Kvartrokeo
En metriko de Eŭropa poezio, la kvartrokeo[1] estas metro konsistanta el po kvar trokeoj en ĉiu verso.
Priskribo[redakti | redakti fonton]
Laŭ la kvartrokeo, ĉiu verso konsistas el kvar trokeoj (—◡):
- —◡ —◡ —◡ —(◡)
La lasta piedo povas esti trokeo (—◡), tiel farante inan rimon, aŭ povas esti akcenta silabo (—), por vira rimo.
La jamboj estas malofte anstataŭigita per aliaj dusilabaj piedoj (jambo, piriko, spondeo) por reliefigo aŭ alia poezia efiko.
Ekzemplo[redakti | redakti fonton]
Esperanta kvartrokeo[redakti | redakti fonton]
La kvartrokeo okazas ofte en Esperanto. La plej fama kaj plej frua Esperanta kvartrokeo estas la poemo “Mia penso” de L. L. Zamenhof, origine verkita en Pra-Esperanto:
- Sur la / kampo / for de l’ / mondo,
- ◡◡ —◡ —◡ —◡
- antaŭ / nokto / de so- / mero,
- —◡ —◡ ◡◡ —◡
- ami- / kino / en la / rondo
- ◡◡ —◡ ◡◡ —◡
- kantas / kanton / pri l’ es- / pero.
- —◡ —◡ ◡◡ —◡
Germanlingva kvartrokeo[redakti | redakti fonton]
Kvartrokeoj troviĝas ofte en germanlingva poezio. Fama ekzemplo estas la Odo al Ĝojo far Friedrich Schiller (poste uzita kiel la teksto de la kvara movimento de la Naŭa Simfonio de Betoveno):
- Freude, / schöner / Götter- / funken,
- —◡ —◡ —◡ —◡
- “Ĝoj’! Fajrero belradia!”
- Tochter / aus El- / isium,
- —◡ ◡◡ —◡◡
- “Elizea di-filin'!
(La traduko estas far Kálmán Kalocsay, kaj sekvas la saman metron.)
Alia ekzemplo estas La rozeto de Goeto, en kiu la fina silabo mankas (t.e. kun vira rimo).
- Sah ein / Knab' ein / Röslein / stehn,
- —◡ —◡ —◡ —
- “Knabo vidis — jen rozeto”
- Röslein / auf der / Heiden,
- —◡ ◡◡ —◡
- “Sur la kampo staras;”
La traduko estas far L. L. Zamenhof, trovebla en la Fundamenta Krestomatio; la Zamenhofa traduko estas ankaŭ kvartrokeo, sed kun la fina silabo (t.e. kun ina rimo).
Anglalingva kvartrokeo[redakti | redakti fonton]
La plej bone konata anglalingva kvartrokeo estas la epopeo La Kanto de Hiavata (angle The Song of Hiawatha) far Henry Wadsworth Longfellow:
- By the / shores of / Gitche / Gumee,
- ◡◡ —◡ —◡ —◡
- “Apud la bordoj de Giĉe-Gumi,”
- By the / shining / Big-Sea- / Water,
- ◡◡ —◡ —— —◡
- “Apud la brila Grand-Mar-Akvo,”
- Stood the / wigwam / of No- / komis,
- —◡ —◡ ◡◡ —◡
- “Staris la vigvamo de Nokimis,”
- Daughter / of the / Moon, No- / komis.
- —◡ ◡◡ —◡ —◡
- “Filino de la Luno, Nokimis.”
Kvartrokeo en la finna lingvo[redakti | redakti fonton]
La finna nacia epopeo Kalevala estas verkita plejparte en kvartrokeoj:
- Veli / kulta, // veikko- / seni
- —◡ —◡ —◡ —◡
- “Kara amiko, amata frato”
En la metro de Kalevala, ekzistas cezuro inter la du dutrokeaj hemistikoj.
Referencoj[redakti | redakti fonton]
Bibliografio[redakti | redakti fonton]
- Kalocsay, Kálmán; Waringhien, Gaston; Bernard, Roger 1984 : Parnasa Gvidlibro, reviziita kaj kompletigita de G. Waringhien, kun skizo de Esperanta metriko; la arto poetika, esperanta rimaro, 3-a eld., Edistudio, Pizo, 207 p. ISBN 88-7036-018-0
- Clark, Brendon 1957 : Kien la Poezio?, Rickmansworth, Esperanto Publ. Co., 156 p.