Masakro de Ĉolula


La masakro de Ĉolula aŭ Ĉolulo estis atako farita de la militistoj de la hispana konkistadoro Hernán Cortés survoje al la urbo Tenoĉtitlano en 1519. Laŭ la kronikistoj kaj ankaŭ laŭ Hernán Cortés mem, temis pri preventa militagado kiel reprezalio pro la suspekto pri ebla embusko ene de la urbo Ĉolula, kie ili estis akceptitaj. La rezulto estis la morto de 5000 al 6000 ĉolulanoj, ĉefe civiluloj senarmaj dum malpli ol ses horoj. La ĉolulanoj estis estintaj fidelaj aliancanoj de la aztekoj, sed post tiu militagado kaj la apogo de aliaj urbo-ŝtatoj de la Valo de Meksiko al la hispanaj fortoj, ili iĝis aliancanoj de la hispanaj konkistadoroj.
Survoje al Tenoĉtitlano Korteso alvenis al Ĉolula, aliancana de la Azteka imperio, nome la dua plej granda urbo post Tenoĉtitlano, kun 30 000 loĝantoj. Bernal Díaz del Castillo rakontas en sia kroniko, ke ricevintaj Korteson kaj lian enorman armeon, la regantoj de Ĉolula planis embuskon por nuligi la hispanojn. Díaz del Castillo rakontis, ke kaj li kaj la trupoj vidis flanke de templo bastonojn kun kolumoj supozeble cele al la konduko de la hispanoj kaptotaj al Tenoĉtitlano. Díaz del Castillo rakontis ankaŭ, ke maljunulino kaj pastroj de la temploj de Ĉolula avertis Korteson, kiu tuj ordonis sian armeon ataki, kio okazigis tion kio estas konata kiel la masakro de Ĉolula, en kiu pli ol 5000 homoj mortis dum nur iom pli ol kvin horoj. La soldataro restis en Ĉolula dum oktobro kaj novembro kaj forironta Korteso ordonis la incendion de la urbo.
Bibliografio
[redakti | redakti fonton]- Cortés, Hernán (1520) Segunda carta de relación, rete ĉe arteHistoria Junta de Castilla y León [1] Alirita la 28an de Aŭgusto 2018
- Muñoz Camargo, Diego; Historia de Tlaxcala cap. IV kaj V rete ĉe Cervantes Virtual Arkivigite je 2015-09-24 per la retarkivo Wayback Machine Alirita la 28an de Aŭgusto 2018
- López de Gómara, Francisco (1552) Historia de la conquista de México cap. LX "El castigo que se hizo en los de Chololla por su traición" rete ĉe arteHistoria Junta de Castilla y León [2] Alirita la 28an de Aŭgusto 2018
- Díaz del Castillo, Bernal (1568) Historia verdadera de la conquista de la Nueva España tomo I cap. LXXXI-LXXXIII pp-277-295 Arkivigite je 2010-05-25 per la retarkivo Wayback Machine rete ĉe Cervantes Virtual Alirita la 28an de Aŭgusto 2018
- Sahagún, Bernardino de (2006) Ĝenerala historio pri la aferoj de Nova Hispanio libro doceno cap. XI De como los españoles llegaron a Tlaxcala, que entonces se llamaba Tlexcalla pp.710; navatla versio libro XII cap. XI Allí dice cómo los españoles llegaron allá a Tlaxcala: La que se llama Texcala pp.747-748 ISBN 970-07-6492-3