdita Kolonio de Roanoke. Tamen, sukcesaj kolonioj estis establitaj ene de pluraj jardekoj.
Eŭropaj setlantoj venis de gamo da sociaj kaj religiemaj grupoj, inkluzive de aventuristoj, farmistoj, kontrakligitaj servistoj, komercistoj, kaj tre malmultaj de la aristokrataro. Setlantoj inkludis la nederlandanojn de Nova Nederlando, la svedojn kaj finnojn de Nov-Svedio, la anglajn kvakerojn de la Provinco de Pensilvanio, la anglajn puritanojn de Nov-Anglio, la Virginian Cavaliers, la anglajn katolikojn kaj protestantajn nekonformistojn de la provinco de Marilando, la "digna senhavuloj" de la Provinco de Kartvelio, la germanoj kiuj loĝigis la mez-atlantikajn koloniojn, kaj la Ulsterajn Skotojn de la Apalaĉoj. Tiuj grupoj ĉiuj iĝis parto de Usono kiam ĝi akiris sian sendependecon en 1776. Rusa Ameriko kaj partoj de Nova Francio kaj Nov-Hispanio ankaŭ estis integrigitaj en Usono en pli postaj tempoj. La diversspecaj kolonianoj de tiuj diversaj regionoj konstruis koloniojn de karakteriza socia, religia, politika kaj ekonomia stilo.
Dum tempo, ne-britaj kolonioj oriente de la Misisipo estis transprenitaj kaj la plej multaj el la loĝantoj estis asimilitaj. En Nov-Skotio, aliflanke, la britoj forpelis la francajn Akadianojn, kaj multaj translokiĝis al Luiziano. La du ĉefaj armitaj ribeloj estis mallongdaŭraj fiaskoj en Virginio en 1676 kaj en New York en 1689-1691. Kelkaj el la kolonioj evoluigis leĝigitajn sistemojn de sklaveco,[2] centrita plejparte ĉirkaŭ la atlantika sklavkomerco. Militoj estis ripetiĝantaj inter la francoj kaj la britoj dum la francaj kaj hindaj Militoj. Antaŭ 1760, Francio estis venkita kaj ĝiaj kolonioj estis konfiskitaj fare de Britio.
Sur la orienta marbordo, la kvar apartaj anglaj regionoj estis Nov-Anglio, la Mezaj Kolonioj, la Chesapeake Bay Colonies (Supra Suda), kaj la Sudaj Kolonioj (Malsupra Suda). Kelkaj historiistoj aldonas kvinan regionon de la "Limo", kiu neniam estis aparte organizita.[1] La koloniigo de Usono rezultigis grandan malkreskon de la indiana loĝantaro ĉefe pro lastatempe enkondukitaj malsanoj.[3] Signifa procento de la indianoj vivantaj en la orienta regiono estis elrabita de malsano antaŭ 1620, eble enkondukita al ili jardekojn antaŭe fare de esploristoj kaj maristoj (kvankam neniu decida kaŭzo estis establita).[4]
Celoj de koloniigo
[redakti | redakti fonton]Merkantilismo
[redakti | redakti fonton]Merkantilismo estis la baza politiko trudita fare de Britio al ĝiaj kolonioj de la 1660-aj jaroj, kio signifis ke la registaro iĝis partnero kun komercistoj bazitaj en Anglio por pliigi politikan potencon kaj privatan riĉaĵon. Tio estis farita al la ekskludo de aliaj imperioj kaj eĉ aliaj komercistoj en siaj propraj kolonioj. La registaro protektis ĝiajn London-bazitajn komercistojn kaj fortenis aliajn per komercbarieroj, regularoj, kaj subvencioj al hejmaj industrioj por maksimumigi eksportaĵojn de la sfero kaj minimumigi importojn.
La registaro ankaŭ kontraŭbatalis kontrabandadon, kaj tio iĝis rekta fonto de konflikto kun nordamerikaj komercistoj kiam iliaj normalaj komercagadoj iĝis reklasifikitaj kiel "kontrabandado" fare de la Navigacio-Leĝoj. Tio inkludis agadojn kiuj estis ordinaraj komercaj negocoj antaŭe, kiel ekzemple rekta komerco kun la francoj, la hispana, la nederlanda, kaj la portugala. La celo de merkantilismo estis prizorgi komercajn plusojn tiel ke oro kaj arĝento verŝus en Londonon. La registaro prenis sian parton tra imposto kaj impostoj, kie la resto iras al komercistoj en Britio. La registaro elspezis multon da sia enspezo por la Reĝa Mararmeo, kiu protektis la britajn koloniojn kaj ankaŭ minacis la koloniojn de la aliaj imperioj, foje eĉ konfiskante ilin. Tiel, la Brita Mararmeo konkeris Nov-Amsterdamon (New York) en 1664. La kolonioj estis kaptitaj merkatoj por brita industrio, kaj la celo estis riĉigi la patrujon.[5]
Libereco de religia persekuto
[redakti | redakti fonton]La perspektivo de religia persekuto de aŭtoritatoj de la krono kaj la Eklezio de Anglio ekigis signifan nombron da koloniigklopodoj. La pilgrimantoj estis separismaj puritanoj kiuj fuĝis de persekuto en Anglio, unue al Nederlando kaj finfine al Kolonio Plymouth en 1620.[6] Dum la sekvaj 20 jaroj, homoj fuĝantaj de persekuto de reĝo Karlo la 1-a ekloĝis la plej grandan parton de Nov-Anglio. Simile, la Provinco de Marilando estis fondita delvis por esti rifuĝejo por katolikoj.
Referoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ 1,0 1,1 Cooke, ed. North America in Colonial Times (1998)
- ↑ (1977) “The Statutory Law of Slavery and Race in the Thirteen Mainland Colonies of British America”, The William and Mary Quarterly 34 (2), p. 258–280. doi:10.2307/1925316.
- ↑ (2006) “God, Greed, and Genocide: The Holocaust Through the Centuries, by Arthur Grenke”, Canadian Journal of History 41 (1), p. 197–199. doi:10.3138/cjh.41.1.197. “For the most part, however, the diseases that decimated the Natives were caused by natural contact. These Native peoples were greatly weakened, and as a result, they were less able to resist the Europeans.”. .
- ↑ Richard Middleton and Anne Lombard, Colonial America: A History to 1763 (4th ed. 2011) p. 23
- ↑ William R. Nester, The Great Frontier War: Britain, France, and the Imperial Struggle for North America, 1607–1755 (Praeger, 2000) p, 54.
- ↑ “Matthew, Tobie (1544?–1628)”, Oxford Dictionary of National Biography.