Mozaraboj

Mozaraboj (el araba musta'rab, 'arabigita'), estas la nomo per kiu oni konis la kristanoj kiuj loĝis en la islama regno Al-Andalus en la sudo de la nuna Hispanio. Ili estis devenaj el la antikva hispanoromia loĝantaro kiu ne estis tute islamigita dum la unuaj jaroj de la islama invado post la jaro 711. Plej grava aspekto de ties ligo al la antikva kulturo estis la konservo de la kristanaj religioj, ceremonioj kaj kutimaroj, krom la lingvo derivata el la latina kaj konata kiel mozaraba samtempa kun la komencaj kernoj de la latinidaj lingvoj, kiuj ekdisvolviĝis el la nordo de Iberio, nome galega, astura, kastilia, aragona kaj kataluno, konsideritaj el okcidento orienten.

La situacio de la mozaraboj ŝanĝis depende de la lokoj kaj la epokoj, ĉar temas pri ok jarcentoj de historio; ĝenerale kiam estis epokoj de paco inter la nordaj kristanaj regnoj kaj la islamaj sudaj ŝtatoj, ne estis malbona kaj foje simila al la de la ankaŭ akceptitaj judoj, dum en milita epoko foje ili suferis persekutadon pro supozata aŭ reala alianciĝo kun la nordaj kristanoj.

Tiu populacio integriĝis al la nordaj kristanaj regnoj ĉu per elmigro ĉu per simpla asimilgox post la konkreo fare de la kristanoj kaj tiele malaperis, post restigi spurojn de tiu kulturo en la posta kulturo hispana.

Mozarabs koncepton La mozaraba en araba socio havis la jura statuso de la dhimmis, ili dividis kun la Judoj kiel "ne-kredantoj" en islamo. Por praktikaj celoj ilia kulturo, politika organizo kaj religiaj praktikoj estis tolerataj, kaj ili havis iujn leĝajn ferdeko. Tamen, ili ankaŭ estas devigataj pagi impostojn impostoj ol la islamanoj estis sendevigita, krom aliaj limigoj, por ne detrui la eklezioj jam konstruitaj sed ne rajtas konstrui aŭ solvi aliaj ekzistantaj. Kiel Orienta islama kulturo enradikiĝas en la duoninsula teritorioj regitaj de islamanoj, la mozaraba iris Arabized kaj multaj el ili, pro diversaj kialoj, estis konvertita al Islamo. La kialoj estis ambaŭ religiaj imposto, jam revenante mozaraba kaj designado muladíes. Kiel iuj aŭtoroj markas, islama leĝo protektis la grupo "aliaj", sed favoris lia integriĝo en Islamo tra mezuroj de tre diverso.1

Donita ĉi tiu situacio la plej necedemaj promociita cuartelados kontraŭ la invadintoj islamanoj kaj kristanoj plej elmigris al kernoj. Ĝis la dekunua jarcento maŭra komunumo spertis periodon de relativa kvieteco, sed de tiu tempo, kun la alveno de la almorávides unue, kaj poste la almohades, toleremo estis malkreskanta kaj eventuale esti oferitaj, sklavigitaj kaj pelita de tiuj lasta. Mozaraba aktiveco en siaj kontaktoj kun la kristanaj regnoj, kaj eĉ pli kun sia fino deportado kontribuis al la disvastigo de scienca scio kaj arta orientaj por teritorio.

La araboj komencis lia invado de la Iberia Duoninsulo en 711, trovante la hispano-roma-Vizigota kiuj heredis, reformante ilin, sociaj kaj juraj principoj de la roma epoko, kombinita kun kristanismo. La hispan-roma kaj hispan-gotika brakoj defendis sian identecon kiel popolon, kaj kiel kristana komunumo [citaĵo bezonata], kvankam ni scias el multaj kazoj kie kristanaj nobeloj kunlaboris en kunlabori kun aliaj kristanoj sin reinos.2

La malstabilaj naturo de limoj kaj la daŭrigita araba ĉeesto en la Iberia Duoninsulo favoris integriĝo inter diversaj kulturoj kune. Donita la eminente religia islama socio, kun la progresema integriĝo (ne nur lingva, jura, religia kaj kultura sed ankaŭ) estis provizita kun la paso de tempo la heredantoj de la antaŭ-islama socio ŝanĝi aĉeti la konsidero de islamanoj. La konvertiĝo tiel estis multe pli ol gesto de religia karaktero. Ĉiuokaze, ankaŭ estis dokumentitaj kazoj de "falsaj konvertiĝoj", 3 kvankam plej motivita, kaj sociekonomia kaj kultura, aŭ simpla forgeso de la malnova religio, la kristanoj estis laŭgrade asimilita al la islamo, dum la kultura supereco akiritaj en tiuj jarcentoj la araboj, kristanoj regita de islamanoj, estas tiom kulture arabizaron vokitaj mozaraba (Arabized), kvankam ili restis kristanoj.

Ĉi tiu procezo estis ĝenerale paca, 4 kvankam la pretendoj de la kristana komunumo kutimis esti malŝatis de islamaj juristoj kaj foje juraj emo kaŭzis ribelojn, ribeloj kaj martiriĝo voluntarios.5 Simile, premante araba aŭtoritato Kristanoj por facila asimilado de Islamo Persekutado kontraŭ kristanoj estis kelkfoje perfortaj, kiel okazis precipe en la Sudo de la lando, aŭ en Toledo, kie oni mortigis ilin en martireco 5.000 mozaraba kristanoj en la fama "tago de Hoya »

Montro de mozaraba lingvo de la 11a jarcento

Mozaraba:	Kastilia:	Galega-Portugala:	Galega:	Kataluna:	Astura:	Portugala:	Latina:
Mio sidi ïbrâhîm yâ tú uemme dolge fente mib de nohte in non si non keris irey-me tib gari-me a ob legar-te	Mi señor Ibrahim, ¡oh tú, hombre dulce! vente a mí por la noche. Si no, si no quieres, ire a ti, dime dónde encontrarte.	Meu senhor Ibrâhim, ó tu, homem doce! vem a mim de noite. Se non, se non queres, ir-me-ei a ti, diz-me onde te encontro.	Meu señor Ibrahim, O ti, home doce! vente a mim pola noite. Senón, se non queres, irei a ti, dime ónde atoparte.	El meu senyor Ibrahim, oh tu, home dolç! Vine't a mi de nit. Si no, si no vols, aniré a tu, digue'm on trobar-te.	El mio señor Ibrahim, á tu, home melgueru! ven a min pela nueche. Si non, si nun quies, dire a ti, dime ónde atopate.	Meu senhor Ibrahim, ó tu, homem doce! Vem a mim de noite. Senão, se não quiseres, ir-me-ei a ti, diz-me onde te encontro.	O domine mi Ibrahim, o tu, homo dulcis! Veni mihi nocte. Si non, si non vis, ibo tibi, dic mihi ubi te inveniam.