Nyos: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
LiMr (diskuto | kontribuoj) e Kategorio:1986 forigita; Kategorio:Katastrofoj en 1986 aldonita per HotCat |
LiMr (diskuto | kontribuoj) formatigo |
||
| Linio 27: | Linio 27: | ||
'''Nyos''' estas [[kratera lago]] en la [[Nordokcidenta Provinco, Kameruno|Nordokcidenta Provinco]] de [[Kameruno]], situanta je {{Koordinatoj gms|6|26|16|N|10|17|56|E|montru=entekste}}. Nyos estas profunda [[lago]] sur alto de neaktiva [[vulkano]] proksime de [[Monto Oku]], en la [[Kameruna linio]] de vulkana agado. |
'''Nyos''' estas [[kratera lago]] en la [[Nordokcidenta Provinco, Kameruno|Nordokcidenta Provinco]] de [[Kameruno]], situanta je {{Koordinatoj gms|6|26|16|N|10|17|56|E|montru=entekste}}. Nyos estas profunda [[lago]] sur alto de neaktiva [[vulkano]] proksime de [[Monto Oku]], en la [[Kameruna linio]] de vulkana agado. |
||
La lago konatiĝis mondvaste per la [[tragedio de Nyos|tragedio de Nyos]], kiam en aŭgusto [[1986]] subite liberiĝis grandega kvanto da [[karbondioksido]] ([[CO2|CO<sub |
La lago konatiĝis mondvaste per la [[tragedio de Nyos|tragedio de Nyos]], kiam en aŭgusto [[1986]] subite liberiĝis grandega kvanto da [[karbondioksido]] ([[CO2|CO<sub>2</sub>]]) el la akvo kaj mortigis pli ol {{nombro|1700}} homojn en la apudaj vilaĝoj. |
||
<!-- Natura [[akvobaraĵo]] de [[vulkana roko]] (orloj, orlas) en la lagaj akvoj.--> |
<!-- Natura [[akvobaraĵo]] de [[vulkana roko]] (orloj, orlas) en la lagaj akvoj.--> |
||
Poŝo de [[magmo]] kuŝas sub la lago kaj likas [[karbona dioksido]] ( |
Poŝo de [[magmo]] kuŝas sub la lago kaj likas [[karbona dioksido]] (CO<sub>2</sub>) en la akvon. Nyos estas unu el nur tri lagoj en la mondo saturitaj kun karbondioksido (la du aliaj estas [[Monoun]], je distanco de 100 km sudsudoriente, kaj lago [[Kivu]] en [[Ruando]]). Je la [[21-a de aŭgusto]] [[1986]], eble post [[terglito]], la lago ellasis grandegan nubon de CO<sub>2</sub>, kiu sufokis ĉ. {{nombro|1800}} homojn kaj {{nombro|3500}} brutojn en la apuda tereno. Reage sciencistoj proponis, ke oni instalu kvin tubojn por permesi al la gaso daŭre pasi libere al la surfaco, ĝis hodiaŭ nur unu el ili estis konstruita. |
||
Simila akcidento okazis en najbara lago [[Monoun]] aŭguste [[1984]] (37 mortintoj) kaj - [[prahistorio|prahistorie]] en [[eoceno]] - ĉe la [[maaro]] de [[Messel (eksminejo)|Messel]], riĉa trovejo de [[fosilio]]j apud Frankfurto, Germanio. |
Simila akcidento okazis en najbara lago [[Monoun]] aŭguste [[1984]] (37 mortintoj) kaj - [[prahistorio|prahistorie]] en [[eoceno]] - ĉe la [[maaro]] de [[Messel (eksminejo)|Messel]], riĉa trovejo de [[fosilio]]j apud Frankfurto, Germanio. |
||
| Linio 45: | Linio 45: | ||
==Gasa saturigo== |
==Gasa saturigo== |
||
Nyos estas unu de nur tri lagoj en la mondo sciata al esti saturita kun karbona dioksido -- la aliaj estas [[Monoun]], ankaŭ en Kameruno pri 100 km for, kaj [[Kivu]] en [[Ruando]]. [[Magma ĉambro]] sub la regiono estas abunda fonto de karbona dioksido, kiu _seeps_ supren tra la lago (lito, litkadro), akuz(aĵ)anta la akvoj de Nyos kun taksis 90 milionaj [[_tonne_|tunoj]] de |
Nyos estas unu de nur tri lagoj en la mondo sciata al esti saturita kun karbona dioksido -- la aliaj estas [[Monoun]], ankaŭ en Kameruno pri 100 km for, kaj [[Kivu]] en [[Ruando]]. [[Magma ĉambro]] sub la regiono estas abunda fonto de karbona dioksido, kiu _seeps_ supren tra la lago (lito, litkadro), akuz(aĵ)anta la akvoj de Nyos kun taksis 90 milionaj [[_tonne_|tunoj]] de CO<sub>2</sub> |
||
Nyos estas varmece tavoliĝita, kun (markotas, markotoj) de varma, malpli densa akvo proksima la surfaco flosanta sur la pli malvarma, _denser_ akvo (markotas, markotoj) proksima la laga fundo. Super longa (periodoj, periodas, punktoj, punktas), karbona dioksida gaso _seeping_ enen la malvarma akvo je la laga fundo estas solvita en grandaj kvantoj. |
Nyos estas varmece tavoliĝita, kun (markotas, markotoj) de varma, malpli densa akvo proksima la surfaco flosanta sur la pli malvarma, _denser_ akvo (markotas, markotoj) proksima la laga fundo. Super longa (periodoj, periodas, punktoj, punktas), karbona dioksida gaso _seeping_ enen la malvarma akvo je la laga fundo estas solvita en grandaj kvantoj. |
||
La plejparto de la tempo, la lago estas stabila kaj la |
La plejparto de la tempo, la lago estas stabila kaj la CO<sub>2</sub> restas en solvaĵo en la suba (markotas, markotoj). Tamen, super tempo la akvo iĝas [[_supersaturation_|_supersaturated_]], kaj se eventa tia [[tertremo]] aŭ [[vulkana erupcio]] okazas, grandaj kvantoj de CO<sub>2</sub> (majo, povas) subite elveni de solvaĵo. |
||
==La 1986 (katastrofo (akcidento), kataklismo)== |
==La 1986 (katastrofo (akcidento), kataklismo)== |
||
| Linio 55: | Linio 55: | ||
-->[[Dosiero:Cow killed by Lake Nyos gasses.jpg|thumb|left|150px|Bovo sufokita per gasoj de Nyos]]<!-- |
-->[[Dosiero:Cow killed by Lake Nyos gasses.jpg|thumb|left|150px|Bovo sufokita per gasoj de Nyos]]<!-- |
||
Kvankam subita _outgassing_ de |
Kvankam subita _outgassing_ de CO<sub>2</sub> havis okazita je [[Monoun]] en [[1984]], mortiganta 37 loka (rezidentoj, rezidentas), simila minaco de Nyos estita ne anticipita. Tamen, sur [[21-a de aŭgusto]], [[1986]], [[subita eligo de gaso el lago]] okazis je Nyos kiu baskulis la subita malpremi de pri 1.6 milionaj [[_tonne_|tunoj]] de CO<sub>2</sub>. La gaso impetis suben du apud valoj, _displacing_ ĉiu aero kaj sufokanta supren al 1,800 popolo en 20 km de la lago, plejparte landaj vilaĝanoj, kaj ankaŭ 3,500 brutaro. Pri 4,000 enloĝantoj _fled_ la areo, kaj multaj de ĉi tiuj ellaborita _respiratory_ (problemoj, problemas), (fajras, bruligas, brulas, flamas, bruldifektas, brulvundas), kaj paralizo sekve de la gasoj. |
||
Ĝi estas ne sciata kio baskulis la katastrofa _outgassing_. Plej geologoj suspekti terglito, sed iu kredi (tiu, ke, kiu) malgranda vulkana erupcio (majo, povas) havi okazita sur la (lito, litkadro) de la lago. Tria ebleco estas (tiu, ke, kiu) (malvarmeta, malvarmeto) _rainwater_ falanta sur unu flanko de la lago baskulis la (renversi, kasacii). Nenial la kaŭzo, la evento rezultis en la rapida miksanta de la _supersaturated_ profunda akvo kun la supra (markotas, markotoj) de la lago, kie la reduktis premo permesis la butikis |
Ĝi estas ne sciata kio baskulis la katastrofa _outgassing_. Plej geologoj suspekti terglito, sed iu kredi (tiu, ke, kiu) malgranda vulkana erupcio (majo, povas) havi okazita sur la (lito, litkadro) de la lago. Tria ebleco estas (tiu, ke, kiu) (malvarmeta, malvarmeto) _rainwater_ falanta sur unu flanko de la lago baskulis la (renversi, kasacii). Nenial la kaŭzo, la evento rezultis en la rapida miksanta de la _supersaturated_ profunda akvo kun la supra (markotas, markotoj) de la lago, kie la reduktis premo permesis la butikis CO<sub>2</sub> al [[efervesko|eferveski]] el solvaĵo. |
||
Ĝi estas kredita (tiu, ke, kiu) supren al [[kuba kilometro]] de gaso estis malpremita. Ĉar |
Ĝi estas kredita (tiu, ke, kiu) supren al [[kuba kilometro]] de gaso estis malpremita. Ĉar CO<sub>2</sub> estas _denser_ ol [[aero]], la gaso fluis for la montriĉa _flank_ en kiu Nyos (kvietoj, kvietas, ripozas, restaĵoj, restaĵas) kaj suben du aligantaj valoj en (markoti, markoto) dekoj de metroj profunda, _displacing_ la aero kaj sufokanta ĉiu popolo kaj (animaloj, animalas, bestoj, bestas) antaŭ ĝi povis disipi. La normale bluaj akvoj de la lago (turnita, turnis) karmezino post la _outgassing_, pro al [[fero]]-riĉa akvo de la profunda pligrandiĝanta al la surfaco kaj estante [[_oxidise_|_oxidised_]] per la aero. La nivelo de la lago gutis per pri metro, (figuranta, prezentanta) la volumeno de gaso malpremis. La _outgassing_ verŝajne ankaŭ kaŭzis troo de la akvoj de la lago. (Arboj, Arbas) proksima la lago estis frapita suben. |
||
== _Degassing_ == |
== _Degassing_ == |
||
| Linio 66: | Linio 66: | ||
La (krusto, skalo) de la (katastrofo (akcidento), kataklismo) gvidis al multa studi sur kiel simila aper(aĵ)o povis esti (malebligita, malebligis). Taksas de la kurzo de karbona dioksido (eniganta, eneniranta) la lago sugestita (tiu, ke, kiu) _outgassings_ povis okazi ĉiu 10-30 jaroj, kvankam ĵusa studi montras (tiu, ke, kiu) malpremi akva de la lago, kaŭzis per erozio de la natura batado (tiu, ke, kiu) konservas en la laga akvo, povis laŭvice redukti premo sur la laga karbona dioksido kaj kaŭza gaso eskapi multa _sooner_. |
La (krusto, skalo) de la (katastrofo (akcidento), kataklismo) gvidis al multa studi sur kiel simila aper(aĵ)o povis esti (malebligita, malebligis). Taksas de la kurzo de karbona dioksido (eniganta, eneniranta) la lago sugestita (tiu, ke, kiu) _outgassings_ povis okazi ĉiu 10-30 jaroj, kvankam ĵusa studi montras (tiu, ke, kiu) malpremi akva de la lago, kaŭzis per erozio de la natura batado (tiu, ke, kiu) konservas en la laga akvo, povis laŭvice redukti premo sur la laga karbona dioksido kaj kaŭza gaso eskapi multa _sooner_. |
||
La solvaĵo proponis per (sciencistoj, sciencistas) estita (tiu, ke, kiu) kvin (akvokondukiloj, akvokondukas, pipoj, pipas, ŝalmoj, ŝalmas) devus esti etendita enen la suba (regionoj, regionas) de la lago, permesanta (funkciigis, regita) kaj kontinua _outgassing_. Internacia (klopodoj, penoj, penas) havi ekde instalita unu de ĉi tiuj, kiu (kuras, ruligas) de la surfaco ankris al [[floso]] (tiu, ke, kiu) permesas la pli profundaj areoj de la lago al malpremi ilia |
La solvaĵo proponis per (sciencistoj, sciencistas) estita (tiu, ke, kiu) kvin (akvokondukiloj, akvokondukas, pipoj, pipas, ŝalmoj, ŝalmas) devus esti etendita enen la suba (regionoj, regionas) de la lago, permesanta (funkciigis, regita) kaj kontinua _outgassing_. Internacia (klopodoj, penoj, penas) havi ekde instalita unu de ĉi tiuj, kiu (kuras, ruligas) de la surfaco ankris al [[floso]] (tiu, ke, kiu) permesas la pli profundaj areoj de la lago al malpremi ilia CO<sub>2</sub> al la surfaco en (funkciigis, regita) malgrandaj kvantoj. Ĝi estas esperita ĉi tiu estos redukti la maksimumaj niveloj de CO<sub>2</sub> en la estonto, kaj malebligi (ĉiu, iu) ebleco de la lago (kurbiĝanta, turnanta, tornanta, kurbiganta) super. _Degassing_ komencita en 2001 kaj estas daŭranta _steadily_. |
||
Sekva la Nyos tragedio, (sciencistoj, sciencistas) esploritaj aliaj Afrikanaj lagoj al vidi se simila fenomeno povis okazi aliloke. [[Kivu]] en [[Ruando]], 2000 (tempoj, fojoj) pli granda ol Nyos, estita fundamenti ankaŭ al esti _supersaturated_, kaj geologoj fundamenti indikaĵo por _outgassing_ (eventoj, eventas) ĉirkaŭ la lago pri ĉiu mil jaroj. La erupcio de apud [[(Munti, Monto) _Nyiragongo_]] en [[2002]] sendita [[lafo]] fluanta enen la lago, (altiganta, relevanta) timas (tiu, ke, kiu) gasa erupcio povis esti baskulita, sed feliĉe ĝi estis ne, kiel la (flui, fluo) de lafo (digis, endigigita, haltita) bone antaŭ ĝi prenita proksima la fundo (markotas, markotoj) de la lago kie la gaso estas. |
Sekva la Nyos tragedio, (sciencistoj, sciencistas) esploritaj aliaj Afrikanaj lagoj al vidi se simila fenomeno povis okazi aliloke. [[Kivu]] en [[Ruando]], 2000 (tempoj, fojoj) pli granda ol Nyos, estita fundamenti ankaŭ al esti _supersaturated_, kaj geologoj fundamenti indikaĵo por _outgassing_ (eventoj, eventas) ĉirkaŭ la lago pri ĉiu mil jaroj. La erupcio de apud [[(Munti, Monto) _Nyiragongo_]] en [[2002]] sendita [[lafo]] fluanta enen la lago, (altiganta, relevanta) timas (tiu, ke, kiu) gasa erupcio povis esti baskulita, sed feliĉe ĝi estis ne, kiel la (flui, fluo) de lafo (digis, endigigita, haltita) bone antaŭ ĝi prenita proksima la fundo (markotas, markotoj) de la lago kie la gaso estas. |
||
| Linio 115: | Linio 115: | ||
{{Komentitaj partoj}} |
{{Komentitaj partoj}} |
||
| ⚫ | |||
[[Kategorio:Lagoj en Kameruno]] |
[[Kategorio:Lagoj en Kameruno]] |
||
| ⚫ | |||
[[Kategorio:Krateraj lagoj]] |
[[Kategorio:Krateraj lagoj]] |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
Kiel registrite je 18:32, 5 mar. 2022
| Nyos | ||
|---|---|---|
 Lago Nyos en 1986
| ||
| lago • plurtavola lago • kratera lago | ||
| Speco de la lago | Plurtavola lago | |
| Landoj de la baseno | Kameruno | |
| Datenoj | ||
| Koordinatoj | 6° 26′ 16″ N, 10° 17′ 56″ O (mapo)6.437777777777810.298888888889Koordinatoj: 6° 26′ 16″ N, 10° 17′ 56″ O (mapo) | |
| ||
 Nyos | ||
| Surfaca areo | 1,58 km² | |
| Maksimuma longo | 2,0 km | |
| Maksimuma larĝo | 1,2 km | |
| Averaĝa profundo | 208 m | |
Nyos estas kratera lago en la Nordokcidenta Provinco de Kameruno, situanta je 6° 26′ 16″ N 10° 17′ 56″ O / 6.43778 °N, 10.29889 °O (mapo). Nyos estas profunda lago sur alto de neaktiva vulkano proksime de Monto Oku, en la Kameruna linio de vulkana agado.
La lago konatiĝis mondvaste per la tragedio de Nyos, kiam en aŭgusto 1986 subite liberiĝis grandega kvanto da karbondioksido (CO2) el la akvo kaj mortigis pli ol 1700 homojn en la apudaj vilaĝoj.
Poŝo de magmo kuŝas sub la lago kaj likas karbona dioksido (CO2) en la akvon. Nyos estas unu el nur tri lagoj en la mondo saturitaj kun karbondioksido (la du aliaj estas Monoun, je distanco de 100 km sudsudoriente, kaj lago Kivu en Ruando). Je la 21-a de aŭgusto 1986, eble post terglito, la lago ellasis grandegan nubon de CO2, kiu sufokis ĉ. 1800 homojn kaj 3500 brutojn en la apuda tereno. Reage sciencistoj proponis, ke oni instalu kvin tubojn por permesi al la gaso daŭre pasi libere al la surfaco, ĝis hodiaŭ nur unu el ili estis konstruita.
Simila akcidento okazis en najbara lago Monoun aŭguste 1984 (37 mortintoj) kaj - prahistorie en eoceno - ĉe la maaro de Messel, riĉa trovejo de fosilioj apud Frankfurto, Germanio.
