Blisa skribo
La blissimbola skribo aŭ blisa skribo (angle Blissymbolics, Blissymbols, aŭ simple “Bliss”) estas pasigrafio. Ĝin proponis Charles Kasiel Bliss unuafoje en 1949. La blisan skribon inspiris la ĉina skribo kaj la prilingvaj pensoj de la germana filozofo Lejbnico. La blisan skribon ĉefe uzas neparolkapablaj homoj, ĉu kiel ponton al la lingvo parolata en sia komunumo, ĉu kiel sendependan lingvon[1].
Historio[redakti | redakti fonton]
Bliss laboris kun la helpo de sia edzino Klara Bliss. Ilia ideo kreskis el la Ĉina skribo, kiu povas esti legata laŭ malsamaj ĉinaj dialektoj, kiuj ne estas kompreneblaj inter ili parolite. Celo estis solvi konfliktojn per interkomprenigo. La sistemo publikiĝis dufoje en 1949 kaj 1965 sub la nomo sencoskribo (Semantography). La sistemo estis intencata al tutmonda interkompreniĝo, sed ĝi ricevis malgrandan atenton.
En 1971 ĝi estis ekuzita por la komunikado de spasme paralizitaj personoj en Kanado. Per tiu ĝi igis parto de aŭgmenta kaj alternativa komunikado. En 1975 Bliss cedis plenan licencon pri sia invento al fondaĵo Blissymbolics Communication Foundation, nuntempe nomata Blissymbolics Communication International, por tiu uzo. Post kelkaj disputoj, la permeso estis konfirmita en 1982 kaj la fondaĵo plu evoluigas la sistemon.
Gramatiko[redakti | redakti fonton]
La lingvo estas facile adaptebla al individuaj uzantoj, al iliaj niveloj, kapabloj kaj necesoj. Ĝi helpas, ke uloj kun grandaj pronuncaj problemoj, mutuloj, ne parolantaj uloj iras el unuvortaj frazoj al kompleksaj kunmetitaj frazoj, kaj povas lerni legi kaj skribi. Dum uzado en komunikado simboloj havas tekston skribitan al ili, por ke oni povas legi ilin ankaŭ se li ne konas Blisan skribon.
Signaro[redakti | redakti fonton]
- simboloj estas la signoj de la sistemo:
- blisliteroj estas la bazaj signifaj signoj de la sistemo, ekzemple domo estas tia nekunmetita signo. La lingvo havas 120 blisliterojn.
- blisvortoj estas signifaj kombinoj de blisliteroj, ekzemple malsanulejo estas kunmetita el domo kaj medicino. BCI normo enhavas 2500 blisvortojn.
- signobildo estas desegna aspekto de simbolo
- gloso estas lingva klarigo de simbolo
- kromsigno estas signeto super simbolo, kiu modifas ĝian sencon aŭ precizigas ĝian rolon
Reguloj[redakti | redakti fonton]
Por instruado glosoj aperu sub la simboloj. Gloso de litero estu en etaj majuskloj. Gloso de vorto aŭ tuta frazo estu en klinitaj literoj (kursivoj).
Ekzemplo[redakti | redakti fonton]
La ĉi-supra ekzemplo konsistas el kvar simboloj kaj signifas "mi - volas - iri - kinejen".
Movado:
El 
simbolo oni povas fari novajn signojn:
- Transporto
- Vojo
- Rulseĝo
- Aeroplano
Bibliografio[redakti | redakti fonton]
- Lernolibro en Esperanto: Blisa Skribo / Lode Van de Velde - Eldonejo Libera, Antverpeno, 2016.
- International Semantography: a non-alphabetical symbol writing readable in all languages / Charles Bliss. - Sydney, 1949.
- The fundamental rules of blissymbolics: creating new blissymbolics characters and vocabulary / Blissymbolics Communication International (bci). - 2004-09-28. - http://www.blissymbolics.org/downloads/bliss-rules.pdf
- Pri Blisa lingvo
- Bundesverband für Körper- und Mehrfachbehinderte e. V. (Hrsg.): Handbuch der BLISS-Symbole. Julius Groos Verlag, Heidelberg 1995 (ISBN 3-87276-719-4)
- International Semantography: a non-alphabetical symbol writing readable in all languages / Charles Bliss. - Sydney, 1949.
- The fundamental rules of blissymbolics: creating new blissymbolics characters and vocabulary / Blissymbolics Communication International (bci). - 2004-09-28. - https://web.archive.org/web/20110606033127/http://www.blissymbolics.org/downloads/bliss-rules.pdf
- Blissymbolics Communication International
- Blissymbol Communication UK
- Blissymbolics Resources
- Blisa skribo kun rezumo (PDF; 381 kB)
- Grafikaj simbolj Komparado kun aliaj sistemoj
- https://web.archive.org/web/20051111011038/http://www.symbols.net/blissre.htm
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
http://www.symbols.net/blissre.htm
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Grafikaj ĉapelaĵoj afiksas pazigrafiajn simbolojn, Mélanie Maradan en: Informilo por interlingvistoj, n-ro 78/79 (3-4/201, PDF) - Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj, Rotterdamo.
Traduko[redakti | redakti fonton]
En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Bliss-nyelv en la hungara Vikipedio.