Egipta templo

La Templo de Iziso ĉe Philae, kun pilonoj kaj interna korto dekstre kaj interna konstruaĵo maldekstre

Egiptaj temploj estis konstruitaj por la oficiala kultado de la dioj kaj memorceremonioj de faraonoj en antikva Egipto kaj en regionoj sub egipta kontrolo. Temploj estis viditaj kiel domoj por la dioj aŭ reĝoj al kiuj ili estis dediĉitaj. Ene de ili, la egiptoj elfaris gamon da ritoj, la centrajn funkciojn de Religio de egipta religio: donante oferojn al la dioj, renaktante siajn mitologiajn interagojn tra festivaloj, kaj protektante kontraŭ la fortoj de kaoso. Tiuj ritoj estis viditaj kiel necesaĵoj ke la dioj por daŭrigi kaj konfirmi la dian ordon de la universo nome maat. Enhavi kaj kontentigi la diojn estis la devontigoj de faraonoj, kiuj tial dediĉis enormajn resursojn al templokonstruado kaj prizorgado. El neceso, faraonoj delegis la plej multajn el siaj ritaj devontigoj al amaso da pastroj, sed la plej granda parto de la loĝantaro estis ekskludita de rekta partopreno en ceremonioj kaj malpermesita eniri la plej sanktajn areojn de templo. Tamen, templo estis grava religia ejo por ĉiuj klasoj de egiptanoj, kiuj iris tien por preĝi, doni oferojn, kaj serĉi orakolan konsiladon ene de la dio-loĝejo.

La plej grava parto de la templo estis la Sanktejo, kiu tipe enhavis kultobildon, nome statuon de sia dio. La ĉambroj ekster la Sanktejo kreskis pli grandaj kaj pli kompleksaj dum tempo, tiel ke temploj evoluis de malgrandaj sanktejoj en la fino de la Antaŭdinastia Periodo (fine de la kvara jarmilo a.K.) ĝis masivaj ŝtonkonstruaĵoj en la Nova Egipta Imperio (ĉ. 1550-1070 a.K.) kaj poste. Tiuj konstruaĵoj estas inter la plej grandaj kaj la plej multaj eltenemaj ekzemploj de egipta arkitekturo, kun iliaj elementoj aranĝitaj kaj ornamitaj laŭ kompleksaj padronoj de religia simboleco. Ilia tipa dezajno konsistis el serio de enfermitaj haloj, malfermaj kortoj, kaj masivaj enirejaj mastoj vicigitaj laŭ la pado utiligita por festivalprocesioj. Preter la templo mem estis ekstera muro enfermanta vastan gamon de sekundaraj konstruaĵoj.

Granda templo ankaŭ posedis konsiderindajn terpecojn de tero kaj dungis milojn da laikoj por liveri ĝiajn bezonojn. Temploj estis tial ŝlosiloj ekonomiaj same kiel religiemaj centroj. La pastroj kiuj administris tiujn potencajn instituciojn uzis konsiderindan influon, kaj malgraŭ sia ŝajna subigo al la reĝo ili foje prezentis signifajn defiojn al lia aŭtoritato.

Templo-konstruado en Egiptujo daŭris malgraŭ la malkresko kaj finfina perdo de sendependeco antaŭ la Romia Imperio. Kun la alveno de kristanismo, aliflanke, egipta religio alfrontis kreskantan persekuton, kaj la lasta templo estis fermita en la jaro 550. Dum jarcentoj, la praaj konstruaĵoj suferspertis detruon kaj neglekton. Sed ĉe la komenco de la 19-a jarcento, ondo de intereso en antikva Egiptujo balais Eŭropon, kaŭzante la sciencon de Egiptologio kaj tirante kreskantajn nombrojn da vizitantoj por vidi la restaĵojn de la civilizo. Dekduoj de temploj hodiaŭ pluvivas, kaj kelkaj fariĝis mondfamaj vidindaĵoj kiuj kontribuas signife al la moderna egipta ekonomio. Egiptologoj daŭre studas la pluvivajn templojn kaj la restaĵojn de elĉerpitaj, ĉar ili estas valoregaj fontoj de informoj pri antikva egipta socio.

Bibliografio

• Arnold, Dieter. (1992) Die Tempel Ägyptens: Götterwohnungen Kültstatten, Baudenkmäler (germane). Bechtermünz Vlg. ISBN 3-86047-215-1.
• Hill, Marsha. (2007) Gifts for the gods: images from Egyptian temples. Nov-Jorko: The Metropolitan Museum of Art. ISBN 9781588392312.
• Oakes, Lorna. (2003) Temples and Sacred Centres of Ancient Egypt: A Comprehensive Guide to the Religious Sites of a Fascinating Civilisation. Southwater. ISBN 1-84215-757-4.
• Vörös, Győző. (2007) Egyptian Temple Architecture: 100 Years of Hungarian Excavations in Egypt, 1907–2007, Translated by David Robert Evans, The American University in Cairo Press. ISBN 963-662-084-9.

Eksteraj ligiloj

• Ancient Egyptian architecture: temples at Digital Egypt for Universities