Vitacoj

Kiel legi la taksonomion Vitacoj
Uvoj de vina vito (Vitis vinifera)
Biologia klasado
Regno: plantoj Plantae Subregno: trakeofitoj Tracheophyta Superdivizio: spermatofitoj Spermatophyta Divizio: angiospermoj Angiospermae Klaso: dukotiledonoj Magnoliopsida Subklaso: rozedoj Rosidae Ordo: vitaloj Vitales Familio: vitacoj Vitaceae Juss.
Tipa genro
vito Vitis L.
Aliaj Vikimediaj projektoj

Vera vito

Ilustraĵo de genro Cissus

La vitacoj (latine Vitaceae) estas planta familio el la dukotiledonaj angiospermoj. Tiu familio apartenas al la ordo vitaloj (Vitales). Ĝi enhavas ĉirkaŭ 15 genrojn, kaj preskaŭ 1000 speciojn. Ĝia tipa genro estas vito.

Tiuj plantoj estas insekt- kaj mem-polenitaj. La tigoj estas lignecaj. La folioj ĝenerale entranĉitaj, kontraŭ tiuj kreskas ĉiroj aŭ infloreskoj. La korolo estas reduktita, la bero estas multgrajna.

Floroformulo: Ka3-7Ko3-7A37G(1-8), ovario supre staranta.

La vina vito estas kulturata jam 6-8000 jarojn. Ties praplanto estas verŝajne Vitus sylvestris.

Taksonomio

Laŭ World Flora Online kaj The Plant List (19 maj. 2020), jen ĉi-sube la listo de la akceptitaj taksonoj, kaj ties Esperantaj nomoj:

• Angiospermae - angiospermoj
  • Vitales Juss. ex Bercht. & J.Presl - vitaloj
    • Vitaceae Juss. - vitacoj
      • Acareosperma Gagnep. - akareospermo
      • Ampelocissus Planch. - ampelociso
      • Ampelopsis Michx. - ampelopso
      • Cayratia Juss. - kajratio
      • cissus L. - ciso
      • Clematicissus Planch. - klematiciso
      • Cyphostemma (Planch.) Alston - cifostemo
      • Ituterion Raf. - ituterio*
      • Leea D. Royen ex L. - liao
      • Muscadinia - muskadinio*
      • Nothocissus (Miq.) Latiff - notociso**
      • Parthenocissus Planch. - partenociso
      • Psedera Neck. ex Greene - psedero
      • Rhoicissus Planch. in A. de Candolle & C. de Candolle - roiciso
      • Tetrastigma (Miq.) Planch. - tetrastigmo
      • Vitis L. - vito
      • Yua C.L. Li - juo

*genro akceptita en TPL sed ne en WFO, kiu tamen akceptas ĝiajn speciojn.

**genro akceptita en WFO sed ne en TPL. Tamen laŭ WFO, estas neniu akceptita specio en ĝi.

La familio havas ĉ. 50 speciojn kun 3 gravaj kulturitaj areoj.

• La specioj de Nord-Ameriko havas malalt-kvalitajn berojn, sed ili rezistas al la vinberujaj malsanoj (filoksero, peronosporo (foliŝimo), melduo)
• Specioj de Orient-Azio ne estas gravaj.
• Specioj de la Mediteraneo: plej gravaj.

Oni plimultigas ilin per vegetativaj metodoj (vergoj)

• vinberujo (vitoŝimo estas funga malsano de la vitofolioj) estas ĉirohava arbedo, preskaŭ ĉiuj devenas el al norda mezvarmaj regionoj. Ili havas manforme lobaj folioj kaj dolĉaj tre sukoplenaj beroj. Multaj specioj kulturataj por la bero (Vitis vinifera, labrusca), kiuj servas seke (sekvinbero) aŭ sukoplene kiel manĝaĵo aŭ donas bazmaterialon por vinproduktado (vinfarado).
  • sovaĝa vinberujo (Parthenocissus pubescens) estas ornamplanto kun adheraj disketoj.
• ampelopso estas volvogrimpanta arbedo kun volvofadenoj sen disketoj por alfiksiĝo. Ili havas kvinpintajn foliojn similajn al tiuj de la vinberujo.