Frigyes Karinthy
KARINTHY Frigyes [karinti] (naskiĝis la 25-an de junio 1887 en Budapeŝto; mortis la 29-an de aŭgusto 1938 en Siófok) estis eminenta hungara verkisto, ĵurnalisto kaj tradukisto. Li verkis poemojn, eseojn, teatraĵojn, novelojn kaj romanojn – plejparte kun humura/satira enhavo.
Lia filo estis Ferenc Karinthy, lia nepo Márton Karinthy.
Li verkis spritajn, valorajn artikolojn pri Esperanto, eĉ estis prezidanto de la Hungara Esperanto-Societo de 1932, kaj partoprenis ĉe kelkaj Esperanto-kongresoj, kvankam li ne parolis Esperante.
Famaj verkoj
- Esik a hó ("Neĝas", 1912, noveloj)
- Így írtok ti ("Jen kiel vi aliaj verkas", 1911: li parodie imitas stilon de gravaj verkistoj de la hungara literaturo kaj de la mondliteraturo)
- Utazás Faremidóba ("Vojaĝo en Faremidon. Du ŝipoj"), 1915, "la sesa vojaĝo de Gulivero", romano)
- Tanár úr, kérem ("Sinjoro instruisto, bonvolu", 1916: humurplenaj rakontoj pri lerneja vivo, pri adoleskantoj)
- A bűvös szék ("Magia seĝo", 1918, teatraĵo)
- Capillária ("Kapilario", 1921, "la sesa vojaĝo de Gulivero", romano)
- Nem mondhatom el senkinek ("Mi povas diri ĝin al neniu", 1930, poemoj)
- Mennyei riport ("Ĉiela intervjuo", 1937, satiro)
- Utazás a koponyám körül ("Vojaĝo ĉirkaŭ mia kranio", 1937, dokumentromano)
- Üzenet a palackban ("Mesaĝo en la botelo", 1938, poemoj)
En Esperanto aperis
- Morgaŭ Matene, dramo, tradukis Kálmán Kalocsay. - Budapest: Hungara Esperanto-Instituto, 1923. - 142 paĝoj.
- Norda vento, novelkolekto, tradukis Károly Bodó. - Berlin: Mosse, Esperanto-Fako, 1926. - 95 paĝoj.
- Vojaĝo en Faremidon. Du ŝipoj, noveloj, tradukis Lajos Tárkony. - Budapest: Literatura Mondo, 1934. - 83 paĝoj.
- Vojaĝo al Faremido. Kapilario, tradukis Lajos Tárkony. - Budapest: Hungara Esperanto-Asocio, 1980. - 181 paĝoj. ISBN 963-571-045-3
- La poeto. Renkontiĝo kun junulo. La cirko, tradukis Kalocsay Kálmán, Vilmos Benczik, Sárközi János. - En: Hungara antologio, paĝoj 212 – 218.
- Pliaj rete legeblaj verkoj
Famaj verkoj filmigitaj
- Mágia (1917) reĝisorado Sándor Korda
- Barátságos arcot kérek (1935) reĝisorado László Kardos
- Tanár úr, kérem (1956) reĝisorado Frigyes Mamcserov /laŭ lia verko: Tanár úr, kérem ("Sinjoro instruisto, bonvolu", 1916: humurplenaj rakontoj pri lerneja vivo, pri adoleskantoj)
- Utazás a koponyám körül (1970) reĝisorado György Révész /laŭ lia verko: Utazás a koponyám körül ("Vojaĝo ĉirkaŭ mia kranio", 1937, dokumentromano)
- Holnap reggel (1970) reĝisorado Jenő Horváth
- A Nagy Ékszerész (1978) reĝisorado Márton Karinthy
- 1 és a semmi (2004) (telefilmo) reĝisorado Péter Molnár
- Utazás a koponyám körül (2005) de aŭtoro Chi Recordings
- Lŭ úr szabadalma (2006) (telefilmo) reĝisorado Marcell Gerő
