Povumo
En fiziko, povumo (simbolo: P) povas esti aŭ mekanika, aŭ elektra aŭ optika.
Mekanika povumo
[redakti | redakti fonton]Mekanike, la povumo estas la kvanto da laboro W farita por unuo de tempo t. Eblas do vidi tion kiel fluon de energio, egale al rapido de ŝanĝo de energio en sistemo, definite per:
kie
La mezurunuo de povumo estas do energio dividite per tempo.
Povumo de forto
[redakti | redakti fonton]Se la aplika punkto de forto (en neŭtono) moviĝas laŭ momenta rapido (en metro/sekundo), tiam la momenta povumo estas (en vatoj):
Oni povas facile trovi tiun rezultaton per derivaĵo de la laboro de forto.
Povumo de momanto de forto
[redakti | redakti fonton]Se objekto rotacias sub la ago de momanto de forto (en neŭtono.metro) kaj turniĝas kun angula rapido (en radiano/sekundo), tiam la momenta povumo estas (en vatoj):
SI unuo
[redakti | redakti fonton]La unuo de povumo laŭ SI estas vato (W), kiu estas unu ĵulo por sekundo (J/s).
Ne-SI unuoj
[redakti | redakti fonton]Kelkaj el ili estas:
- Ĉevalpovo (ĉP)
- Kilopondmetroj por sekundo (kpm/s)
- Kilovathoro (kWh)
- Povumo de Planck
- Lumeco de Suno
Elektra povumo
[redakti | redakti fonton]Elektre, pri kontinuaj tensio kaj kurento la povumo P donita al aparato estas:
kiel
- P estas la povumo, mezurata per vatoj (W)
- U estas la tensio trans la aparato, mezurata per voltoj (V)
- I estas kurento trairanta ĝin, mezurata per amperoj (A)
Se komponaĵo estas rezistilo, tiam veras la ĵula leĝo:
aŭ
kie
- R estas rezistanco, mezurata per omoj (Ω).
Optika povumo
[redakti | redakti fonton]Optike, la angula grandigeco G de optika sistemo (optikilo kiel konverĝa lenso, lupeo, mikroskopo) estas la kvociento de la angulo , laŭ kiu oni vidas tra la sistemo la ŝajnan longon L de objekto, per la angulo , laŭ kiu oni rekte vidas objekton de longo l sen la optikilo:
Kutime, oni proksimumas la angulojn per iliaj tangentoj:
- (konsiderante, ke la okulo estas proksime de la ĉefa fokuso)
kie estas la ĉefa fokusa distanco;
kie estas la distanco inter la observantokulo, tielmaniere:
La povumo P de optika sistemo estas la kvociento de la angulo , laŭ kiu oni vidas objekton tra optikilo, per la longo l de tiu objekto:
Ju pli la angulo laŭ kiu oni vidas objekton estas granda, ju pli tamen tiu objekto estas malgranda, despli la povumo P estas granda. Oni kutime konsideras la aprioran povumon per la proksimuma valoro , do:
- kies la mezurunuo estas la dioptrio;
esprimita ankoraŭ kiel funkcio de G:
Kutime la elektita valoro de d estas 25 cm (konsiderata kiel la minimuma vido-distanco), do laŭ SI unuoj: