Chaim Grade
| Chaim Grade | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Persona informo | |||||
| חיים גראַדע | |||||
| Naskiĝo | 4-an de aprilo 1910 en Vilno | ||||
| Morto | 26-an de junio 1982 (72-jaraĝa) en Nov-Jorko | ||||
| Religio | judismo vd | ||||
| Lingvoj | jido • angla vd | ||||
| Ŝtataneco | Rusia Imperio Sovetunio Usono  vd
| ||||
| Alma mater | Novardok Yeshiva (en)  vd
| ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | poeto rabeno verkisto aŭtobiografo vd
| ||||
| Verkado | |||||
| Verkoj | The Yeshiva vd | ||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Chaim GRADE (jide חיים גראַדע) (la 4a de aprilo 1910, en Vilno – la 26a de junio 1982, en Novjorko) estis usona juda verkisto, poeto, tradukisto kaj ĵurnalisto. Li estas konsiderata unu el la eminentaj jidlingvaj verkistoj de la 20-a jarcento.
Vivo
[redakti | redakti fonton]Naskita en la familio de hebrea lingvo- instruisto, Shloime-Mordhe Grade. La familio estis ege malriĉa, do ekde juna aĝo Grade estis devigita labori kiel metilernanto por loka forĝisto. Li ricevis sian edukon en laika juda lernejo, kaj ĝis la aĝo de 22 li studis en jeŝivoj en Vilno, Belsk, Bjalistoko, kaj Novogrudok.
En 1932, li publikigis siajn unuajn poemojn en la ĵurnalo "Vilner tog" (Vilna Tago), kiu ricevis kritikan aprobon, post kio li aliĝis al la literatura grupo "Jung Vilne", fine iĝante unu el ĝiaj plej aktivaj figuroj.
En 1936, la debuta poemaro de Grade "Yo" (Jes) estis publikigita, kaj en 1939, la poemo "Musernikes" (fratoj de la religia kaj etika movado Musar), en kiu la verkinto, sub la nomo de Chaim Vilner, priskribas sin kaj lia ĵetado inter religiaj kaj moralaj principoj kaj laika ĉiutaga vivo. En 1940-1946 (post la formado de la Litova SSR) li vivis en Sovetunio kaj publikigis la poemaron "Has" (Malamo, 1943). Poste, Grade dediĉos la kolekton “Playtim” (Rifuĝintoj, 1947) al tiu ĉi periodo de sia vivo.
En 1946 li translokiĝis al Pollando, kie li fariĝis membro de la redakcio de la literatura revuo " Jidisze Szriftn ", kaj en 1947 li translokiĝis al Parizo, kie li fariĝis estro de grupo de verkistoj verkantaj en la jida lingvo, kiu ludis grava rolo en la sorto de rifuĝintoj en Francio kaj en la transformo kaj revivigo de la kultura vivo de franca judaro en tiuj jaroj. En 1948, Grade translokiĝis al Usono kaj vivis en la norda Bronkso (Novjorko) ĝis sia morto en 1982.
Verkaro (elektita)
[redakti | redakti fonton]La ĉeftemoj de la laboro de Grade estas la vivspertoj kaj ĉiutaga vivo de judaj familioj, juda vivo en Vilno, la mondo de mismanad (ortodoksaj judoj), la sorto de judaj rifuĝintoj kaj elmigrintoj, la katastrofo de eŭropaj judoj, ktp. La stilo de Grade estas karakterizita de kaj simpleco, figuraĵo kaj lirikeco de prezento.
Poezio
[redakti | redakti fonton]- Poeziokolektoj: "Yo" (Jes, 1936), "Doyres" (Generacioj, 1945), "Af di khurves" (Sur la ruinoj, 1947), "Farvaksene vegn" (Superkreskitaj vojoj, 1947), "Der mames tsavoe" (Mom's Testament, 1950), "Shain fun farloshene stern" (Lumo de Faded Stars, 1950).
Prozo
[redakti | redakti fonton]- Kolektoj de rakontoj: "Der mames shaboysim" (Patrinsabatoj, 1955), "Der shulhof" (Sinagoga korto, 1958), "Di kloyz un di gas" (Kapelo kaj strato, 1974), "Der shtumer minyan" (Silenta minjano), 1976).
- Romanoj: "Di Agune" (La Senedza Edzino, 1961), "Tsemakh Atlas" (vols. 1-2, 1967-1968).