Konstruktivismo (arto)
Konstruktivismo estas arta kaj arkitektura movado, kiu naskiĝis en Rusio en la jaro 1914 kaj iĝis aparte grava post la Revolucio de oktobro 1917. Ĝi ne intencis esti arta stilo sed la esprimo de politika konvinko (marksismo) kaj rifuzis la kulton de "arto por la arto" favore al arto utila por sociaj celoj. Ĝi postulis eliminon de la distingo inter la artoj kaj serĉis estetikon, kiu spegulu la epokon de meĥanizado. Pentrarto kaj skulptarto iĝis materia konstruaĵo kaj ne reprezentaĵo, uzante la materialojn kaj la procedojn tipajn de arkitekturo.
Konstruktivismo aktivis ĝis proksimume 1934 kaj grave influis aliajn art-movadojn de la 20-a jarcento, kiel Bauhaus kaj De Stijl. Ĝiaj efikoj estis multflankaj sed aparte gravaj en arkitekturo, grafika dezajno, industria dezajno, teatro, filmo, danco kaj modo.
Hodiaŭ konstruktivismo estas termino ofte uzata en moderna arto por disigi puran arton de arto uzata kiel instrumento por sociaj celoj.
Historio[redakti | redakti fonton]
Komencoj[redakti | redakti fonton]
La vorto konstruktivismo aperas unuafoje kiel pozitiva termino en la realisma manifesto de Naum Gabo, en 1920. Alexei Gan uzis la vorton kiel titolo de sia libro Constructivisme, presita en 1922.
La bazojn por disvastigado de la ideoj de la nova movado metis la popola Komisariato por Edukado (aŭ Narkompros) de la bolŝevisma registaro. Fare de la ministrejo pri kulturo kaj edukado, direktata de Anatoli Lunacharski, la malnova artakademio de Petrogrado kaj la lernejo pri pentrarto, skulptarto kaj arkitekturo de Moskvo estis fermitaj en 1918.
La artan laboron de la Komisariato dum la rusa enlanda milito direktis precipe futuristoj. Ĝi eldonis la taglibron Arto de la Komuno. La centro de konstruktivismo en Moskvo estis en VKhUTEMAS, la lernejo pri arto kaj dezajno, establita en 1919. Gabo raportis pli poste, ke la instruado en la lernejo estis orientita pli al la diskuto politika kaj ideologia ol al arta kreado.
Tatlin, arto konstruktivisma kaj produktivisma[redakti | redakti fonton]
La plej konata verko de konstruktivismo estas la propono de Vladimir Tatlin por la Monumento al la 3a Internacio (1919), kiu kombinis la estetikon de maŝino kun dinamikaj komponantoj kiuj gloras [Teknologio|teknologion]], kiel la reflektiloj kaj la ekranoj de projekcio. Gabo publike kiritis la dezajnon de Tatlin dirante: Oni kreas aŭ domojn kaj pontojn funkciajn aŭ puran arton por arto, sed ne ambaŭ.
Tio kondukis al grava disiĝo en la grupo de Moskvo en 1920, kiam la realisma manifesto de Gabo kaj Antoine Pevsner asertis la ekziston de spirita kerno en la movado. Tio kontraŭis al la versio de konstruktivismo utiligebla, subtenata de Tatlin kaj Rodchenko. La verko de Tatlin estis senprokraste laŭdata de artistoj de Germanio kiel revolucio en la arto: foto el la jaro 1920 montras George Grosz kaj John Heartfield tenantajn tolafiŝon kun la vortoj La arto mortis - vivu la nova maŝinarto de Tatlin, kaj la desegnoj de la turo estis publikigitaj en la revuo de Bruno Taut Frühlicht.
Arto je la servo de la revolucio[redakti | redakti fonton]
Samkiel ili kontribuis al laboroj de industria dezajno, la konstruktivistoj laboris por publikaj festivaloj kaj desegnis la stratafiŝojn por la registaro de la bolŝevisma revolucio. Eble la plej fama el tiuj estis donita al Vítsiebsk, kie la grupo UNOVIS de Maleviĉ pentris slabojn de reklamoj kaj konstruaĵoj. La plej konata estis la afiŝo de Lissitzky: ĝi frapas la celojn per la ruĝa serpo (1919).
Inspiritaj de la deklaro de Vladimir Maiakovsky "la stratoj estu niaj penikoj, la placoj niaj paletroj", artistoj kaj dezajnistoj partoprenis en la publika vivo dum la enlanda milito. Grava okazaĵo estis la festivalo proponita por la kongreso de la Komintern en 1921 pere de Alexander Feixin kaj Liubov Popova. Kelkaj el la konstruktivistoj forte engaĝiĝis en Fenestro ROSTA, kampanjo de bolŝevisma publika informo ĉirkaŭ la jaro 1920. Inter la plej famaj partoprenantoj en tiu kampanjo estis la poeto Vladimir Maiakovsky kaj la pentristo Vladimir Lebedev.
Artistoj asociitaj al konstruktivismo[redakti | redakti fonton]
- Ŝi Bergmann-Michel - (1896-1971)
- Carlos Catasse - (1944-)
- Theo Constanté - (1934-)
- Naum Gabo - (1890-1977)
- Moissei Guínzburg, arkitekto
- Gustav Klutsis - (1895-1938)
- La Lissitzky - (1890-1941)
- Louis Lozowick
- Estuardo Maldonado - (1930-)
- Vladimir Shukhov - (1853-1939)
- Konstantín Mélnikov - (1890-1974)
- Vadim Meller - (1884-1962)
- László Moholy-Nagy - (1895-1946)
- Tomoyoshi Murayama - (1901-1977)
- Victor Pasmore - (1908-1998)
- Antoine Pevsner - (1886-1962)
- Liubov Popova - (1889-1924)
- Manuel Rendón Seminario - (1894-1982)
- Aleksandr Rodchenko - (1891-1956)
- Oskar Schlemmer - (1888-1943)
- Varvara Stepanova - (1894-1958)
- Enrique Tábara - (1930-Nuntempo)
- Vladimir Tatlin - (1885-1953)
- Joaquim Torres-Garcia - (1874-1949)
- Vasiliy Yermilov-
- Aníbal Villacís - (1927-)
- Oswaldo Viteri - (1931-)
- Yakov Chernikhov–(1889-1951)
- Hans Dieter Zingraff–(1947-)
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Constructivism Arkivigite je 2009-10-13 per la retarkivo Portuguese Web Archive (angla).