Materistato
Materistato aŭ stato de materio estas ece malsama, temperatur- kaj premdependa fizika stato de materio.
La tri plej kutimaj materistatoj estas:
Per varmigo solida materio je la fandopunkto transiras al la likva stato, kaj likva materio je la bolpunkto al la gasa stato.
Aliaj malpli oftaj fazoj estas plasmo, superlikvaĵo, supersolido, ktp.
La tri bazaj materiaj fazoj, konataj jam de longe, distingiĝas jene:
- Solido havas fiksitajn formon kaj volumenon, kiujn ne eblas ŝanĝi sen energio;
- Likvaĵo havas fiksitan volumenon, kiu ŝanĝiĝas pro ŝanĝo de temperaturo, sed nur malmulte pro ŝanĝo de premo; ĝia formo tamen estas libera escepte de la surfaca tensio;
- Gaso havas nek difinitan formon nek difinitan volumenon; ĝi estas regata de la gasa ekvacio, kiu (ideale) difinas ĝian konduton sub ŝanĝoj de premo kaj temperaturo.
Por ĉiuj elementoj kaj kombinaĵoj la solida stato respondas al malpli altaj temperaturoj kaj la gasa stato al pli altaj; intere povas troviĝi la likva stato. La transiraj temperaturoj inter tiuj fazoj nomiĝas frostopunkto resp. bolpunkto. La transiro inter tiuj fazoj kutime signifas konsumon de energio (por fandi resp. gasigi). Sub certaj kondiĉoj iuj substancoj povas transiri sen fazoŝanĝo tiujn punktojn, kaŭzante staton de "pruntita energio", kiu estas tamen redonata ĉe la fine okazanta fazoŝanĝo.
Vidu ankaŭ
Eksteraj ligiloj
- Filmeto pri la materistatoj solida, likva, gasa
- 2005-06-22, MIT News: fizikistoj de MIT kreas novan materistaton Citaĵo: "... They have become the first to create a new type of matter, a gas of atoms that shows high-temperature superfluidity." (Ili iĝis la unuaj, kiuj kreis novan materitipon, gason de atomoj, kiu montras alttemperaturan superfluecon)
- 2003-10-10, Science Daily: Metallic Phase For Bosons Implies New State Of Matter
- 2004-01-15, ScienceDaily: Verŝajna malkovro de nova solidega materifazo Citaĵo: "...We apparently have observed, for the first time, a solid material with the characteristics of a superfluid...but because all its particles are in the identical quantum state, it remains a solid even though its component particles are continually flowing..."
- 2004-01-29, ScienceDaily: NIST/University Of Colorado Scientists Create New Form Of Matter: A Fermionic Condensate
- Filmetoj, kiuj montras materistatojn solidan, likvan kaj gasan de Prof. J M Murrell, University of Sussex
