Aŭrunkoj
| Aŭrunkoj | |
|---|---|
| etno | |
| Italikoj | |
| Ŝtatoj kun signifa populacio | |
La aŭrunkoj - latine aurunci - estis italika tribo kiu vivis en suda itala duoninsulo de ĉirkaŭ la 1-a jarmilo antaŭ nia erao. Ili estis poste venkitaj de Romo kaj submetitaj al la Romia Respubliko dum la dua duono de la 4-a jarcento antaŭ nia erao.[1]
Identeco
[redakti | redakti fonton]Aurunci estas la nomo donita de romiaj verkistoj al antikva raso aŭ nacio de Italio. Ŝajnas ke "Aurunci" estis la nomo kiun la romianoj donis al la homoj nomitaj "Ausones" (en antikva greka Αὔσονες; itale Ausoni) fare de la grekoj. Unu formo povus esti derivita de la alia per "rotaciismo" (do ŝanĝo de sono "s" al r-eca konsonanto)[2] (Ausoni > Auroni > Auronici > Aurunci).[3]
La identeco de la du estas klare asertita de Servius, kaj klare subkomprenata de Cassius Dio, kiu skribis ke la nomo de Ausonia estis ĝuste aplikita nur al la lando de la aŭrunkoj, inter la volskoj kaj la kampanoj. Simile, Festus igas la mita heroo Auson la fondinto de la grandurbo de Aurunea. v. Ausonia[3] Servius nomas la Aurunci unu el la plej antikvaj nacioj de Italio.[3] Ili ŝajnas estinti multe pli potencaj kaj vaste disvastigitaj en frua periodo ol ni poste trovas ilin, sed ne ŝajnas ke la nomo iam estis utiligita fare de la romianoj en la malklara kaj plilongigita signifo en kiu "Ausones" estis uzata de la grekoj.[3]
Ĉe pli posta periodo, en la kvara jarcento antaŭ nia erao, la du nomoj de aurunci kaj ausones supozis klaran signifon, kaj estis aplikitaj al du etaj nacioj, evidente nuraj subsekcioj de la sama granda raso, ambaŭ loĝantaj sur la limoj de Latio kaj Kampanio; la ausones ĉe la okcidento de la rivero Liri, etendiĝanta de tie ĝis la montoj de la volskoj; la aŭrunkoj, aliflanke, estante limigita al la serena grupo de vulkanaj montoj nun nomita Rocca Monfina, sur la maldekstra bordo de la rivero Liri, kune kun la montetoj kiuj deklivas de tie al la maro. Ilia antikva fortikaĵo aŭ metropolo, Aurunca estis situanta proksime de la pinto de la monto, dum Sessa Aurunca, kiun ili poste fariĝis sia ĉefurbo, estis sur ĝia sudokcidenta deklivo, komandante la fekundajn ebenaĵojn de tie al la maro En la oriento kaj sudo ili proksime limis al la sidicini (partoj de la oskoj) de Teanum kaj la homoj de cales, kiuj, laŭ Livio,[4] estis ankaŭ de la aŭsoniana raso, sed estis politike apartaj de la aŭrunkoj. Virgilio evidente rigardas tiujn montetojn kiel la originan loĝejon de la aŭrunkoj,[5] kaj parolas pri ili kiel nur eta popolo.
En kontrasto, en 495 antaŭ nia erao, Dionizo de Halikarnaso nomas ilin esti militema popolo de granda forto kaj furiozo, kiu okupis la plej belajn ebenaĵojn de Kampanio; tiel ke ŝajnas certe la nomo ĉi tie estas uzata kiel inkluzivanta la homojn al kiuj la nomo de ausones (en ĝia pli limigita signifo) estas poste aplikata.
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Carl Waldman kaj Catherine Mason: Encyclopedia of European Peoples ("Enciklopedio de Eŭropaj Popoloj"), en guglo libroj, 2006, Infobase Publishing, ISBN 978-1-4381-2918-1, ekde paĝo 41
- ↑ Tiu fenomenon notis la romianoj mem:
„ In multis verbis, in quo antiqui dicebant s, postea dicunt r... foedesum foederum, plusima plurima, meliosem meliorem, asenam arenam - "En multaj vortoj, en kiuj la antikvuloj diris s, poste ili diras r... [sekvas ekzemploj]: interligo, la plej multnombra, la plej bona, azeno." ” — Marko Terencio Varono (Marcus Terentius Varro) De lingua Latina, VII, 26. - ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Edward Hurbert Bunbury (1854): "Aurunci". En William Smith (eld.): Dictionary of Greek and Roman Geography ("Vortaro de greka kaj romia geografio"). Volumo 1, Londono: John Murray, paĝo 343 (je publika havaĵo en guglo libroj) citas Maurus Servius Honoratus
- ↑ Edward Hurbert Bunbury (1854): "Aurunci", citas Livio'n, viii. 16.
- ↑ Edward Hurbert Bunbury (1854): "Aurunci", citas Vergilio'n, Aen. vii. 727.
