Kuracplanto: Malsamoj inter versioj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Browse history interactively
[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
As eo (diskuto | kontribuoj)
59 redaktoj
Enmetado de "Kelkaj nocioj"
As eo (diskuto | kontribuoj)
59 redaktoj
aldonita "Tradiciaj preparmanieroj" kaj kelkaj ligiloj
Linio 1: Linio 1:
La '''kuracplantoj''', '''medicinaplanto''', '''oficina planto''' aŭ '''farmaciaj pantoj''' estas plantoj kies parto ([[folio]], [[tigo|tigeto]], [[radiko]], [[basto]], [[frukto]] ktp.) estas uzebla rekte aŭ post prilaboro por kuraci homon. Oni povas kolekti tiujn sanigajn partojn en la naturo, sed por tio necesas la bona kono de plantoj. Ekzistas plantoj, kiujn oni kultivas ne kiel kuracplanton, sed la flankprodukto servas bazmaterialon por la medicina industrio ([[papavo]]). Oni jam ellaboris la industrian kultivadon de kelkaj gravaj kuracplantoj ([[kamomilo]]).
La '''kuracplantoj''', '''medicina planto''', '''oficina planto''' aŭ '''farmaciaj pantoj''' estas plantoj kies parto ([[folio]], [[tigo|tigeto]], [[radiko]], [[basto]], [[frukto]] ktp.) estas uzebla rekte aŭ post prilaboro por kuraci homon. Oni povas kolekti tiujn sanigajn partojn en la naturo, sed por tio necesas la bona kono de plantoj. Ekzistas plantoj, kiujn oni kultivas ne kiel kuracplanton, sed la flankprodukto servas bazmaterialon por la medicina industrio ([[papavo]]). Oni jam ellaboris la industrian kultivadon de kelkaj gravaj kuracplantoj ([[kamomilo]]).


== Kelkaj nocioj ==
== Kelkaj nocioj ==
Linio 8: Linio 8:
'''Planta krudmaterialo''' (aŭ '''drogo''', en la arkaika senco laŭ PIV) estas la materialo de kuracplantoj, kion oni povas prepari kiel ingredienco por produktado de kuracilo en tradicia aŭ industria maniero.
'''Planta krudmaterialo''' (aŭ '''drogo''', en la arkaika senco laŭ PIV) estas la materialo de kuracplantoj, kion oni povas prepari kiel ingredienco por produktado de kuracilo en tradicia aŭ industria maniero.


'''Planta efikanto''' estas la aktiva substanco el la planto efikanta kurace, kiel ekzemple alkaloido, saponino kaj alia.
'''Planta [[efikanto]]''' estas la aktiva substanco el la planto efikanta kurace, kiel ekzemple alkaloido, saponino kaj alia.


'''Plantaj medikamentoj''' (aŭ '''fitofarmaciaĵoj''') estas piloloj aŭ aliformaj, sed ĉiukaze industrie produktitaj kuraciloj, enhavantaj la efikantojn de unu aŭ pluraj kuracplantoj. Kompare kun la tradiciaj preparaĵoj de kuracplantoj ili povas esti pli efikaj (ĉar la efikantoj aperas pure) aŭ malpli efikaj (ĉar ne ĉiu efikoj de kuracplantoj estas ĝisfunde esplorataj, kaj kelkfoje ĝuste la preparado aŭ la kromaj substancoj de la planto pliigas la efikon). Sed ĉiukaze la enhava kvanto de la efikanto en tiuj industriaj produktoj estas norma.
'''Plantaj medikamentoj''' (aŭ '''fitofarmaciaĵoj''') estas piloloj aŭ aliformaj, sed ĉiukaze industrie produktitaj kuraciloj, enhavantaj la efikantojn de unu aŭ pluraj kuracplantoj. Kompare kun la tradiciaj preparaĵoj de kuracplantoj ili povas esti pli efikaj (ĉar la efikantoj aperas pure) aŭ malpli efikaj (ĉar ne ĉiu efikoj de kuracplantoj estas ĝisfunde esplorataj, kaj kelkfoje ĝuste la preparado aŭ la kromaj substancoj de la planto pliigas la efikon). Sed ĉiukaze la enhava kvanto de la efikanto en tiuj industriaj produktoj estas norma.

== Tradiciaj preparmanieroj ==
Oni povas uzi la planterojn laŭ diversaj manieroj, sed nur escepte oni simple uzas la freŝan planton. Pli kutimas la preparado laŭ specialaj procedoj:<ref>Van Wyk E, Wink C & Wink M (2015) ''Handbuch der Arzneipflanzen: Ein Bildatlas.'' Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft: Stuttgart, 520 p.</ref>

'''[[Infuzaĵo]]:''' Super la freŝajn aŭ sekajn planterojn oni verŝas bolantan aŭ varmegan akvon kaj poste oni atendas iomete, por ke la efikantoj solviĝu en la akvo.

'''[[Dekoktado|Dekoktaĵo]]:''' Oni verŝas la malvarman akvon super la planta drogo kaj ekboligas la tuton.

'''Maceraĵo:''' Ĝi preferindas, se la efikantoj estas malstabilaj aŭ volatilaj. Oni uzas ĝin ekzemple por solvi mukaĵojn kaj volatilajn oleojn el plantoj. Pro tio oni tranĉas la plantojn al malgrandaj pecoj kaj verŝas malvarman aŭ varmetan akvon super ili. Tion oni restigas dum kelkaj horoj kaj poste filtras por ricevi la solvaĵon.

'''Tinkturo:''' estas eltiraĵo farita per alkoholo; oni unue maceras la plantan materialon en etanolo, poste oni premas aŭ filtras la likvon por disigi la fluidan kaj la solidan partojn. Kutime la unua paŝo estas la produktado de origina tinkturo kun 70% da etanolo, kiun oni poste povas dilui per akvo ĝis oni ricevas la bezonatan koncentritecon.

'''Esenco:''' etanola solvaĵo de volatilaj oleoj

'''Medicina oleo:''' oleo aŭ fluida vakso miksita kun ekstraktaĵo. Ĝi estas uzebla de ekstere kaj interne (ekz. oleo de ajlo).

'''Suko:''' La sukon oni ricevas, se oni dismuelas la freŝajn planterojn miksite kun akvo kaj elpremas ĝin poste. La ricevitan likvon oni poste prefere pasteŭrizas por igi ĝin pli konservebla.

'''[[Siropo]]:''' Ĝi estas viskoza fluidaĵo enhavanta proks. 66% de sakarozo (ne malpli ol 50%). Avantaĝo de tiu preparaĵo estas, ke pro la alta koncentriteco de sakarozo ĝi estas asepsa (t.e. ke mikroorganismoj ne povas supervivi en ĝi). Krome la sukero kovras la malbonan guston de kelkaj substancoj.


Oni povas grupigi la kuracplantojn laŭ la '''efika parto''', '''efiko''' aŭ simple alfabetvice.
Oni povas grupigi la kuracplantojn laŭ la '''efika parto''', '''efiko''' aŭ simple alfabetvice.

Kiel registrite je 17:06, 20 maj. 2017

La kuracplantoj, medicina planto, oficina planto aŭ farmaciaj pantoj estas plantoj kies parto (folio, tigeto, radiko, basto, frukto ktp.) estas uzebla rekte aŭ post prilaboro por kuraci homon. Oni povas kolekti tiujn sanigajn partojn en la naturo, sed por tio necesas la bona kono de plantoj. Ekzistas plantoj, kiujn oni kultivas ne kiel kuracplanton, sed la flankprodukto servas bazmaterialon por la medicina industrio (papavo). Oni jam ellaboris la industrian kultivadon de kelkaj gravaj kuracplantoj (kamomilo).

Kelkaj nocioj

Ekzistas kelkaj terminoj ĉirkaŭ la uzado de kuracplantoj, kiujn oni devas distingi:

La kuracplanto estas planto, kiu povas esti uzata kuraccele. Tiu nocio estas elektita laŭ la funkcio; ne temas pri iu biologia parenceco aŭ botanika kategorio. Pro tio oni povas nomi kuracplanton ĉiun vegetaĵon, kiu uzeblas kuraccele, eĉ se temas pri fungoj, algoj aŭ similaj.[1]

Planta krudmaterialo (aŭ drogo, en la arkaika senco laŭ PIV) estas la materialo de kuracplantoj, kion oni povas prepari kiel ingredienco por produktado de kuracilo en tradicia aŭ industria maniero.

Planta efikanto estas la aktiva substanco el la planto efikanta kurace, kiel ekzemple alkaloido, saponino kaj alia.

Plantaj medikamentoj (aŭ fitofarmaciaĵoj) estas piloloj aŭ aliformaj, sed ĉiukaze industrie produktitaj kuraciloj, enhavantaj la efikantojn de unu aŭ pluraj kuracplantoj. Kompare kun la tradiciaj preparaĵoj de kuracplantoj ili povas esti pli efikaj (ĉar la efikantoj aperas pure) aŭ malpli efikaj (ĉar ne ĉiu efikoj de kuracplantoj estas ĝisfunde esplorataj, kaj kelkfoje ĝuste la preparado aŭ la kromaj substancoj de la planto pliigas la efikon). Sed ĉiukaze la enhava kvanto de la efikanto en tiuj industriaj produktoj estas norma.

Tradiciaj preparmanieroj

Oni povas uzi la planterojn laŭ diversaj manieroj, sed nur escepte oni simple uzas la freŝan planton. Pli kutimas la preparado laŭ specialaj procedoj:[2]

Infuzaĵo: Super la freŝajn aŭ sekajn planterojn oni verŝas bolantan aŭ varmegan akvon kaj poste oni atendas iomete, por ke la efikantoj solviĝu en la akvo.

Dekoktaĵo: Oni verŝas la malvarman akvon super la planta drogo kaj ekboligas la tuton.

Maceraĵo: Ĝi preferindas, se la efikantoj estas malstabilaj aŭ volatilaj. Oni uzas ĝin ekzemple por solvi mukaĵojn kaj volatilajn oleojn el plantoj. Pro tio oni tranĉas la plantojn al malgrandaj pecoj kaj verŝas malvarman aŭ varmetan akvon super ili. Tion oni restigas dum kelkaj horoj kaj poste filtras por ricevi la solvaĵon.

Tinkturo: estas eltiraĵo farita per alkoholo; oni unue maceras la plantan materialon en etanolo, poste oni premas aŭ filtras la likvon por disigi la fluidan kaj la solidan partojn. Kutime la unua paŝo estas la produktado de origina tinkturo kun 70% da etanolo, kiun oni poste povas dilui per akvo ĝis oni ricevas la bezonatan koncentritecon.

Esenco: etanola solvaĵo de volatilaj oleoj

Medicina oleo: oleo aŭ fluida vakso miksita kun ekstraktaĵo. Ĝi estas uzebla de ekstere kaj interne (ekz. oleo de ajlo).

Suko: La sukon oni ricevas, se oni dismuelas la freŝajn planterojn miksite kun akvo kaj elpremas ĝin poste. La ricevitan likvon oni poste prefere pasteŭrizas por igi ĝin pli konservebla.

Siropo: Ĝi estas viskoza fluidaĵo enhavanta proks. 66% de sakarozo (ne malpli ol 50%). Avantaĝo de tiu preparaĵo estas, ke pro la alta koncentriteco de sakarozo ĝi estas asepsa (t.e. ke mikroorganismoj ne povas supervivi en ĝi). Krome la sukero kovras la malbonan guston de kelkaj substancoj.

Oni povas grupigi la kuracplantojn laŭ la efika parto, efiko aŭ simple alfabetvice.


Listo de kuracefikaj plantoj, ordigita:

laŭ tipo de efiko

  • antispasmaj:
  • apetitinstigaj:
  • digestigaj:
  • diurezigaj:
  • hipotensigaj:
  • kalkulus-solvaj:
  • karminativaj(elpelas la intestajn gasojn):

alfabetvice

pliajn vidu en

Vidu ankaŭ

Referencoj

  1. ↑ Simonis, W.-C. (1970) Die niederen Heilpflanzen. Pilze - Algen - Flechten. Haug-Verlag: Heidelberg
  2. ↑ Van Wyk E, Wink C & Wink M (2015) Handbuch der Arzneipflanzen: Ein Bildatlas. Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft: Stuttgart, 520 p.
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Kuracplanto&oldid=6161300"