Insula naneco
Insula naneco, nome formo de filetika naneco,[1] estas la proceso kaj kondiĉo de la redukto en grandeco de grandaj bestoj dum kelkaj generacioj, kiam la intervalo de ilia populacio estas limigita al malgranda medio, ĉefe insuloj. Tiu naturprocezo estas aparta de la intencita kreado de nanrasoj, nomitaj eklipsaj. Tiu proceso okazis multajn fojojn ĉie en evolua historio, kun ekzemploj inkluzive de dinosaŭroj, kiaj Europasaurus, kaj modernaj bestoj kiel ekzemple elefantoj kaj iliaj parencoj. Tiu proceso, kaj aliaj "insulgenetikaj" eventoj, povas okazi ne nur sur tradiciaj insuloj, sed ankaŭ en aliaj situacioj kie ekosistemo estas izolita de eksteraj resursoj kaj reproduktado. Tio povas inkludi kavernojn, dezertajn oazojn, izolitajn valojn kaj izolitajn montojn ("ĉielinsuloj"). Insula naneco estas unu aspekto de la pli ĝenerala "insuloregulo", kiu postulas ke kie kontinentaj bestoj koloniigas insulojn, malgrandaj specioj tendencas evoluigi pli grandajn korpojn, kaj grandaj specioj tendencas evoluigi pli malgrandajn korpojn.
Eblaj kialoj de insula naneco[redakti | redakti fonton]
Ekzistas pluraj proponitaj klarigoj por la mekanismo kiu produktas tian nanecon.[2][3]
Unu estas selekta procezo kie nur pli malgrandaj bestoj kaptitaj sur la insulo pluvivas, dum manĝaĵo periode malkreskas al limonivelo. La pli malgrandaj bestoj bezonas pli malmultajn resursojn kaj pli malgrandajn teritoriojn. Pli eta grandeco ankaŭ estas favora ekde genera starpunkto, ĉar ĝi implicas pli mallongajn gravedecperiodojn kaj generacitempojn.[2]
En la tropikoj, eta grandeco devus igi termoreguladon pli facila.[2]
Inter herbivoroj, granda grandeco transigas avantaĝojn en traktado kaj konkurantoj kaj predantoj, tiel ke redukto aŭ foresto de ĉiu el ambaŭ faciliĝus eklipse; konkurado ŝajnas esti la pli grava faktoro.[3]
Inter karnomanĝuloj, la ĉefa faktoro supozeble estas la grandeco kaj havebleco de predoresursoj, kaj konkurado verŝajne estas malpli grava.[3] Ĉe tigroserpentoj, insula Naneco okazas sur insuloj kie disponebla predo estas limigita al pli etaj grandecoj ol estas normale prenitaj fare de kontinentoserpentoj. Ĉar predograndeca prefero ĉe serpentoj estas ĝenerale proporcia al propra korpgrandeco, kaj tiele malgrandaj serpentoj povas esti pli bone adaptitaj por preni malgrandan predon.[4]
Naneco kontraŭ gigantismo[redakti | redakti fonton]
La inversa proceso, en kio malgrandaj bestoj reproduktiĝantaj sur izolitaj insuloj malhavantaj la predantojn de grandaj teritorioj povas iĝi multe pli grandaj ol normalaj, estas nomitaj insulgigantismo. Elstara ekzemplo estas la dido, kies prapatroj estis normal-grandaj kolomboj. Ekzistas ankaŭ pluraj specioj de gigantaj ratoj, unuj daŭre konservitaj, kiuj kunekzistis kun kaj Homo floresiensis kaj la nanaj stegodonoj sur Floreso.
La procezo de insula naneco povas okazi relative rapide kompare al evoluaj normoj. Tio estas kontraste al pliiĝoj en maksimuma korpa grandeco, kiuj estas multe pli laŭpaŝaj. Se normaligite al generacia longo, la maksimuma indico de korpopezo malkreskas dum insula naneco estis trovita 30 fojojn pli bonega ol la maksimuma indico de korpopezo kreskas por dekobla ŝanĝo en mamuloj.[5] La malegaleco supozeble reflektas la fakton ke pedomorfismo (junaspekteco) havigas relative facilan itineron evoluigi pli etan plenkreskan grandecon; aliflanke, la evoluo de pli granda maksimuma korpograndeco estas supozeble interrompita per la apero de serio de limoj kiuj devas esti venkitaj per evoluaj inventoj antaŭ ol la procezo povas daŭri.[5]
Faktoroj influante la amplekson de naneco[redakti | redakti fonton]
Por kaj herbivoroj kaj karnomanĝuloj, insulograndeco, la grado de insulizoliteco kaj la grandeco de la praula kontinenta specio ne ŝajnas estu de ĉefe rekta graveco al la grado de naneco.[3] Tamen, post pripensado pri la korpamasoj de lastatempaj supraj herbivoroj kaj karnomanĝuloj, kaj inkluzive de datumoj de kaj kontinentaj kaj de insuloj, la korpamasoj de la plej granda specio en korpopezo estis trovita skale al la grandeco de la teromaso, kun deklivoj de proksimume 0.5 tagalo (korpamas /kg) per tagalo (kampara regiono/km²).[6] Ekzistis apartaj regresolinioj por endotermaj pintopredantoj, ektotermiaj pintopredantoj, endotermaj pintoherbivoroj kaj (sur la bazo de limigitaj datumoj) ektotermi-pintoherbivoroj, tiel ke manĝokvanto estis 7 ĝis 24-obla pli alte por pintoherbivoroj ol por pintopredantoj, kaj proksimume la sama por endotermoj kaj ektotermoj de la sama trofa nivelo (tio kondukas al ektotermo estanta 5 ĝis 16 fojojn pli peza ol ekvivalentaj endotermoj).
Notoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ (Winter 1982) “Allometry and Paleoecology of Medial Miocene Dwarf Rhinoceroses from the Texas Gulf Coastal Plain”, Paleobiology 8 (1), p. 16–30.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 (May 2008) “The youngest Stegodon remains in Southeast Asia from the Late Pleistocene archaeological site Liang Bua, Flores, Indonesia”, Quaternary International 182 (1), p. 16–48. doi:10.1016/j.quaint.2007.02.001. Alirita 2011-11-27..
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 (August 2006) “The island rule in large mammals: paleontology meets ecology”, Evolution 60 (8), p. 1731–1742. doi:10.1111/j.0014-3820.2006.tb00516.x. Alirita 2011-11-27..
- ↑ (January 2005) “Rapid and repeated origin of insular gigantism and dwarfism in Australian tiger snakes”, Evolution 59 (1), p. 226–233. doi:10.1111/j.0014-3820.2005.tb00909.x. Alirita 2011-11-12..
- ↑ 5,0 5,1 (2012-01-30) “The maximum rate of mammal evolution”, PNAS 109. doi:10.1073/pnas.1120774109. Alirita 2011-02-11..
- ↑ (2001-12-04) “Dinosaurs, dragons, and dwarfs: The evolution of maximal body size”, Proceedings of the National Academy of Sciences 98 (25), p. 14518–14523. doi:10.1073/pnas.251548698. Alirita 2012-01-28..