Reĝa ĉarto
Reĝa Ĉarto estas dokumento en kiu monarko garantias certajn rajtojn al urbo, universitato aŭ komerca kompanio. Tiu dokumento donas rajtojn kaj potencojn al jura personeco, kiu estis utiligita en diversaj monarkioj kiel oficiala rekono fare de la reĝa regado en la ekzisto de loka aŭtoritato [2][3][4].
Dum sia historio, la brita monarkio disdonis pli ol 1 000 reĝaj ĉartoj [5]. De ĉi tiuj pri 750 restas en ekzisto.
Anglio[redakti | redakti fonton]
En mezepoka Anglio, la Reĝa Ĉarto estis uzata por oficiale deklari urbojn, t.e. lokajn entojn kun rajtoj kaj devoj [6]. La dato de la donado de la ĉarto estas konsiderita la fondodato de la urbo, eĉ se la loko sur kiu ĝi situas estis loĝita pli frue. En la pasinteco, la donado de reĝa ĉarto estis la ununura maniero kiel en kiu asimilita organizaĵo povus esti kreita, kaj nuntempe diversaj organizaĵoj kiel ekzemple la Registristo de Kompanioj estas uzitaj por tiu celo.
Inter la organizaĵoj kaj grupoj establitaj per reĝa ĉarto estas la Brita Orienthinda Kompanio, la Kompanio de la Hudsona Golfo, la Brita Sudafrika Kompanio kaj la britaj kolonioj en Nordameriko (kaj specife la Dek tri Kolonioj). La urbo Bath, ekzemple, ricevis sian reĝan ĉarton de la reĝino Elizabeto la 1-a en 1590, kiu estas konsiderata la jaro de sia fondo, kvankam ĝi jam estis loĝigita en la romia periodo de Britio. Reĝaj ĉartoj ankaŭ estis donitaj de la Brita Reĝa Konsilio.
Inter nuntempe gravaj organizaĵoj estas la Banko de Anglio kaj la BBC[7].
En Usono, pluraj el la plej fruaj instruejoj estis establitaj per reĝa ĉarto, inter ili Kolegio Harvard en la aktuala Universitato Harvard, kaj Universitato Yale.
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ The University's original charter. University of Toronto. Alirita 15 February 2019.
- ↑ (1845) Charter 1. Society for the Diffusion of Useful Knowledge, p. 331–332.
- ↑ Magna Carta 1215. British Library. Arkivita el la originalo je 2022-10-03. Alirita 3 February 2019.
- ↑ Peter Crooks (July 2015). “Exporting Magna Carta: exclusionary liberties in Ireland and the world”, History Ireland 23 (4).
- ↑ Chartered bodies. Privy Council. Arkivita el la originalo je 21 June 2019. Alirita 3 February 2019.
- ↑ (1923) British Borough Charters. Cambridge University Press, p. [htt://archive.org/details/britishboroughc00balluoft/e/25 25]–26.
- ↑ BBC Trust | Charter and Agreement Arkivigite je 2022-05-19 per la retarkivo Wayback Machine.