Hentaigana
Kanji (Ĉina skribo)
Kana (Kanao)
- Hiragana (rondaj kanaoj)
- Katakana (strekaj kanaoj)
- Hentaigana
- Man'yōgana
baziĝas sur
Rōmaji (Latinigo)
Hentaigana (変体仮名?), esperantigite hentajgano aŭ "nenormaj kanaoj", estas historiaj variantoj de hiragana. Kiel aliaj hiragana, ili devenas de man'yōgana, kiu estis kanĵioj uzataj por montri silabojn, ofte eĉ uzante po kelkajn malsamajn kanĵiojn por silabo. Ĉar man'yōgana estis treege komplika kaj malfacila por rapida skribo, eventuale ĝi simpliĝis en kursivajn formojn. Tiel aperis multaj variantoj de "rondaj kanaoj" (hiragana). Iuj devenas de malsamaj kanĵioj, uzataj por sama silabo en man'yōgana, sed ankaŭ multaj variantoj aperis pro samaj kanĵioj diverse kursivigitaj. Nun ĉiuj rondaj kanaoj, ne akceptitaj en aro de moderna standarda hiragana estas konsiderataj hentajganoj.
Simboloj Hentaigana estis uzataj pli-malpli laŭvole kaj paralele kun standarda hiragana ĝis 1900, kiam aperis unuigita standardo de unu hiragana simbolo por unu silabo. Je 24.01.2009, nestandardaj hentaigana-j simboloj ne estas akceptitaj en Unikodo.
Deveno de hiragana silaba "n"
La hiragana "n" (ん) devenas de kursiva formo de kanĵio 无. La reformo de jaro 1900 disigis la du uzojn deklaris ke む nur estu uzata por /mɯ/ kaj ん nur por silab-finaĵa /n/. Antaŭe mankis aparta simbolo por silab-finaĵa /n/ kaj por ĝi estas uzata sama simbolo kiel por /mɯ/. La legantoj devis mem kompreni de kunteksto, kion la simbolo signifas en aparta okazo. La ambigueco konduktis al apero de neologismaj ekspresoj, kiuj baziĝas, fakte, je mislego. Ekzemple, iwan to suru "penas diri" estas mislego de mu kiel n (moderna japana vorto 言おう iō devenas de pli frua 言はむ ihamu).
Moderna uzo de hentaigana
Hentaigana ne plu estas vaste uzata, sed kelkaj maloftaj uzoj restas, aparte por montri tradician, klasikan, arkaan, ortodoksan naturon de io. Ekzemple, multaj sobao-vendejoj uzas hentajganon en vorto kisoba ĉe iliaj signoj. Ofte oni uzas hentajganon por manskribaj dokumentoj, aparte en klasik-kulturaj grupoj, kiel luktoartaj skoloj, etiketaj lernejoj, religiaj grupoj ktp. Ankaŭ hentajgano foje aperas en reproduktoj de klasikaj japanaj tekstoj por doni impreson de antikveco, same kiel gotika skribo estas uzata en la angla aŭ la germana. Nun, tamen, plimulto de japanoj ne scipovas legi hentajganon kaj nur memorigas la plej ofte uzatajn simbolojn el vendejaj signoj aŭ devenigas signifon el kunteksto.
Oni notu, ke hentai (変体: "varianto" aŭ "varieco") en la vorto hentaigana estas malsama de homonima vorto hentai (変態) por hentajo, kiu laŭlitere signifas 'perversio' aŭ 'perversiulo'.
Kelkaj ekzemploj de hentajganoj
iuj de ĉi-subaj hentajganoj estas kursivaj formoj de samaj kanĵioj kiel modernaj standardaj hiraganoj, sed alimaniere evoluintaj. Aliaj devenas de tute aliaj man'yōgana-kanĵioj. Por ĉiu simbolo estas donitaj fonta kanĵio, analoga standarda hiragana simbolo kaj transskribo laŭ Rōmaji.
-
以（い）i -
江（え）e -
於（お）o -
可（か）ka, ga -
起（き）ki, gi -
古（こ）ko, go -
志（し）shi, ji -
春（す）su, zu -
多（た）ta, da -
奈（な）na -
能（の）no -
者（は）ha, ba -
由（ゆ）yu -
連（れ）re -
路（ろ）ro -
王（わ）wa
Pli da ekzemploj kaj informo troveblas en jenaj artikoloj de japanlingva vikipedio: ja:変体仮名 kaj ja:住民基本台帳収録変体仮名. Se vi regas la lingvon. bonvolu traduki el ili.
