Disleksio: Malsamoj inter versioj

Kodo laŭ la Klasifiko Internacia de Malsanoj (versio 10)
R48.0	disleksio kaj aleksio (nelegopovo)
	v • d • r

Browse history interactively

[kontrolita revizio]

[nekontrolita versio]

← Iru al antaŭa ŝanĝo Iru al sekvanta ŝanĝo →

Enhavo forigita Enhavo aldonita

VidaVikiteksto

Enteksta

Kiel registrite je 19:12, 29 maj. 2014

Disleksio (prefere vortblindeco) estas lingva malkapablo, kiu malhelpas uzi la lingvon, ĉefe lerni ĝuste legi kaj kompreni vortojn kaj frazojn. Ofte la homo ne memoras, kion tiu legis, kaj mise rekonas eĉ la literojn aŭ la numerojn. Ĝi signifas laŭvorte problemon kun vortoj. La lingvaj kapabloj estas malbonaj, kaj ofte ankaŭ la lernado de la fremdaj lingvoj estas malfaciligita. Ĝi ne estas emocia problemo, malalta nivelo de inteligenteco aŭ manko de sensoj.

Estas metodoj, per kiuj ankaŭ la disleksiuloj povas lerni legi kaj skribi, kaj la ĉefaj simptomoj povas esti preventitaj. Sed ili ne ŝanĝas la disleksian pensmanieron, kaj tiuj restas bildeca, kio tamen malfaciligas la lernadon de la lingvoj. Oni povas esti disleksia en unu lingvo, kaj ne en alia lingvo. La terapion prizorgas logopediistoj.

Disleksio estas parenca al diskalkulio kaj disgrafio.

Kaŭzoj kaj specoj

La disleksio povas esti:

Unuranga
Duranga

primara
nusekundara

Pri la unuranga disleksio respondas genetikaj kaŭzoj, etaj naskaj difektoj, misokazaĵoj, aŭ la partia misevoluado de la nervosistemo.

La duranga disleksio ne estas la perturbo de la kapabloj, sed estas kaŭzita de la psiĥikaj kaŭzoj aŭ de la medio. Komunaj kaŭzoj estas la malfrua maturiĝado, la sociala pozicio, aŭ la metodo de la leginstruado. Komunaj estas ankaŭ de la dekstrigado de la maldekstramanuloj, aŭ la abundo de la visualeco.

Laŭ la esploradoj, ekde 1970 kaŭzas la disleksion, la disgrafion, la diskalkulion kaj la atentomankan-hiperaktivan perturbon la primitivaj refleksoj, kiuj survivas perturbece la unuan vivjaron. La libro de Sally Goddard okupiĝas kun tiuj refleksoj; li skribis pri la diagnozo kaj la movterapio, kiu regulare malhelpas la refleksojn.

Simptomoj

Dosiero:Dyslexic words.jpg

Spegulitaj literoj

La ĉefa simptomo estas, ke la legado estas malrapida, la legaĵoj malbone estas komprenitaj. La literoj ofte kunmiksiĝas en legado kaj en skribado; la ortografio estas malĝusta. La skribado estas malbela, ofte nelegebla.

Aliaj simptomoj estas la malbona memoro, la konfuzo de la direktoj, serĉado por vortoj, malcerteco de la serioj, la komponado de la frazoj, kaj malfacileco de la lingvaj taskoj. Ofte estas ankaŭ la skribado aŭ la kalkulado malkapabla. La lingvaj kapabloj de la disleksiuloj estas malbonaj, kio afektas ankaŭ la lernadon de la lingvoj. La kunordigo de la movo kaj la senso de la ritmo de la disleksiaj infanoj estas neevoluintaj.

Ĉiuj tiuj kapabloj estas evolvigeblaj.

Antaŭ la leglernado

La infanoj, kiuj ankoraŭ ne lernis legi, ne estas konsideritaj disleksiaj, sed oni povas rimarki la aliajn simptomojn:

prokastita lingva evoluado
malriĉa vortostoko
neintereso pri la poemoj, rakontoj kaj historioj
malbona vortotrovo
mallerteco de la movado
perturbo de la senso de la ritmo
perturbo de la korpoŝemo
malbone orientiĝado en la tempo kaj en la spaco
la perturbo de la mallongdaŭra memoro
la malcerteco de la ĉefe uzita mano

Post la leglernado

la antaŭaj simptomoj
miksado de la literoj laŭ formo kaj prononco
kunmiksitaj kaj ellasitaj literoj
malbona kombinado
malrapida legado
adherado
malbona komprenado
ne memoras la legitaĵon
malbona ortografio
miksado de la datumoj

Avantaĝoj

La disleksio estas alternativa metodo de la pensado, la sensado, la lernado kaj la prilaborado de la informoj. La kompensado de la disleksio ne aligas tion. Kiuj povas uzi la avantaĝojn de tiuj kapabloj, tiuj povas esti pli talentaj ol aliaj.

La pensado estas bilda kaj intuitiva, kio helpas ilin rekoni la strukturojn kaj la problemojn. La imago estas riĉa, interese kaj kreative rilatas al la mondo. Oni povas trovi inter disleksiuloj multajn bel-artistojn, aktorojn, sciencistojn, muzikistojn, inventistojn, kaj politikistojn.

Psikaj problemoj

La lernejoj kaj la lerneja sistemo povas nur akcepti tiujn plenumojn, kiujn oni povas mezuri per nombroj. Talento ne mezurebla per nombroj estas akceptita malcerte. Por tio la disleksiuloj devas elteni multan malsukceson. La instruistoj ofte ne rekonas la disleksion; la infano estas konsiderita kiel maldiligenta aŭ neinteligenta, kaj ĝi ankaŭ kredas tion. Tiel ĝi perdis la motivacion por la lernado, angoras multe, aŭ agresivas.

Sen logopedia helpo la disleksia infano perdas sian memfidon, sentas sin maldiligenta, neinteligenta, malsukcesa, kaj malbona. Ĝi falas el la instruadsistemo, kaj elektas profesion, kiu ne postulas multan lernadon, kaj postulas malmultan legadon aŭ uzadon de ia fremda lingvo; per tio ĝi perdas sia talento pri nelingvaj aferoj. Tial gravas, ke la instruantoj aŭ la gepatroj rekonu la perturbojn de la lernado.

Helpo

Granda helpo estas, ke la gepatroj akceptu ties infanon, kiel ĝi estas. Ili laŭdu, apogu ĝin multe. Ili helpu trovi kaj evolui la talentojn de sia infano. Ili lasu la infanon moviĝi multe, kaj multspece sen devo de la pritaksado. Ankaŭ la muziko povas helpi multe.

La ekzercoj kaj la lernado devas esti dividita en multotipaj partoj. La partoj estu mallongaj. Kiam la infano iras hejmen, la familio komencu per ludado kaj movado, por ke la infano povu ripozi. La ekzercoj estu variaj kaj interesaj por ke ĝi sentu sin sukcesa. La ripetado venu post multe da tempo. Kiam la infano enlitiĝos, la gepatroj legu rakonteton; tio helpas lerni la gepatran lingvon.

Estas logopediaj metodoj, kiuj helpas korekti kaj reeduki la disleksion. La terapio estas kompleksa, kio evoluigas la moviĝadon kaj la kognitivajn kapablojn. Ĝi evoluigas la atenton, la memoron, la sensojn, la intermodalecon, la senson de le ritmo, la serialecon, kaj la orientadon en la spaco. Ili povas reiri ankaŭ al la bebo.

Plej bone oni komencas la koretadon, kiam la infano estas 5 aŭ 6 jara, sed la logopediistoj povas helpi ankaŭ al la plenkreskuloj. Ili instruas la legadon kune kun la evolvigado de la parolado; tiu helpas la kunigadon de la sonoj kun la literoj. La leginstruado lernas la facile intersanĝeblajn literojn dise en la tempo. Se estas durangaj simptomoj, oni komencas la ekzercojn per pliigo de la memfido.

Eksteraj ligiloj

greke http://www.audiblox2000.com/dyslexia_dyslexic/dyslexia.htm greke http://www.dyslexia.com/ greke http://www.schwablearning.org/ greke http://www.dyslexiaaction.org.uk/ greke http://www.interdys.org/ greke http://201.6.122.112/modules/newbb/viewtopic.php?topic_id=228&forum=11

Éva Gyarmathy : La disleksio estas kompleksa
Generale pri la disleksio
Pensoj pri la disleksio
Disleksio de la poliglotoj
La disleksio malhelpas la lernadon de la lingvoj
Sindelar-programo
La basaj principoj de la Goddard-terapio
David Crystal: Cambridge Encyclopedia of Language (1987)

Bonvolu atenti la konsilon rilate al artikoloj pri medicinaj temoj!

Ŝablono:Ĝermo-medicino

@@ Linio 3: / Linio 3: @@
 | 01 nomo = disleksio kaj ''aleksio'' (nelegopovo)
 }}
-'''Disleksio''' (prefere '''vortblindeco''') estas lingva malkapablo, kiu malhelpas uzi la lingvon, ĉefe [[lerno|lerni]] ĝuste legi kaj kompreni [[vorto]]jn kaj [[frazo]]jn. Ofte la subjekto ne memoras, kiun li legis, kaj mise rekonas eĉ la literojn aŭ la numerojn. Ĝi signifas laŭvorte problemo kun vortoj. La lingvaj kapabloj estas malbonaj, kaj ofte ankaŭ la lernado de la fremdaj lingvoj estas malfaciligita.
+'''Disleksio''' (prefere '''vortblindeco''') estas lingva malkapablo, kiu malhelpas uzi la lingvon, ĉefe [[lerno|lerni]] ĝuste legi kaj kompreni [[vorto]]jn kaj [[frazo]]jn. Ofte la homo ne memoras, kion tiu legis, kaj mise rekonas eĉ la literojn aŭ la numerojn. Ĝi signifas laŭvorte problemon kun vortoj. La lingvaj kapabloj estas malbonaj, kaj ofte ankaŭ la lernado de la fremdaj lingvoj estas malfaciligita.
 Ĝi ne estas [[emocio|emocia]] problemo, malalta nivelo de [[inteligenteco]] aŭ manko de [[senso]]j.
-Estas metodoj, per kiuj ankaŭ la disleksiuloj povas lerni legi kaj skribi, kaj la ĉefaj simptomoj povas esti preventita. Sed ili ne ŝanĝas la disleksian pensmaireon, kaj tiu restas bilda. Ili nek faciligas la lernadon de la lingvojn. Oni povas esti disleksia en unu lingvo, kaj nedisleksia en aliu lingvo. Por la terapio prizorgas logopediistoj.
+Estas metodoj, per kiuj ankaŭ la disleksiuloj povas lerni legi kaj skribi, kaj la ĉefaj simptomoj povas esti preventitaj. Sed ili ne ŝanĝas la disleksian pensmanieron, kaj tiuj restas bildeca, kio tamen malfaciligas la lernadon de la lingvoj. Oni povas esti disleksia en unu lingvo, kaj ne en alia lingvo. La terapion prizorgas logopediistoj.
 Disleksio estas parenca al [[diskalkulio]] kaj [[disgrafio]].
@@ Linio 12: / Linio 12: @@
 ==Kaŭzoj kaj specoj==
 La disleksio povas esti:
+* Unuranga
+* Duranga
 *primara
+*nusekundara
-*sekundara
-Por la primara disleksio respondas genetikaj kaŭzoj, etaj naskaj difektoj, misokazaĵoj, aŭ la partia misevoluado de la nervosistemo.
+Pri la unuranga disleksio respondas genetikaj kaŭzoj, etaj naskaj difektoj, misokazaĵoj, aŭ la partia misevoluado de la nervosistemo.
-La sekundara disleksio ne estas la perturbo de la kapabloj, sed estas kaŭzita de la psiĥikaj kaŭzoj aŭ de la medio. Komunaj kaŭzoj estas la malfrua maturiĝado, la sociala pozicio, aŭ la metodo de la leginstruado. Komomunaj estas ankaŭ de la dekstrigado de la [[maldekstramaneco|maldekstramanuloj]], aŭ la abundo de la visualeco.
+La duranga disleksio ne estas la perturbo de la kapabloj, sed estas kaŭzita de la psiĥikaj kaŭzoj aŭ de la medio. Komunaj kaŭzoj estas la malfrua maturiĝado, la sociala pozicio, aŭ la metodo de la leginstruado. Komunaj estas ankaŭ de la dekstrigado de la [[maldekstramaneco|maldekstramanuloj]], aŭ la abundo de la visualeco.
-Laŭ la esploradoj ekde 1970 kaŭzas la disleksion, la [[disgrafio]]n, la [[diskalkulio]]n kaj la [[Atentomanka-hiperaktiva perturbo|atentomankan-hiperaktivan perturbon]] la primitivaj refleksoj, kiuj survivas perturbece la unuan vivjaron. La libro de Sally Goddard okupiĝas kun tiuj refleksoj; li skribis pri la diagnozo kaj la movterapio, kiu regulare malhelpas la refleksojn.
+Laŭ la esploradoj, ekde 1970 kaŭzas la disleksion, la [[disgrafio]]n, la [[diskalkulio]]n kaj la [[Atentomanka-hiperaktiva perturbo|atentomankan-hiperaktivan perturbon]] la primitivaj refleksoj, kiuj survivas perturbece la unuan vivjaron. La libro de Sally Goddard okupiĝas kun tiuj refleksoj; li skribis pri la diagnozo kaj la movterapio, kiu regulare malhelpas la refleksojn.
 == Simptomoj ==
 [[File:Dyslexic words.jpg|thumb|200px|right| Spegulitaj literoj]]
-La ĉefa simptomo estas, ke la legado estas malrapida, la legitaj malbone estas komprenitaj. La literoj ofte kunmiksigas en legado kaj en skribado; la ortografio estas malĝusta. La skribado estas malbela, ofte nelegebla.
+La ĉefa simptomo estas, ke la legado estas malrapida, la legaĵoj malbone estas komprenitaj. La literoj ofte kunmiksiĝas en legado kaj en skribado; la ortografio estas malĝusta. La skribado estas malbela, ofte nelegebla.
-Aliaj simptomoj estas la malbona [[memoro]], la konfuzo de la direktoj, serĉado por vortoj, malcerteco de la serioj, la komponado de la frazoj, kaj malfacileco de la lingvaj taskoj. Ofte estas ankaŭ la skribado aŭ la kalkulado malkapabla. La lingvaj kapabloj de la disleksiuloj estas malbona, kiu afektas ankaŭ la lernadon de la lingvoj. La kunordigo de la movo kaj la senso de la ritmo de la disleksiaj infanoj estas malevoluinta.
+Aliaj simptomoj estas la malbona [[memoro]], la konfuzo de la direktoj, serĉado por vortoj, malcerteco de la serioj, la komponado de la frazoj, kaj malfacileco de la lingvaj taskoj. Ofte estas ankaŭ la skribado aŭ la kalkulado malkapabla. La lingvaj kapabloj de la disleksiuloj estas malbonaj, kio afektas ankaŭ la lernadon de la lingvoj. La kunordigo de la movo kaj la senso de la ritmo de la disleksiaj infanoj estas neevoluintaj.
 Ĉiuj tiuj kapabloj estas evolvigeblaj.
@@ Linio 48: / Linio 51: @@
 *adherado
 *malbona komprenado
-*ne memoras, kiun legis
+*ne memoras la legitaĵon
 *malbona ortografio
 *miksado de la datumoj
@@ Linio 54: / Linio 57: @@
 ==Avantaĝoj==
 [[File:Auguste Rodin 1893 Nadar.jpg|thumb|right|175px|<center>[[Auguste Rodin]], la skulpturisto estis ankaŭ disleksia</center>]]
-La disleksio estas alternativa metodo de la pensado, la sensado, la lernado kaj la prilaborado de la informo. La kompensado de la disleksio ne aligas tion. Kiuj povas uzi la avantaĝojn de tiujn kapablojn, tiuj povas esti pli talenta, ol aliaj.
+La disleksio estas alternativa metodo de la pensado, la sensado, la lernado kaj la prilaborado de la informoj. La kompensado de la disleksio ne aligas tion. Kiuj povas uzi la avantaĝojn de tiuj kapabloj, tiuj povas esti pli talentaj ol aliaj.
-La pensado estas bilda kaj intuitiva, kiu helpas ilin rekoni la strukturojn kaj la problemojn. La imago estas riĉa, interese kaj kreative rilatas al la mondo. Oni povas trovi inter disleksiuloj multajn belartistojn, aktorojn, sciencistojn, muzikistojn, inventistojn, kaj politikistojn.
+La pensado estas bilda kaj intuitiva, kio helpas ilin rekoni la strukturojn kaj la problemojn. La imago estas riĉa, interese kaj kreative rilatas al la mondo. Oni povas trovi inter disleksiuloj multajn bel-artistojn, aktorojn, sciencistojn, muzikistojn, inventistojn, kaj politikistojn.
 ==Psikaj problemoj==
-La lernejoj kaj la lerneja sistemo povas nur akcepti tiujn plenumojn, kiun oni povas mezuri per nombroj. Kiu talento ne estas mezureblan per nombroj, tiu estas akceptita malcerte. Por tiu la disleksiuloj devas elteni multan malsukceson. La instruistoj ofte ne rekonas la disleksion; la infano estas konsiderita kiel maldiligenta aŭ neinteligenta, kaj li ankaŭ kredas tion. Tiel li perdis la motivacion por la lernado, angoras multan, aŭ agresivas.
+La lernejoj kaj la lerneja sistemo povas nur akcepti tiujn plenumojn, kiujn oni povas mezuri per nombroj. Talento ne mezurebla per nombroj estas akceptita malcerte. Por tio la disleksiuloj devas elteni multan malsukceson. La instruistoj ofte ne rekonas la disleksion; la infano estas konsiderita kiel maldiligenta aŭ neinteligenta, kaj ĝi ankaŭ kredas tion. Tiel ĝi perdis la motivacion por la lernado, angoras multe, aŭ agresivas.
-Sen logopedia helpo la disleksia infano perdas sian memfidon, sentas sin maldiligenta, neinteligenta, malsukcesa, kaj malbona. Li falas el la instruadsistemo, kaj elektas profesion, kiu ne postulas multan lernadon, kaj postulas malmultan legadon aŭ uzadon de ia fremda lingvo; per tio perdas lia talento. Pro tio gravas, ke la instruantoj aŭ la gepatroj rekonu la perturbojn de la lernado.
+Sen logopedia helpo la disleksia infano perdas sian memfidon, sentas sin maldiligenta, neinteligenta, malsukcesa, kaj malbona. Ĝi falas el la instruadsistemo, kaj elektas profesion, kiu ne postulas multan lernadon, kaj postulas malmultan legadon aŭ uzadon de ia fremda lingvo; per tio ĝi perdas sia talento pri nelingvaj aferoj. Tial gravas, ke la instruantoj aŭ la gepatroj rekonu la perturbojn de la lernado.
 ==Helpo==
-Signifikas, ke la gepatroj akceptu ilian infanon, kiel li estas. Ili laŭdu, apogu lin multe. Ili helpu trovi kaj evolui la talentojn de ilia infano. Ili lasu la infanon moviĝi multan, kaj multspece sen devo de la pritaksado. Ankaŭ la musiko povas helpi multan.
+Granda helpo estas, ke la gepatroj akceptu ties infanon, kiel ĝi estas. Ili laŭdu, apogu ĝin multe. Ili helpu trovi kaj evolui la talentojn de sia infano. Ili lasu la infanon moviĝi multe, kaj multspece sen devo de la pritaksado. Ankaŭ la muziko povas helpi multe.
-La ekzercoj kaj la lernado devas esti dividita en multiplaj partoj. La partoj estu mallongaj. Kiam la infano iras hejme, la familio komencu per ludado kaj movado, por ke la infano povu ripozi. La ekzercoj estu varia kaj interesa. Signikifas, ke la infano sentas sin sukcesa. La ripetado venu post multa da tempo. Kiam la infano enlitigas, la gepatrojn rakontu al li; tiu helpas al li lerni la geptran lingvon.
+La ekzercoj kaj la lernado devas esti dividita en multotipaj partoj. La partoj estu mallongaj. Kiam la infano iras hejmen, la familio komencu per ludado kaj movado, por ke la infano povu ripozi. La ekzercoj estu variaj kaj interesaj por ke ĝi sentu sin sukcesa. La ripetado venu post multe da tempo. Kiam la infano enlitiĝos, la gepatroj legu rakonteton; tio helpas lerni la gepatran lingvon.
-Estas [[logopedio|logopediaj]] metodoj, kiuj helpas korekti kaj reeduki la disleksion. La terapio estas kompleksa, kiu evoluas la moviĝadon kaj la kognitivajn kapablojn. Ĝi evoluas la atenton, la memoron, la sensojn, la intermodalalecon, la senson de le ritmo, la serialecon, kaj la orientadon en la spaco. ili povas reiri ankaŭ al la bebo.
+Estas [[logopedio|logopediaj]] metodoj, kiuj helpas korekti kaj reeduki la disleksion. La terapio estas kompleksa, kio evoluigas la moviĝadon kaj la kognitivajn kapablojn. Ĝi evoluigas la atenton, la memoron, la sensojn, la intermodalecon, la senson de le ritmo, la serialecon, kaj la orientadon en la spaco. Ili povas reiri ankaŭ al la bebo.
-Plej bone oni komencas la korekcion, kiam la infano estas 5 aŭ 6 jara, sed la logopediistoj povas helpi ankaŭ al la plenkreskuloj. Ili instruas la legadon kune kun la evolvigado de la parolado; tiu helpas la kunigado de la sonoj kun la literoj. La leginstruado lernas la facile intersanĝeblajn literojn separate en la tempo. Se estas sekundaraj simptomoj, oni komencas la ekzercojn per augmentado de la memfido.
+Plej bone oni komencas la koretadon, kiam la infano estas 5 aŭ 6 jara, sed la logopediistoj povas helpi ankaŭ al la plenkreskuloj. Ili instruas la legadon kune kun la evolvigado de la parolado; tiu helpas la kunigadon de la sonoj kun la literoj. La leginstruado lernas la facile intersanĝeblajn literojn dise en la tempo. Se estas durangaj simptomoj, oni komencas la ekzercojn per pliigo de la memfido.
 == Eksteraj ligiloj ==