Recikligo de plasto
Plasta reciklado estas parto de daŭrigebla plasta resursmastrumado. En la rubpiramido metita sur la niveloj post malŝparo redukto kaj reuzo. Reciklado de plastaj pakaĵoj estas centra parto de la reciklado de hejma rubo. Oni distingas inter materiala reciklado kaj energireciklado. Reciklita plasta enpakado malofte povas esti uzata por la sama celo ĉar la plej multaj recikladaj programoj ne atingas sufiĉan kvaliton. Ĝi estas anstataŭe malcikligita en pli malaltkvalitan plaston. Plasta reciklado estas kovrita de la ISO-normo ISO 15270:2008 [1][2][3].
Preskaŭ ĉiaj plasto estas ne-biodegradebla kaj ne-reciklebla, kaj disvastiĝas en medio kie ĝi povas kaŭzi malutilon [4][5].
Ĉiujare, 430 milionoj da tunoj da plasto estas produktitaj tutmonde, el kiuj du trionoj estas mallongdaŭraj produktoj kiuj fariĝas rubo. El tio ni forĵetas 227 milionojn da tunoj ĉiujare. Sen mezuroj, produktado estas metita triobligi antaŭ 2060. Laŭ studo de la OECD, malpli ol 20% de la tuta plasto estas reciklita, la cetero restas en la medio kaj la malaltaj recikladaj indicoj igas la plastan merkaton malfunkcia [6][7].
En marto 2022, 193 landoj subskribis memorandon de kompreno por ĉesigi plastan poluon. La ŝlosilo estas fari produktantojn respondecaj pri rubadministrado. Raporto de UN de 2023 taksis, ke antaŭ 2040 ni povus redukti malŝparon je 80% ĝis 40 milionoj da tunoj per politikaj kaj industriaj iniciatoj, dividitaj inter pliigita reuzo (30%), reciklado (20%) kaj ŝanĝado al pli verdaj alternativoj (17%) [8]. La raporto taksis la median profiton je pli ol 3 miliardoj USD en sano, klimato, aera kaj marpoluo, kaj laŭleĝaj kostoj. Tranĉo de 80% povus malhelpi 500 milionojn da tunoj da CO2-emisioj/jare kaj provizi pli da dungitoj en la industrio.
Plastoj devenas plejparte de fosiliaj krudaĵoj kiel nafto aŭ tergaso, sed ankaŭ povas esti faritaj el renovigeblaj plantoj. Plasta reciklado ĉiam estas en konkurado kun nova produktado. Kiam naftoprezoj estas malaltaj, materiala reuzo ne estas ekonomie inda.
La procezo de plasta reciklado varias laŭ la tipo de reciklita polimero. Estas ses ĉefaj specoj de polimeroj, kiuj povas esti reciklitaj. Plasto povas esti reciklita 2-3 fojojn, kaj tiam la kvalito falas al nivelo, kiu ne plu povas esti reciklita.
Tipoj de reciklado[redakti | redakti fonton]
La recikligo de plasto estas dividita en kvar tipojn:
- Unua reciklado, kiu inkluzivas mekanikan pretigon por krei produkton kun similaj trajtoj al la reciklita materialo. Ĉi tiu estas la plej efika speco de reciklado, sed ĝia sukceso dependas de zorgema apartigo kaj ordigo de la rubo.
- Dua reciklado, kiu inkludas mekanikan pretigon por krei produkton kun "pli malaltaj" trajtoj ol la origina produkto. Ĉi tiu estas la plej ofta tipo de reciklado.
- Tria reciklado malkonstruas la plastan kemian putriĝon en bazajn komponentojn kiel ekzemple nafto, el kiuj novaj plastoj aŭ aliaj sintezaj materialoj povas esti faritaj. Tia reciklado, uzante ekzemple la pirolizan metodon, estas la plej ekonomia - ĉar la kosto de ordigo, lavado kaj miksado estas nekonsiderinda.
- Kvara reciklado estas la forbruligo de la plasto por krei energion (ekzemple, elektro). Ĉi tiu agado estas la malplej efika ĉar ĝi ne reduktas la konsumon de nafto por plasta produktado kaj estas akompanata de la ellaso de karbona dioksido kaj malpurigaĵoj.
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ (October 2009) “Recycling and recovery routes of plastic solid waste (PSW): A review”, Waste Management 29 (10), p. 2625–2643. doi:10.1016/j.wasman.2009.06.004.
- ↑ (2014) “Recycling of Polymers: A Review”, ChemSusChem 7 (6), p. 1579–1593. doi:10.1002/cssc.201300898.
- ↑ (December 2010) “Plastic waste management in the context of a European recycling society: Comparing results and uncertainties in a life cycle perspective”, Resources, Conservation and Recycling 55 (2), p. 246–259. doi:10.1016/j.resconrec.2010.09.014.
- ↑ (February 1994) “Assessment of Environmental Biodegradation of Synthetic Polymers”, Journal of Macromolecular Science, Part C: Polymer Reviews 34 (1), p. 25–76. doi:10.1080/15321799408009632.
- ↑ (March 2018) “Biodegradation of plastics: current scenario and future prospects for environmental safety”, Environmental Science and Pollution Research 25 (8), p. 7287–7298. doi:10.1007/s11356-018-1234-9.
- ↑ (27 July 2009) “Plastics recycling: challenges and opportunities”, Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences 364 (1526), p. 2115–2126. doi:10.1098/rstb.2008.0311.
- ↑ (12 November 2021) “Managing Plastic Waste─Sorting, Recycling, Disposal, and Product Redesign”, ACS Sustainable Chemistry & Engineering 9 (47), p. 15722–15738. doi:10.1021/acssuschemeng.1c05013.
- ↑ (July 2017) “Production, use, and fate of all plastics ever made”, Science Advances 3 (7), p. e1700782. doi:10.1126/sciadv.1700782.