Dekoblaj kaj dekonaj unuoj

Matematiko > Nombro > Dekoblaj kaj dekonaj unuoj

---

Prefiksoj por dekobloj kaj dekonoj

Listo de prefiksoj uzataj laŭ SI (la Sistemo Internacia de Unuoj) por la dekoblaj kaj dekonaj mezurunuoj.

Prefikso	Deveno	Mallonge	Multiplikanto	Ekzemplo
jota-	de gr. – "ok"	Y	10 24	jotametro (Ym)
zeta-	de fr. – "sep"	Z	10 21	zetametro (Zm)
eksa-	de gr. – "ses"	E	10 18	eksametro (Em)
peta-	de gr. – "kvin"	P	10 15	petagramo (Pg)
tera-	de gr. – "monstro"	T	10 12	teravato (TW)
giga-	de gr. – "giganto"	G	10 9	gigavolto (GV)
mega-	de gr. – "granda"	M	10 6	megagramo (Mg)
kilo-	de gr. – "mil"	k	10 3	kilogramo (kg)
hekto-	de gr. – "cent"	h	10 2	hektolitro (hl)
deka-	de gr. – "dek"	da	10 1	dekametro (dam)
deci-	de lat. – "dek"	d	10 −1	decigramo (dg)
centi-	de lat. – "cent"	c	10 −2	centimetro (cm)
mili-	de lat. – "mil"	m	10 −3	miliampero (mA)
mikro-	de gr. – "malgranda"	µ	10 −6	mikrosekundo (µs)
nano-	de gr. – "nano"	n	10 −9	nanometro (nm)
piko-	de hisp. – "eta"	p	10 −12	pikofarado (pF)
femto-	de dana – "dek kvin"	f	10 −15	femtometro (fm)
ato-	de dana – "dek ok"	a	10 −18	atovato (aW)
zepto-	de fr. – "sep"	z	10 −21	zeptovato (zW)
jokto-	de gr. – "ok"	y	10 −24	joktovato (yW)

Ekzemple:

• 1,0 km (kilometro) = 1000 m (metroj)
• 1 000 000 000 ns (nanosekundoj) = 1 s (sekundo).

Por kalkuloj, se ĉiuj grandoj estas esprimitaj en SI, formuloj ne bezonas enkondukon de koeficientoj, dependaj de elekto de mezurunuoj.

Duuma prefiksoj

Valoro	SI-prefikso	Nomo	Duuma prefikso	Valoro
1 000	k	Kilo (k)	Ki	1024
1 000 000	M	Meg (M)	Mi	1 048 576
1 000 000 000	G	Gig	Gi	1 073 741 824

Nomoj de grandaj numeroj

En Esperanto, mil=10³, miliono (da)=10⁶, miliardo (da)=10⁹, sed por pli grandaj numeroj ankoraŭ ne estas oficiala listo. Proponoj estas Iliun-sistemo, Iliono/iliardo-sistemo, Gillion-sistemo, Myriad-sistemo.

Iliun-sistemo

En la aktuala internacia sistemo, la nomoj de grandaj numeroj rilatas al la kvanto da "000" post la unua "mil", do (n+1)*3, kaj la iliun-sistemo de Esperanto spegulas tion. Rimarkindas ke -iliun kolizias nek kun finaĵo -on nek kun sufikso -on- kaj sekve "-iliun" estas tiom facila kaj logika kiom "mil". Ekzemple:

• 1.000 lingvoj → milo da lingvoj → mil lingvoj
• 1.000.000 arboj → miliuno da arboj → miliun arboj (cetere, komparu "miliun" kun hungarlingva "milijun")
• 7.000.000.000 homoj → sep miliardoj da homoj → sep miliard homoj (ne miliard', sed simple miliard)
• 11.230.456.078.009 aĵoj → dek unu triiliun ducent tridek miliard kvarcent kvindek ses miliun sepdek ok mil naŭ aĵoj
• 300.000.000.000.000.000.000.000 steloj → tricent sesiliuno da steloj

Nomo	Komparo al internacia uzo en la angla	Valoro
mil (nuliliun)	thousand	103
miliun (unuiliun)	million	106
miliard (duiliun)	billion	109
triiliun	trillion	1012
kvariliun	quadrillion	1015
kviniliun	quintillion	1018
sesiliun	sextillion	1021
sepiliun	septillion	1024
okiliun	octillion	1027
naŭiliun	nonillion	1030
dekiliun	decillion	1033
dekunuiliun	undecillion	1036
dekduiliun	duodecillion	1039
dektriiliun	tredecillion	1042
dekkvariliun	quattuordecillion	1045
dekkviniliun	quindecillion	1048
deksesiliun	sexdecillion	1051
deksepiliun	septendecillion	1054
dekokiliun	octodecillion	1057
deknaŭiliun	novemdecillion	1060
dudekiliun	vigintillion	1063

Iliono/iliardo-sistemo

• duiliono = “miliono da milionoj, biliono” (12 nuloj), triiliono = “miliono da duilionoj, triliono” (18 nuloj), kvariliono = “miliono da triilionoj, kvadriliono” (24 nuloj) k.t.p.
• duiliardo = “mil duilionoj” (15 nuloj), triiliardo = “mil triilionoj” (21 nuloj) k.t.p.

Nomo	Signifo	Eŭropa	Usona
miliono	10 6	miliono	million
miliardo	10 9	miliardo	billion
duiliono	10 12	biliono	trillion
duiliardo	10 15	biliardo	quadrillion
triiliono	10 18	triliono	quintillion
triiliardo	10 21	triliardo	sextillion
kvariliono	10 24	kvadriliono	septillion
kvariliardo	10 27	kvadriliardo	octillion
kviniliono	10 30	kvintiliono	nonillion
kviniliardo	10 33	kvintiliardo	decillion

Gillion-sistemo

Kiel proponite de Russ Rowlett, surbaze de la grekaj prefiksoj:

Valoro Nomo 103 Milo 106 Miliono 109 Gillion 1012 Tetrillion 1015 Pentillion 1018 Hexillion 1021 Heptillion 1024 Oktillion 1027 Ennillion 1030 Dekillion

Valoro Nomo 1033 Hendekillion 1036 Dodekillion 1039 Trisdekillion 1042 Tetradekillion 1045 Pentadekillion 1048 Hexadekillion 1051 Heptadekillion 1054 Oktadekillion 1057 Enneadekillion 1060 Icosillion

Valoro Nomo 1063 Icosihenillion 1066 Icosidillion 1069 Icositrillion 1072 Icositetrillion 1075 Icosipentillion 1078 Icosihexillion 1081 Icosiheptillion 1084 Icosioktillion 1087 Icosiennillion 1090 Triacontillion

Myriad-sistemo

Proponita de Donald E. Knuth:

Valoro	Nomo	Skriba formo
100	Unu	1
101	Dek	10
102	Cent	100
103	Dek cent	1000
104	Myriad	1,0000
105	Dek myriad	10,0000
106	Cent myriad	100,0000
107	Dek cent myriad	1000,0000
108	Myllion	1,0000,0000
1012	Myriad myllion	1,0000,0000,0000
1016	Byllion	1,0000,0000,0000,0000
1024	Myllion byllion	1,0000,0000:0000,0000;0000,0000
1032	Tryllion	1 0000,0000;0000,0000:0000,0000;0000,0000
1064	Quadryllion	1'0000,0000;0000,0000:0000,0000;0000,0000 0000,0000;0000,0000:0000,0000;0000,0000
10128	Quintyllion
10256	Sextyllion
10512	Septyllion
101024	Octyllion
102048	Nonyllion
104096	Decyllion
108192	Undecyllion
1016,384	Duodecyllion
1032,768	Tredecyllion
1065,536	Quattuordecyllion
10131,072	Quindecyllion
10262,144	Sexdecyllion
10524,288	Septendecyllion
101,048,576	Octodecyllion
102,097,152	Novemdecyllion
104,194,304	Vigintyllion
104,294,967,296	Trigintyllion
${10}^{\,\!4*2^{40}}$	Ragintyllion
${10}^{\,\!4*2^{50}}$	Quinquagintyllion
${10}^{\,\!4*2^{60}}$	Sexagintyllion
${10}^{\,\!4*2^{70}}$	Septuagintyllion
${10}^{\,\!4*2^{80}}$	Octogintyllion
${10}^{\,\!4*2^{90}}$	Nonagintyllion
${10}^{\,\!4*2^{100}}$	Centyllion
${10}^{\,\!4*2^{1000}}$	Millyllion
${10}^{\,\!4*2^{10000}}$	Myryllion

Guglo kaj aliaj

10100	Guglo
${10}^{\,\!10^{100}}$	Gugloplex
10-N	N-minex
10N	N-plekso

Vidu ankaŭ jenon:

• Duumaj prefiksoj
• Nenegativa entjera potenco de 2

Prefiksoj SI
10n	Prefikso	Signo	Longa skalo (*malpreferinda nomo)	Mallonga skalo (malpreferinda)	Oblo	Deveno	Ekzemplo
1030	kveta	Q	kviniliono (*kvintiliono)	noniliono	1 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000	latine decem – “dek”	Qg – kvetagramo (kviniliono da gramoj)
1027	rona	R	kvariliardo (*kvadriliardo)	oktiliono	1 000 000 000 000 000 000 000 000 000	greke ἐννέα – “naŭ”	RB – ronabajto (kvariliardo da bajtoj)
1024	jota	Y	kvariliono (*kvadriliono)	septiliono	1 000 000 000 000 000 000 000 000	greke ὀκτώ – “ok”	YT – jotateslo (kvariliono da tesloj)
1021	zeta	Z	triiliardo (*triliardo)	sekstiliono	1 000 000 000 000 000 000 000	france sept – “sep”	ZWb – zetavebero (mil triilionoj da veberoj)
1018	eksa	E	triiliono (*triliono)	kvintiliono	1 000 000 000 000 000 000	greke ἕξ – “ses”	EJ – eksaĵulo (triiliono da ĵuloj)
1015	peta	P	duiliardo (*biliardo)	kvadriliono	1 000 000 000 000 000	greke πέντε – “kvin”	PV – petavolto (mil duilionoj da voltoj)
1012	tera	T	duiliono (*biliono)	triliono	1 000 000 000 000	greke τέρας – “monstro”	Tl – teralitro (duiliono da litroj)
109	giga	G	miliardo	biliono	1 000 000 000	greke γίγας – “grandega”	GW – gigavato (miliardo da vatoj)
106	mega	M	miliono	miliono	1 000 000	greke μέγας – “granda”	MHz – megaherco (miliono da hercoj)
103	kilo	k	mil	mil	1 000	greke χίλιοι – “mil”	kB – kilobajto (mil bajtoj)
102	hekto	h	cent	cent	100	greke έκατόν – “cent”	hPa – hektopaskalo (cent paskaloj)
101	deka	da	dek	dek	10	greke δέκα – “dek”	dalm – dekalumeno (dek lumenoj)
10−1	deci	d	dekono	-	0,1	latine decimus – “deka”	dB – decibelo (dekona belo)
10−2	centi	c	centono	-	0,01	latine centum – “cent”	cm – centimetro (centona metro)
10−3	mili	m	milono	-	0,001	latine mille – “mil”	mA – miliampero (milona ampero)
10−6	mikro	µ	milionono	-	0,000 001	greke μικρός – “malgranda”	μmol – mikromolo (milion-ona molo)
10−9	nano	n	miliardono	-	0,000 000 001	greke νανος – “nano”	nH – nanohenro (miliard-ona henro)
10−12	piko	p	duilionono (*bilionono)	-	0,000 000 000 001	itale piccolo – “malgranda”	pF – pikofarado (duilion-ona farado)
10−15	femto	f	duiliardono (*biliardono)	-	0,000 000 000 000 001	dane femten – “dek kvin”	fcd – femtokandelo (mil-duilion-ona kandelo)
10−18	ato	a	triilionono (*trilionono)	-	0,000 000 000 000 000 001	dane atten – “dek ok”	as – atosekundo (triilion-ona sekundo)
10−21	zepto	z	triiliardono (*triliardono)	-	0,000 000 000 000 000 000 001	france sept – “sep”	zC – zeptokulombo (mil-triilion-ona kulombo)
10−24	jokto	y	kvarilionono (*kvadrilionono)	-	0,000 000 000 000 000 000 000 001	greke ὀκτώ – “ok”	yg – joktogramo (kvarilion-ona gramo)
10−27	ronto	r	kvariliardono (*kvadriliardono)	-	0,000 000 000 000 000 000 000 000 001	greke ἐννέα – “naŭ”	rg – rontogramo (mil-kvarilion-ona gramo)
10−30	kvekto	q	kvinilionono (*kvintilionono)	-	0,000 000 000 000 000 000 000 000 000 001	latine decem – “dek”	qg – kvektogramo (kvinilion-ona gramo)